Владимир Шитик - Сустрэча (на белорусском языке)

Ён загiнуў, забраўшы з сабой тайну гiбелi Пунтуса i Марцалiса. Загiнуў бессэнсоўна, хаця i перажыў, дзякуючы субсветавой хуткасцi зоркалёта, сваю эпоху. Яго смерць з'явiлася завяршэннем яго вар'яцтва. Хутчэй за ўсё з каманды таго карабля ён быў апошнiм. Пасько дапускаў, што чалавек, страцiўшы надзею вярнуцца на Зямлю, можа звар'яцець. Але чаму вар'яцтва набыло такiя чалавеканенавiснiцкiя, крыважэрныя формы? Пасько адчуваў, што не зможа вярнуцца на базу, не высветлiўшы гэтай акалiчнасцi.

Накрыўка ўваходнага люка зоркалёта была адкiнута - яшчэ адно сведчанне гiбелi экiпажа. Пасько па трапе падняўся ў дэзакамеру. Пераступiўшы парог, ён апынуўся ў цёмнай кабiне. Пастаяў, нiбы праходзiў там дэзiнфекцыго, вобмацкам знайшоў дзверцы i перабраўся ў калiдор. Аварыйная электрастанцыя, напэўна, ужо таксама не працавала. У калiдоры цемра здавалася яшчэ гусцейшай. Пасько пасвяцiў лiхтарыкам. Вузкi, доўгi калiдор нахiленага зоркалёта крута падымаўся ўгару.

Трымаючыся за парэнчы, Пасько зрабiў крок i спынiўся. Яму здалося, што ўся шматтонная аграмадзiна зоркалёта быццам зацiскала яго шэрымi металiчнымi сценамi.

Святло лiхтара выхоплiвала з цемры дзверы кают, якiя цягнулiся ўздоўж калiдора. Пасько прайшоў да рубкi ў самым носе карабля, адкрываючы адну за другой каюты i не адважваючыся заходзiць у iх.

Дзверы рубкi былi зачынены. Гэта яго здзiвiла. Падумаўшы крыху, ён падняў плазменны нож.

Чырванаватая нiтачка быццам абматала ручку дзвярэй, варухнулася i прапала. Аўтаматычны запор бясшумна вывалiўся на падлогу, слiзгануў па назе i пакацiўся ўнiз, мiгаючы апалiнай. Пасько нацiснуў на створкi i ўвайшоў у рубку. Iлюмiнатары былi занавешаны няшчыльна. Вузкiя палоскi святла лiлiся ў памяшканне, ствараючы ўражанне, што ўсе прадметы навокал пярэстыя. Пасько адсунуў фiранкi. У рубцы пасвятлела, на яго патыхнула запусценнем.

У кутку ляжаў на крэсле скамечаны свiтэр. На стале i пад сталом былi раскiданы плёнкi, карты, з iмi побач - кансервавыя бляшанкi, нейкая ежа... Ходавая рубка, напэўна, была апошнiм прыстанiшчам апошняга члена экiпажа.

Кароткi сiгнал напомнiў, што ў балонах засталося роўна палавiна кiслароду. Гэта вярнула Пасько да рэчаiснасцi. Досыць сузiрання! Трэба дзейнiчаць, i ён падышоў да пульта. Толькi тут яшчэ цеплiлася жыццё, самастойнае, незалежнае ад былых гаспадароў. Мiгцелi рознакаляровыя iндыкатары, дрыжалi стрэлкi на асветленых цыферблатах, жывячыся з нейкай крынiцы энергii. I не было iм нiякай справы да таго, што ўжо нiхто не паверне стартавы тумблер, не прагучыць па ўсяму зоркалёту прызыўны загад: "Гатоўнасць нумар адзiн".

Перад пультам два крэслы - пiлота i штурмана. Пасько сеў на штурманскае. У iм яму здалося больш прывычна, ён нават памацаў некаторыя кнопкi, нiбы там у сябе на "Валдаi". Хутчэй выпадкова, чым па натрэнiраванасцi, трапiў пальцам на патрэбную кнопку. Штурманскi экран раптам засвяцiўся. Некалькi секунд на iм чарнела нерухомае неба Бальдара, знаёмае Пасько па нядаўнiх назiраннях, потым паплыло, быццам зоркалёт зрушыўся з месца. Адно за другiм на экране ўзнiкалi невядомыя сузор'i, праз якiя цягнулася тонкая сiняватая лiнiя з мiнiяцюрным зоркалётам на канцы. Па яго руху Пасько здагадаўся, што кадры з трасай палёту плывуць у адваротным парадку. Цяпер гэта не мела iстотнага значэння. Шлях можна было прасачыць.

Зоркалёт нiдзе не рабiў пасадкi, Толькi зусiм нямнога не даляцеўшы да сiстэмы Сiрыуса, ён на нейкi час спынiўся i чамусьцi павярнуў назад. Напэўна, здарылася нешта непрадбачанае, калi каманда прыняла такое рашэнне, не выканаўшы задання. Пасько стаў шукаць вахценны дзённiк - можа, ён растлумачыць прычыну.

Гуказапiсы назiранняў дзяжурных ён знайшоў у невялiкай скрынцы з палiцамi, уманцiраванай у сцяну побач з пультам. Дзённiк быў звычайны, падобны на тыя, якiя здаўна вялi на марскiх, а потым i на касмiчных караблях. Дата. Каардынаты. Паказаннi прыбораў. I нiводнага слова, якое выказвала б эмоцыi або давала якую-небудзь ацэнку падзеям.

Павольна круцiўся дыск, на розныя галасы паведамляючы амаль адно i тое ж. Пасько слухаў, паступова трацячы ўважлiвасць пад уплывам безлiчы абстрактных для яго лiчбаў i кодаў. I раптам адна фраза вярнула яго да рэчаiснасцi. У шлемафоне, падключаным да гуказдымальнiка, пачулася нешта новае: "Памёр Майкл. Цяпер нас толькi трое".

У голасе адчувалася разгубленасць. Пасько паскорыў рух дыска. Праз трыццаць запiсаў зноў: "Здаравяк Бент, непахiсны Бент не прачнуўся. Не разумею". Пасько стала не па сабе: столькi адчаю было ў гэтых словах. А пазней той самы касманаўт зазначыў: "Непакоiць Ральф. Чаму на планетах павiнны быць пачвары ў вобразе чалавека?.. А дадому так далёка".