Philip Farmer: De Rivierplaneet

Een man en een vrouw liepen hun voorbij. Zij spraken luid met elkaar in het Italiaans alsof zij door een brede autoweg gescheiden waren.

‘We kunnen niet in de Hemel zijn... dat weet ik, oh, mijn God, dat weet ik...! Giuseppe Zomzini was er ook en je weet wat een slecht mens hij geweest is... hij zou in de hel moeten branden! Ik weet het, ik weet het... Hij heeft de schatkist bestolen, hij was een hoerenloper en hij heeft zich dood gedronken. Maar toch is hij hier...! Ik weet het, ik weet het!’

Een andere vrouw holde voorbij en schreeuwde in het Duits: ‘Pappie! Pappie! Waar zit je? Ik ben toch je eigen lieveling Hilda!’

Een man nam hen met dreigende blik op en herhaalde voortdurend in het Hongaars: ‘Ik ben net zo goed als wie dan ook en beter dan sommige anderen. Laat hen naar de hel lopen.’

Een vrouw zei: ‘Ik heb mijn hele leven verknoeid, mijn hele leven. Ik heb alles voor hen gedaan en nu...’ Een man, die zijn metalen cilinder als een wierookvat voor zich heen en weer zwaaide, riep: ‘Volg me naar de bergen! Volg me! Ik ken de waarheid, beste mensen! Volg me! Wij zullen veilig bij de Heer zijn! Hecht geen geloof aan de illusies om u heen. Volg me! Ik zal u de ogen openen!’

Anderen spraken wartaal of zwegen met samengeknepen lippen alsof zij bang waren uiting te geven aan hetgeen in hen omging.

‘Het zal wel eventjes duren voor zij toch zichzelf komen,’ zei Burton. Hij had het gevoel dat het heel lang zou duren alvorens ook voor hem de wereld weer aards zou zijn.

‘Zij komen de waarheid misschien nooit te weten,’ zei Frigate.

‘Wat bedoel je?’

‘Op aarde kenden zij de Waarheid — met hoofdletter W — niet, dus waarom zouden ze die hier wel kennen? Waarom denk je dat ons iets geopenbaard zal worden?’

Burton haalde zijn schouders op en zei: ‘Dat denk ik niet. Maar ik denk wel dat we moeten uitzoeken hoe onze omgeving precies is en hoe we erin kunnen overleven. Het geluk van een man die blijft zitten, blijft ook zitten.’

Hij wees naar de rivieroever. ‘Zien jullie die stenen paddenstoelen? Zij schijnen op ongeveer vijftienhonderd meter afstand van elkaar te staan. Ik vraag me af wat voor doel zij hebben.’

Monat zei: ‘Als u die daar van dichtbij had bekeken, zou u hebben gezien, dat er aan de bovenkant ongeveer zevenhonderd ronde uitsparingen zitten. Die hebben precies de goede omvang zodat de onderkant van een cilinder erin past. Er staat ook een cilinder in het midden van de bovenkant. Ik geloof dat, als we die cilinder onderzoeken, we misschien het doel ervan kunnen vaststellen. Ik heb het vermoeden, dat die cilinder juist met het oog daarop daar werd neergezet.’

Een vrouw liep naar hen toe. Zij was van gemiddelde lengte, had een prachtig figuur en een gezicht, dat mooi zou zijn geweest als het door haar was omgeven. Haar ogen waren groot en donker. Zij deed geen poging zich met haar handen te bedekken. Burton voelde niet de geringste aanvechting toen hij naar haar of welke vrouw ook keek. Hij was te sterk verdoofd.

De vrouw sprak met een goed gemoduleerde stem en een Oxford accent. ‘Neemt u mij niet kwalijk, heren. Ik hoorde toevallig uw gesprek. U bent de enige Engelse stemmen die ik sinds mijn ontwaken gehoord heb ... hier, waar dat dan ook is. Ik ben Engelse en zoek bescherming. Ik doe een beroep op uw barmhartigheid.’

‘Gelukkig voor u, mevrouw,’ zei Burton, ‘bent u naar de juiste mensen gekomen. Tenminste, als ik voor mijzelf spreek, kan ik u verzekeren dat u alle bescherming zult krijgen, die ik kan verlenen. Niettemin, als ik zo was als sommige andere Engelse heren, die ik gekend heb, had het u slechter kunnen vergaan. A propos, deze heer is geen Engelsman. Hij is een Yankee.’

Het was vreemd juist op deze dag zo formeel te praten, terwijl door het gehele dal gejammer en geschreeuw klonk en iedereen even naakt als bij zijn geboorte en net zo behaard als een paling was.

