Roger Zelazny: Heer van het licht

‘U spreekt over de leeftijd van goden.’

‘Helaas ja. Je hebt een ernstige vergissing begaan, Mara.’

‘Wat mag dat wel zijn?’

‘Je gelooft dat men je hier levend vandaan zal laten gaan.’

‘Ik moet toegeven dat ik dat verwacht.’

‘Ongeacht de talloze ongelukken die een eenzame reiziger in deze ruige streek zouden kunnen overkomen.’

‘Ik ben vele jaren een eenzaam reiziger geweest. Het zijn altijd anderen wie de ongelukken overkomen.’

‘Je zou zelfs kunnen geloven dat als je lichaam hier vernietigd werd, je atman zondermeer overgebracht zou worden naar een elders aanwezig lichaam. Ik neem aan dat iemand mijn aantekeningen heeft ontcijferd en de kunstgreep nu uitvoerbaar is.’

De wenkbrauwen van de bedelaar trokken een halve centimeter omlaag en naar elkaar toe.

‘Je beseft niet wat voor krachten dit gebouw zelfs nu op dit moment bevat om zich tegen iedere overplaatsing van die aard te verdedigen.’

De bedelaar liep naar het midden van de zaal. ‘Yama,’ zei hij, ‘je bent een dwaas als je denkt dat je je nietige gevallen kracht kunt inzetten tegen die van de Dromer.’

‘Misschien wel, Heer Mara,’ antwoordde Yama, ‘maar ik heb te lang op deze gelegenheid gewacht om het nog langer uit te stellen. Herinner je je mijn gelofte in Keenset? Als je je bestaansketen wenst voort te zetten, zal je door deze deur, de enige van dit vertrek, moeten, en die wordt nu door mij geblokkeerd. Niets en niemand aan gene zijde van deze ruimte kan jou nog helpen.’

Toen hief Mara zijn handen op en laaiden er vuren op. Alles stond in vlammen. Vlammen lekten van de stenen muren, de tafels, de pijen van de monniken. Rook golfde door het vertrek. Yama stond te midden van een grote brand, maar bewoog zich niet.

‘Is dat alles?’ vroeg hij. ‘Je vlammen zijn overal, maar er brandt niets.’

Mara klapte in zijn handen en de vlammen verdwenen. In plaats daarvan verrees de zilveren cobra in zijn S-vormige aanvalshouding, bijna tweemaal manshoog, zijn bovenste ribben als vleugels uitgewaaierd. Yama negeerde het, maar zijn blik boorde zich nu als de angel van een donker insekt in Mara’s ene oog. De cobra verdween midden in de aanval. Yama deed een stap voorwaarts. Mara deinsde een pas achteruit. Zij stonden zo ongeveer drie hartslagen, toen deed Yama weer twee stappen naar voren en Mara deinsde opnieuw terug. Zweet stond op beider voorhoofd. De bedelaar leek nu langer en zijn haar was dikker; hij was nu zwaarder rond zijn middel en breder in de schouders. Een zekere gratie, die aanvankelijk niet merkbaar geweest was, kenmerkte al zijn bewegingen. Hij deed opnieuw een stap achteruit.

‘Ja, Mara, er is een dodengod,’ zei Yama tussen zijn tanden door. ‘Of ik nu wel of niet gevallen ben, de ware dood woont in mijn ogen. Je moet me wel aankijken. Als je de muur hebt bereikt, kan je niet verder achteruit. Voel hoe de kracht je ledematen verlaat. Voel hoe de kilte opkruipt in je handen en je voeten.’

‘Mara ontblootte zijn tanden in een grauw. Zijn nek was zo zwaar als die van een stier. Zijn biceps zo fors als het dijbeen van een man. Zijn borst een vat van kracht en zijn benen als geweldige bomen in het woud. ‘Kilte?’ vroeg hij, zijn armen uitbreidend. ‘Ik kan met deze handen een reus breken, Yama. Wat ben jij anders, dan een verbannen kadavergod? Jouw blik eist misschien ouden van dagen en zieken op. Je ogen mogen stomme dieren afmaken en de laagste kasten der mensen. Maar ik, ik sta zo hoog boven je als een ster boven de bodem van de oceaan.’

‘Yama’s roodgehandschoende handen sloten zich als een stel cobra’s rond zijn keel. ‘Voel dan de krachten die je zo bespot, Dromer. Je hebt de verschijning van de kracht aangenomen. Maak er dan gebruik van! Bestrijd me niet met woorden!’

Zijn wangen en voorhoofd werden rood toen Yama’s handen zich om zijn keel sloten. Het leek of zijn oog als een groen zoeklicht over de wereld zwaaide. Mara viel op zijn knieën.

