Владимир Шитик: Шорахi чужой планеты (на белорусском языке)

Камай вярнуўся да дэшыфратара, Тарасевiч паехаў на назiральную станцыю, а Балачан пачаў рыхтавацца да чарговага блукання па далiне.

Ночы ў экватарыяльнай паласе Каменнага мячыка былi падобныя адна на адну. I Балачану хутка здалося, што ён нiбы i не вяртаўся на базу, а як прыйшоў сюды заўчора, так i заставаўся ўсе тры днi. Гэта было кепска. Нельга ж чакаць, што ты ўбачыш нешта там, дзе табе ўсё ўяўляецца аднастайным, знаёмым i нават абрыдлым. А ногi самi неслi яго да таго каменнага выступу, на якiм ён адпачываў надоечы.

Стомы не было, але Балачан усё роўна сеў. Яркая суседка Каменнага мячыка павiсла над галавой. Яна выглядала большай, чым з Зямлi здаецца Венера, i нават сляпiла вочы. Балачан зажмурыўся i тады зноў успомнiў той прыбалтыйскi гарадок. Думкi пацяклi павольна, лянiва, як у чалавека, якi пачынае засынаць. Балачану было неахвота працiвiцца гэтаму стану. Ён уяўляў жоўты пляж, на якi накатвалiся пенiстыя шэрыя хвалi, людзей, што выбягалi разам з хвалямi на бераг i з ходу кiдалiся на нагрэты гарачым сонцам пясок.

На момант Балачан нiбы збоку паглядзеў на гэту карцiну i тады ўбачыў сярод загарэлых цел сябе. Вось ён павярнуўся да суседа, загаварыў з iм. "Мой апошнi дзень", - паведамiў сусед. "Куды?" - спытаў ён. "Дадому, на Марс". На Марс дык на Марс. Больш яны нi пра што не гаварылi, Балачан гэта добра памятае. Але яму раптам уявiўся працяг той размовы, нiбы сусед расказваў пра Марс, а ён, Балачан, бачыў усё гэта, толькi не са слоў суседа, а так, як быццам усё было на Марсе з iм асабiста. Да дэталяў. I пры гэтым ён увесь час здзiўляўся, што нiбы сам сабе задае пытаннi: як пабудаваны планеталёт, як выглядае марсiянскi ландшафт. Ад гэтых успамiнаў масткi непрыкметна перакiнулiся на Каменны мячык. I як тады, горы пачалi набываць абрысы фантастычных пабудоў. Потым каменны выступ, на якiм ён зараз сядзеў, здаўся зусiм не выступам, а прыступкай высокага ганка перад зачыненымi дзвярыма...

I тут Балачан схамянуўся, паматаў галавой, адганяючы дакучлiвы прывiд. Зiрнуў на гадзiннiк. Дзве гадзiны i восем хвiлiн. Да свiтання яшчэ доўга. Ён устаў, адышоў некалькi крокаў, пастаяў, зноў зiрнуў на гадзiннiк. Час цягнуўся вельмi марудна. Прайшло ўсяго пяць хвiлIн. I раптам яго як павяло сесцi на выступ зноў.

Спадарожнiца Каменнага мячыка апусцiлася за горы, у цяснiне стала зусiм цёмна, i Балачан вобмацкам знайшоў свой выступ. Гэта было дарэчы, бо галава зрабiлася цяжкай, як пасля напружанай, працяглай працы. Ён паспрабаваў расслабiцца. Галаве палягчэла, але затое вярнулiся ранейшыя фантастычныя прывiды. Незнаёмае, незямное паселiшча дзiўнай архiтэктуры. Будынкi, падобныя на скалы, навiслыя над шырокай ракой, пакрытай лёгкiм рабацiннем. Над iмi ззяе блакiтнае неба. А потым пачалося нешта незразумелае. Вада ў рацэ заклубiлася парай, неба пацямнела, i на iм выступiлi зоркi, якiх не магло загасiць нават дзённае свяцiла. Лаланд? Балачан падумаў, што вельмi падобна, i тады заўважыў новае падабенства: высахлая рака нагадвала ўжо знаёмую яму далiну.

"Зноў тое ж самае!" - мiльгнула ў галаве. Балачан аж раззлаваўся, хацеў устаць i пайсцi i... застаўся. Бо раптам падумалася, што варта было б паглядзець, чым усё гэта скончыцца. I сапраўды, у далiне тым часам пачалi разгортвацца новыя падзеi. У адной са скал-пабудоў з'явiлася шчылiна, i ў ёй паказалася нешта круглае, як чалавечая галава ў гермашлеме. Балачан мiжволi напружыўся, быццам мог разглядзець, хто гэта там выторкваецца са скалы. Дзiўна, але ён убачыў вочы. Як чалавечыя. Яны глядзелi праз абалонку гермашлема з непрытоеным сумам. Балачан аж сцепануўся пад гэтым позiркам. Гермашлем павярнуўся сюды-туды i схаваўся ў шчылiне, а следам знiкла i сама шчылiна. Балачан адчуў, што яго пакiдаюць сiлы. Але перш чым ён страцiў прытомнасць, яму яшчэ ўявiўся незнаёмы касмадром, iмклiвы ўзлёт ракеты i маленькая зорачка ў невядомым сузор'i.

- Балачан, га Балачан? - гэты поклiч пачуўся Балачану як далёкi, несапраўдны, адрасаваны камусьцi чужому. - Я зараз! - на гэты раз ён пазнаў голас i здзiвiўся, чаго ўсхваляваўся Тарасевiч. I раптам успомнiў усё, што яму нядаўна прывiдзiлася.

- Ты заснуў? - пытаўся Тарасевiч, саджаючы гравiлёт паблiзу ад Балачана.

Балачан акiнуў яго невiдушчым позiркам, ён усё яшчэ не мог вырвацца з-пад улады сваiх трызненняў.

- Пайшлi, - мякка, як да хворага, звярнуўся да яго Тарасевiч i ўзяў пад руку.

Балачан паслухмяна ўстаў i нечакана i для сябе, i тым болей для Тарасевiча папрасiў:

- Я хачу паглядзець твой сённяшнi дзённiк.

Тарасевiч уважлiва зiрнуў на яго i павярнуў да станцыi.