De vrouw stak haar hand naar Burton uit. ‘Ik ben mevrouw Hargreaves,’ zei zij.

Burton nam haar hand, boog en drukte er een lichte kus op. Hij voelde zich dwaas maar tegelijkertijd versterkte het gebaar zijn greep op zijn geestelijke gezondheid. Als de omgangsvormen van beschaafd gezelschap gehandhaafd konden worden, zou misschien ook de ‘normaliteit’ van de dingen hersteld worden.

‘Wijlen kapitein Sir Richard Francis Burton,’ zei hij, en grinnikte een beetje bij het wijlen. ‘Misschien hebt u wel van mij gehoord?’

Zij griste haar hand weg maar stak deze toen weer uit. ‘Ja, ik heb over u gehoord, Sir Richard.’

Iemand zei: ‘Het is niet mogelijk!’ Burton keek naar Frigate, die met heel zachte stem gesproken had.

‘En waarom niet?’

‘Richard Burton!’ zei Frigate. ‘Ja, ik vroeg het me al af, maar zonder haar...?’

‘Jaah?’ zei Burton lijzig.

‘Jaah!’ zei Frigate. ‘Precies zoals in de boeken!’

‘Waar heb je het over?’

Frigate haalde diep adem en zei toen: ‘Het doet er nu niet toe, mister Burton. Ik zal het later wel uitleggen. Ga er maar vanuit dat ik erg geschokt ben. Niet helemaal normaal. U begrijpt het natuurlijk wel.’

Hij keek gespannen naar mevrouw Hargreaves, schudde zijn hoofd en zei: ‘Heet u soms Alice?’

‘Ja, inderdaad!’ zei zij lachend en werd opeens mooi, haar of geen haar. ‘Hoe wist u dat? Heb ik u ontmoet? Nee, ik geloof het niet.’

‘Alice Pleasance Liddell Hargreaves?’

‘Ja!’

‘Ik moet even gaan zitten,’ zei de Amerikaan. Hij liep onder de boom en ging met zijn rug tegen de stam zitten. Zijn ogen keken enigszins glazig.

‘Naschok,’ zei Burton.

Gedurende enige tijd kon hij zulk onevenwichtig gedrag en streken van de anderen verwachten. Ook van zichzelf kon hij een bepaalde mate van irrationeel gedrag verwachten. Het belangrijkste was aan onderdak en voedsel te komen en het een of andere plan ter gemeenschappelijke verdediging te maken.

Burton sprak in het Italiaans en Sloweens met de anderen en stelde daarna iedereen aan iedereen voor. Zij protesteerden niet toen hij hun voorstelde hem naar de rivieroever te volgen.

‘Wij hebben stellig allemaal dorst,’ zei hij, ‘en we moeten die stenen paddenstoelen onderzoeken.’ Zij liepen achter hem aan naar de vlakte terug. Mensen zaten op het gras of doolden rond. Zij kwamen voorbij een paar, dat luid en met verhit gezicht ruzie maakte. Blijkbaar waren zij man en vrouw geweest en zetten zij een levenslange twist voort. Plotseling draaide de man zich om en liep weg. De vrouw keek hem ongelovig na en holde toen achter hem aan. Hij duwde haar zo wild weg dat zij op het gras viel. Spoedig was hij in de menigte verdwenen, maar de vrouw dwaalde rond, riep zijn naam en dreigde een schandaal te veroorzaken als hij niet uit zijn schuilplaats kwam.

Burton dacht kort aan zijn eigen vrouw Isabel. Hij had haar niet in deze menigte gezien, maar dat betekende niet dat zij er niet was. Zij zou echter naar hem op zoek zijn gegaan en niet hebben opgehouden voor zij hem had gevonden. Hij drong door de menigte naar de oever van de rivier en ging vervolgens op zijn knieën liggen om met zijn handen water te scheppen. Het water was koel, helder en verfrissend. Zijn maag voelde aan alsof zij volkomen leeg was. Nadat hij zijn dorst gelest had, kreeg hij honger.

‘De wateren van de Rivier des Levens,’ zei Burton. ‘De Styx? De Lethe? Nee, niet de Lethe. Ik herinner mij alles van mijn aardse bestaan.’

‘Ik wou dat ik het mijne kon vergeten,’ zei Frigate.

Alice Hargreaves knielde bij de waterkant en schepte water met één hand, terwijl zij op de andere arm steunde. Ze had beslist een verrukkelijk figuur, dacht Burton. Hij vroeg zich af of ze blond zou zijn als haar haar weer ging groeien.

Als het weer ging groeien. Misschien hadden Zij, die hen hier hadden neergezet, om redenen die Zij alleen kenden, wel de bedoeling, dat zij eeuwig kaal zouden blijven.