‘Genoeg, Heer Yama!’ hijgde hij. ‘Wil je jezelf vernietigen?’

Hij veranderde. Zijn trekken vervaagden, alsof hij onder een rusteloos wateroppervlak lag. Yama keek neer op zijn eigen gelaat, zag zijn eigen rode handen aan zijn polsen rukken.

‘Je wordt steeds wanhopiger, Mara, naarmate het leven uit je wegvloeit. Maar Yama is geen kind, dat bang is de spiegel te breken die je nu geworden bent. Waag een laatste poging, of sterf als een man, het maakt toch geen verschil.’ Maar nogmaals vervaagde de gestalte en vond een verandering plaats.

Dit keer aarzelde Yama en zijn kracht verminderde. Haar bronskleurige haar viel over zijn handen. Haar lichte ogen keken hem smekend aan. Rond haar nek lag een halssnoer van ivoren schedels, slechts weinig bleker dan haar huid. Haar sari had de kleur van bloed. Haar handen rustten op de zijne, liefkoosden die haast.…’Godin!’ siste hij.

‘Je zult Kali niet doden …? Doerga …? zei ze naar adem snakkend.

‘Je hebt het weer mis, Mara,’ fluisterde hij. ‘Weet je dan niet dat ieder mens doodt wat hij liefheeft?’ en met die woorden strengelden zijn handen zich ineen en klonk er een geluid van brekende botten.

‘Wees tienvoudig vervloekt,’ zei hij, met stijf gesloten ogen. ‘Er zal geen wedergeboorte zijn.’

Toen openden zich zijn handen. Er lag een grote, goed gebouwde man op de grond aan zijn voeten, zijn hoofd rustte op zijn rechterschouder. Zijn oog was eindelijk gesloten. Yama draaide het lijk om met de punt van zijn laars. ‘Maakt een brandstapel en verbrandt het lichaam,’ zei hij tegen de monniken zonder zich tot hen te wenden. ‘Verleent hem alle eer. Een der hoogsten is heden gestorven.’ Toen wendde hij zijn blik af van het werk van zijn handen, draaide zich om en verliet het vertrek.

Die avond flitsten de bliksemstralen door de lucht en regen de het als vielen er kanonskogels uit de Hemel. Het viertal zat bijeen in de kamer in de hoge toren die aan de noordoosthoek van het klooster oprees. Yama ijsbeerde door de kamer en bleef iedere keer wanneer hij het raam passeerde even staan. De anderen zaten naar hem te kijken en luisterden. ‘Zij koesteren achterdocht,’ zei hij, ‘maar ze weten niets. Ze zouden nooit het klooster van een medegod vernietigen en zodoende hun verdeeldheid aan de mens kenbaar maken, zonder zeker te zijn van hun zaak. Ze waren niet zeker van hun zaak, dus gingen ze op onderzoek uit. Dat betekent dat de tijd nog steeds met ons is.’ Zij knikten.

‘Een Brahmaan die de wereld vaarwel gezegd had om zijn ziel te zoeken, is hier langs gekomen, kreeg een ongeluk en stierf hier de ware dood. Zijn lichaam werd verbrand en zijn as in de rivier gestrooid die naar de zee leidt. Dat is er gebeurd .. . De rondtrekkende monniken van de Verlichte waren toen juist op bezoek. Kort na de gebeurtenis zijn zij vertrokken. Wie weet waar zij heengegaan zijn?’ Tak ging rechtop staan, voor zover hij dat kon.

‘Heer Yama,’ zei hij, ‘dit verhaal doet het een week, een maand — misschien zelfs langer — maar ploft ineen in de handen van de Meester die moet oordelen over de eerste van de hier in dit klooster aanwezigen, die in de Hallen van Karma verschijnt. Zoals de zaken ervoor staan, geloof ik dat enigen van hen daarom wel eens vroegtijdig geoordeeld zouden kunnen worden. En wat dan?’

Yama rolde met zorg en aandacht een sigaret. ‘Het moet zo geregeld worden, dat wat ik gezegd heb, ook werkelijk gebeurd is.’

‘Hoe is dat mogelijk? Wanneer het Karma in de hersenen van een man teruggedraaid wordt, komen alle gebeurtenissen waarvan hij in zijn meest recente levenscyclus getuige is geweest, ter kennis van zijn rechter en van de machine, alsof ze op een rol zijn opgetekend.’

‘Dat klopt,’ zei Yama. ‘En heb jij, Tak van de Archieven, nooit gehoord van een tweemaal beschreven manuscript — een rol die al eens eerder gebruikt werd, daarna schoongemaakt is en opnieuw werd gebruikt?’