Владимир Шитик - Сустрэча (на белорусском языке)

Серабрысты купал быў на ранейшым месцы, вытыркаючыся з-за кальца скалiстых пiкаў. Ад увахода ў катлавiну да гэтага купала заставалася кiламетраў пяць. Пасько навёў тэлеўстаноўку. На экране ружовымi iскрамi ўспыхнулi скалы i сярод iх - купал. Нерухомы, як манумент, як помнiк. Пасько падумаў, што, напэўна, i яго сябрам гэты зоркалёт здаваўся своеасаблiвым помнiкам узлёту чалавечага розуму. I раптам першае сумненне, яшчэ няяснае i слабае, варухнулася ў яго галаве, пасеяўшы ў сэрцы трывогу.

Далей дарогi не было, бо побач стаялi яшчэ два ўсюдыходы, пакiнутыя тут Пунтусам i Марцалiсам. Пасько выключыў рухавiк, зразумеўшы, што далей давядзецца iсцi пехатой.

Перш чым пайсцi, ён зноў паглядзеў на купал. Малюнкi падобных зоркалётаў ён помнiў з падручнiкаў, па якiх некалi вучыўся ў штурманскай школе. Гэта, несумненна, быў зоркалёт, пабудаваны на Зямлi. Адна з першых мадэлей, здольная развiваць субсветавую хуткасць, пабудаваная амаль дзвесце гадоў назад. Дзвесце гадоў! Халодныя мурашкi пабеглi ў Пасько па спiне. Ён нiбы дакрануўся да сiвой мiнуўшчыны, якая выпадкова прыадкрыла перад iм адну са сваiх трагiчных старонак.

Першым жаданнем было кiнуцца да знаходкi. Ён ужо быў зрабiў некалькi крокаў, але авалодаў сабой i спынiўся. Гэты ж самы купал бачылi i Пунтус з Марцалiсам. Яны, мабыць, таксама адразу ж кiнулiся да зоркалёта, не радзiраваўшы папярэдне на "Валдай". Чаму? Адзiн з iх быў пiлот, другi iнжынер. Яны, вiдаць, пазналi зоркалёт, можа, нават нешта аб iм ведалi i не палiчылi патрэбным паведамiць капiтану. Што яны ведалi пра зоркалёт?

Пасько вярнуўся да машыны, закадзiраваў пытанне i, стрэлiўшы ракетай, якая вынесла ўгару зонд-антэну, перадаў дэпешу на "Валдай". Адказ-радыёiмпульс прыйшоў роўна праз тры хвiлiны. А яшчэ праз пятнаццаць секунд Пасько прачытаў: "Зоркалёт сiстэмы КЗСХ. Два не вярнулiся адпаведна 186 i 172 гады назад. Першы ляцеў да Альфы Цэнтаўра, другi - да Сiрыуса".

Гэтыя звесткi не вельмi праяснiлi абстаноўку. Тое, што зоркалёт не вярнуўся на Зямлю, вiдавочна i так. Трэба было спадзявацца толькi на сябе. I Пасько зноў пачаў думаць, што ж рабiлi яго таварышы далей. Хутчэй за ўсё, пазнаўшы зямны зоркалёт, яны паспяшалiся дайсцi да яго. Гэта зусiм зразумелы парыў, але iменна ў iм, магчыма, i таiлася сама небяспека.

Горы, стромкiя i велiчна спакойныя, высачэзнай сцяной дыбiлiся на тым баку катлавiны. Нi Пунтус, нi Марцалiс не паспелi б да iх нават дабрацца за такi час, ды ў гэтым не было патрэбы. Iх шлях, безумоўна, ляжаў да зоркалёта - праз плато, пасечанае скаламi i расколiнамi. Толькi тут iх i трэба шукаць.

Узвалiўшы на плечы скрынку з радыёперадатчыкам i запасам зондаў-антэн i прычапiўшы да пояса плазменны нож, якi пры выпадку мог паслужыць i зброяй, Пасько з лакатарным шукальнiкам у руках рушыў напрасткi праз плато да цяснiны.

На нейкi час серабрысты купал знiк з вачэй, заслонены каменным эскарпам. Пасько апынуўся ў цемры, прыцiшыў хаду i з зайздрасцю глядзеў на ружовыя вяршынi. Лiхтар даваў мала карысцi, ён асвятляў толькi маленькi кружочак пад нагамi. Пасько падумаў, што, можа, недзе побач, у якой-небудзь расколiне i знайшлi свой апошнi прытулак яго таварышы, спяшаючыся, як i ён, да зоркалёта.

Нарэшце святло пранiкла i ў цяснiну. Наўкола ўсё заiскрылася мiрыядамi кропелек-вясёлак. Пасько аж зажмурыўся. Калi яго вочы пад акулярамi светафiльтраў прывыклi да яркага святла, ён узабраўся на блiжэйшы выступ i ўважлiва агледзеў наваколле. Таварышы маглi iсцi толькi гэтым шляхам, бо абочыны былi зусiм непраходныя. Але нiшто яму не нагадвала, што тут калi-небудзь праходзiў чалавек, - нiкiм не кранутая цалiна, маўклiвыя суровыя каменнi...

Пасько пералiчыў запас зондаў-антэн i, падумаўшы, паслаў на базу сiгнал: "Нiчога новага". Атрымаўшы адказ, уздыхнуў i пайшоў далей.

Зоркалёт адкрыўся раптоўна, як толькi цяснiна перайшла ў катлавiну. Да яго заставалася метраў шэсцьсот, бадай, яшчэ больш няроўнага i небяспечнага шляху. Пасько не адрываючыся глядзеў на горды профiль зоркалёта, што схiлiўся вунь там, над безданню, i, нават нахiлены, захаваў iмклiвасць сваiх лiнiй. Якая прыгажосць! Пасько мiмаволi захапляўся тварэннем чалавечага генiя i адчуваў, як раптоўны прыступ тугi сцiскае сэрца.

Зоркалёт выглядаў як жывы, але смяртэльн'а паранены асiлак. Блiскучая металiчная абшыўка там-сям не вытрымала выпрабаванняў прасторы - чужая атмасфера, метэарыты пакiнулi свае адбiткi на яго некалi люстраной паверхнi.

Пасько перабраўся на суседнюю скалу, панарама агляду павялiчылася. Зоркалёт стаў бачны амаль да кiля. I Пасько заўважыў тое, што дагэтуль было схавана ад яго i што ўразiла яго да глыбiнi душы. Вузкая трэшчына чорнай змяёй паўзла па корпусе знiзу ледзь не да палавiны цела карабля. Гэта, напэўна, i азначала катастрофу. Мо даўнюю, а мо i зусiм нядаўнюю.