Виктор Шнип - Заўтра была адліга-5

Міхась чытае маю «Заўтра была адліга»: «Твае запісы, а гэта паўнацэнныя мастацкія творы, нельга чытаць запар. Іх трэба засвойваць па адным кожны дзень. Нядаўна спыніўся на запісе пра Людмілу і цябе, дзе ёсць радок: “Цяпер крыжамі маіх бацькоў мы прыбіты да Ракаўскай зямлі.” Хораша сказана. Глыбока. Прачытаў і ўжо які дзень пераварваю!»

3.09.2016. Быў на свяце горада. З Дзмітрыем Пятровічам у павільёне «Белсаюздруку» рэкламавалі кнігі «Мастацкай літаратуры». Народу было шмат. Кніг мала. Шкадую, што не змог трапіць на адкрыццё скульптурнай кампазіцыі стваральнікам беларускай нацыянальнай класічнай оперы кампазітару Станіславу Манюшку і драматургу Вінцэнту Дуніну-Марцінкевічу, якая была ўсталявана ў скверы каля ратушы на плошчы Свабоды. Без настрою зайшоў у краму абутку «Мегатоп», каб па просьбе сына набыць добрага гуталіну і праз тыдзень адвезці ў Пінск. Максіму гуталін вельмі патрэбен, бо на мяжы, якую ён ахоўвае, вельмі шмат балот. Купіў тры ўпакоўкі і сабе зімовыя боты, каб на Мухлі ў маразы выгульваць Міёну. Людміла ў Лідзе ў камандзіроўцы, а я заўтра еду ў Рагачоў. Дома сяджу, як на вакзале, з якога ўсе паехалі па сваіх справах.

4.09.2016. А шостай раніцы выйшаў з дому. З-за паўмарафона да Палаца спорту дабіраўся ад тэатра Музычнай камедыі пешшу. На святкаванне Дня беларускага пісьменства выехалі са спазненнем амаль на гадзіну. Раней у Рагачове ніколі не быў. Ехаў з мэтай паглядзець на горад, дзе неаднаразова ў свайго дзядзькі Ігара Грынкевіча гасцяваў Уладзімір Караткевіч. Тут ім было напісана шмат вершаў, паэма «Віно дажджоў», аповесць «Ладдзя роспачы», пачатак рамана «Каласы пад сярпом тваім», закончаны раман «Хрыстос прызямліўся ў Г ародні». Прыехалі на свята ў адзінаццаць гадзін. У цэнтры Рагачова сабралася мора людзей. Музыка, танцы, вершы. Прыемна было сустрэцца з сябрамі па фэйсбуку. На жаль, не ўсіх адразу пазнаваў. Было некалькі пісьменнікаў і шмат тых, хто піша, друкуецца і атрымоўвае ўзнагароды. Некаторыя перасоўваліся, нос задзёршы, а некаторыя амаль бегалі, каб прыстроіцца да тых, каго фатаграфуюць і здымаюць для БТ. Праўда, былі і такія, што паводзілі сябе сціпла і радаваліся святу, як дзеці.

Наведаў краязнаўчы музей Рагачова. Запомніўся вялікі старадаўні човен. Ён быў дасканалы, як творы Уладзіміра Караткевіча.

Храм з залатымі цыбулінамі быў непрыстойна залаты. Брама на замку.

У горадзе, здаецца ці гэта сапраўды так, амаль няма лавак. За паўгадзіны знайшлі толькі дзве, каб прысесці паесці, і то каля бальніцы.

Вярнуўшыся ў Мінск, амаль палова нашага аўтобуса выйшла на прыпынку станцыі метро «Магілёўская». Хуценька ўсе спусціліся пад зямлю. Якраз стаяла электрычка. Зайшлі ў вагон, а ў ім у кутку сядзіць з вялікай цяжкой торбай адзін з лаўрэатаў Нацыянальнай прэміі і нейкі сумны-сумны, нібыта не ён атрымаў прэмію, а ягоны вораг.

На пытанне: «Ну як там было ў Рагачове?» адкажу, што дзякуючы святкаванням Дня беларускага пісьменства, я маю магчымасць выбірацца з дому за сотні кіламетраў і бачыць Беларусь такой, якой яна ёсць на самай справе. А Беларусь наша прыгожая і людзі працавітыя!

Шкадую, што не змог схадзіць да Дняпра.

5.09.2016. Прыязджаў Міхась Казлоўскі па кнігу «Добры дух зямлі Дняпроўскай», якую ён склаў да Дня беларускага пісьменства ў Рагачове. Выслухаўшы мой аповед пра свята, Міхась сказаў: «Мітусня! Не люблю такое!» Узгадалі памерлых пісьменнікаў. Міхась прызнаўся, што ён з жонкай на ўсялякі выпадак даўно выбраў месца, дзе хоча, каб, калі што, яго пахавалі. «Аднак я быў бы вельмі задаволены, каб мяне спалілі і мой попел прыхавалі да бацькавай магілы. У мяне да бацькі шмат пытанняў. Я б хацеў мець на іх адказы», — са слязой сказаў Міхась.

Гаворачы пра маладзечанскія могілкі, ад Міхася даведаўся, што там адвялі спецыяльнае месца, дзе хаваюць толькі начальнікаў і вядомых людзей горада. Пра такі акропаль знаёмая Міхася, дзявяностагадовая Яўгенія Фамінічна пажартавала: «Гэты акропаль для сябе прыдумалі начальнікі, каб на тым свеце было прасцей партыйныя сходы збіраць!»

6.09.2016. Раніцай а шостай з Міёнай шпацыравалі па Мухлі. Раса была халодная, як ледзяная. Яе холад адчуваўся праз чаравікі. «І як гэта ў дзяцінстве хадзіў па ёй басанож?» — думаў я, і хутка адшукаў адказ: «Тады раса была жывая і бацькі былі жывыя.»

7.09.2016. Нярэдка бывае, калі прыходзяць немаладыя новыя аўтары і даводзіцца ім доўга і цярпліва тлумачыць, што выдавецтва не можа кінуць усё, што запланавана некалькі гадоў таму для выдання і цяпер рыхтуецца да друку, і заняцца прапанаваным творам, які пару дзён таму быў закончаны і які, па словах госця, прынясе нам вялікі прыбытак, а аўтару сусветную славу. Такія празаікі звычайна яшчэ нідзе не друкаваліся і ў выдавецтва прыйшлі ўпершыню, думаючы, што мы яго тут сто гадоў чакалі і нарэшце дачакаліся. Бывае і такое, калі прыходзяць удовы з творамі мужоў, што памерлі, ні разу не надрукаваўшыся. Сёння прыходзіла жанчына, муж якой некалькі месяцаў таму адышоў у лепшы свет і пакінуў рукапіс рамана, які пісаўся трыццаць пяць гадоў. Я адшнураваў вялікую, тоўстую, пашарпаную і пажаўцелую папку. На першай старонцы рукапісу чарнела назва твора — «Зіма». Усе астатнія 700 старонак былі чыстыя, як першы снег.