Автор неизвестен - «Неверагодны 2020-ы» Вялікія падзеі беларускай гісторыі

Высокі антырэйтынг Аляксандра Лукашэнкі, абумоўлены неэфэктыўнасьцю дзеяньняў рэспубліканскіх і мясцовых уладаў у адказ на праблемы, якія хвалююць беларускіх грамадзянаў, абумовіў высокую папулярнасьць любога іншага з альтэрнатыўных кандыдатаў, уключаючы Сьвятлану Ціханоўскую, якая дайшла да канца прэзыдэнцкай гонкі насуперак жорсткаму сцэнару правядзеньня кампаніі, у адпаведнасьці зь якім усе асноўныя апазыцыйныя кандыдаты (Віктар Бабарыка, Сяргей Ціханоўскі і Валер Цапкала) былі выключаныя з працэсу на этапе яе старту.

Правядзеньне прэзыдэнцкіх выбараў бяз спробаў імітацыі хаця б некаторых атрыбутаў дэмакратыі і адсутнасьць шырокага нацыянальнага і міжнароднага назіраньня, абмежаваньне спаборніцтва выключэньнем галоўных альтэрнатыўных прэтэндэнтаў у кандыдаты ва ўмовах вельмі нізкага даверу да інстытутаў улады (уключаючы Цэнтральную выбарчую камісію з рэйтынгам ня большым за 20–30% даверу), рэгістрацыя ў якасьці кандыдата Сьвятланы Ціханоўскай (якая відавочным чынам кансалідавала ўвесь пратэставы і нэўтральны электарат) і, нарэшце, «пераможны» вынік 80,1% для А. Лукашэнкі замест «прымальных 65%» у грамадзтве і ў сьвеце — усё гэта стала фатальнымі паліттэхналягічнымі памылкамі беларускіх уладаў.

Сытуацыя канчаткова пагоршылася з прычыны беспрэцэдэнтнага ўзроўню непрапарцыйнага і хаатычнага гвалту з боку сілавых ведамстваў супраць пратэстуючых грамадзянаў, якія ў большасьці сваёй выйшлі выказаць сваю нязгоду з вынікамі выбараў мірным спосабам. Гэта не выключае таго, што былі і тыя, хто выходзіў на вуліцы для сілавой дэманстрацыі сваёй нязгоды, але гэта ніяк не апраўдвае таго ўзроўню несэлектыўнага гвалту з боку сілавікоў, які быў ужыты падчас пратэстаў.

У выніку крывавы разгон пратэстаў, раскрутка махавіку рэпрэсіяў супраць грамадзянскай супольнасьці і апазыцыі ня толькі падарвалі легітымнасьць Аляксандра Лукашэнкі ў вачах беларускага грамадзтва і сусьветнай супольнасьці, але і канчаткова разарвалі сацыяльны кантракт паміж значнай часткай беларускіх грамадзянаў і дзяржавай (у сэнсе бюракратычных інстытуцыяў). Агульнанацыянальныя масавыя пратэсты і акцыі салідарнасьці ў адказ на крывавыя разгоны сталі адказам на прыніжэньне чалавечага гонару і годнасьці з боку ўлады, зь якой і заключалася грамадзянская дамова.

У выніку беларускі палітычны крызіс можна ахарактарызаваць як раскол паміж, з аднаго боку, бюракратычнымі інстытуцыямі ў шырокім сэнсе і той часткай грамадзтва, чый дабрабыт залежыць ад карпаратыўнай ляяльнасьці ў адносінах да іх, а з другога — грамадзянскай супольнасьцю, чыё існаваньне наўпрост не залежыць ад дзяржавы. То бок гэта раскол паміж дзьвюма сацыяльнымі структурамі і каштоўнаснымі сыстэмамі — «адкрытым» грамадзтвам, якое імкнецца да зьменаў і праявы свабоды, і «закрытым» грамадзтвам, якое супраціўляецца любым зьменам і не гатовае браць на сябе адказнасьць за ўласны лёс.

Менавіта таму геапалітыка спачатку не прысутнічала ў пратэставым руху ані ў якай форме, бо пратэсты былі прадуктам мабілізацыі супраць палітычнага свавольства, несправядлівасьці і расчалавечваньня з боку ўласнай дзяржавы, а ня зьнешніх геапалітычных актараў на Захадзе ці Ўсходзе, пагрозамі з боку якіх палохала дзяржаўная прапагандысцкая машына як падчас прэзыдэнцкай кампаніі, гэтак і на працягу ўсяго палітычнага крызісу.

Адным з эфэктаў адсутнасьці геапалітычнага вымярэньня стаў акцэнт на нацыянальных формах і ўсеагульнае выкарыстаньне пратэставым рухам нацыянальных гістарычных сымбаляў — бел-чырвона-белага сьцяга і гербу «Пагоня», аднак на гэтым нацыянальны зьмест быў вычарпаны. Гэта зьвязана з тым, што глыбінным матывам пратэставай дынамікі стаў запыт на абарону «ўнівэрсальных каштоўнасьцяў», уласьцівых грамадзтвам так званай заходняй цывілізацыі — самакаштоўнасьці чалавечай асобы, жыцьця, гонару, годнасьці, свабоды і інш.

Палітычны крызіс 2020 году стаў крыніцай абуджэньня беларускага грамадзтва і пачаткам зараджэньня беларускай палітычнай нацыі. Аднак гэты ж крызіс выявіў усю крохкасьць беларускай дзяржавы ў сэнсе здольнасьці бюракратычных інстытутаў і ўладных структураў падтрымліваць агульнанацыянальны кансэнсус паміж рознымі часткамі беларускага грамадзтва, прадстаўнікамі «адкрытай» і «закрытай» сацыяльных прастораў.

Ён жа паставіў пад пытаньне здольнасьць беларускай дзяржавы да самазахаваньня і ўзнаўленьня з прычыны адсутнасьці стратэгічнага бачаньня вырашэньня гэтага крызісу ў беларускай кіроўнай клясы. Па меры яго ператварэньня ў глябальную праблему беларускае грамадзтва і дзяржава рызыкуе трапіць у геапалітычную пастку, у якой іх лёс і будучыню будуць вызначаць іншыя глябальныя і рэгіянальныя гульцы. І як гэта часта бывае — без уліку нацыянальных інтарэсаў беларускага грамадзтва, ня кажучы ўжо пра інтарэсы беларускай дзяржавы і кіроўнай элітнай групы.