Вильгельм Гауф - Карлік Нос

Так і зрабілі і наладзілі ўсё на пліце. Але выявілася, што карлік да пліты ледзь даставаў носам. Таму паставілі побач пару крэслаў, на іх паклалі мармуровую пліту і запрасілі малога цудатворца пачаць сваё ўмельства. Шырокім колам яго абступілі кухары, кухаркі, кухцікі, слугі і іншы народ, назіралі і здзіўляліся, як спрытна і лоўка ў яго атрымлівалася ўсё, як чыста і прыгожа ён усё гатаваў. Калі ён скончыў справу, ён загадаў паставіць гаршкі на агонь і кіпяціць да таго чвсу, пакуль ён не скажа. Потым ён пачаў лічыць: “адзін”, “два”, “тры” і гэтак далей, і калі далічыў да пяцісот, ён крыкнуў: “Стоп!” Гаршкі знялі, і малы запрасіў кухара пакаштаваць.

Прыдворны кухар загадаў аднаму кухціку падаць яму залатую лыжку, абмыў яе ў ручаі і перадаў галоўнаму кухару: той з урачыстай мінай падышоў да пліты, зачарпнуў стравы, пакаштаваў, заплюшчыў вочы, цмокнуў ад задавальнення языком, а потым сказаў:

– Цудоўна! Клянуся жыццём герцага, цудоўна! Ці не пакаштуеце вы лыжачку, наглядчык палаца?

Той пакланіўся, узяў лыжку, паспрабаваў і быў не ў сабе ад захаплення і радасці.

– Хвала вашаму ўмельству, шаноўны адказны за сняданкі, вы – дасведчаны кухар, але так цудоўна вы яшчэ ніколі не гатавалі ні супу, ні гамбургскіх клёцак!

Кухар таксама пакаштаваў, потым пачціва паціснуў руку карліку і сказаў:

– Хлопчык! Ты сапраўдны майстра-ўмелец, так, траўка “радасць жывата” надае ўсяму сваю прынаднасць.

У гэты час у кухню прыйшоў камердынер герцага і паведаміў, што ўладар патрабуе падаць сняданак. Стравы тут жа былі раскладзеныя на срэбны посуд і адасланыя герцагу. Галоўны кухар забраў малога ў свой пакой і пачаў размаўляць з ім. Аднак яны не прабылі там і палову таго часу, які патрэбны для прамаўлення “Ойча наш”, як ужо з’явіўся пасыльны і паклікаў галоўнага кухара да ўладара. Ён хутка апрануўся ў святочнае адзенне і пайшоў за пасыльным.

Герцаг меў вельмі задаволены выгляд. Усё, што было на срэбных талерках, ён з’еў, і калі да яго прыйшоў галоўны кухар, якраз выціраў бараду.

– Паслухай, майстра-кухар, – сказаў ён, – я і раней быў заўсёды вельмі задаволены тваімі кухарамі, але скажы мне, хто сёння гатаваў мне сняданак? Такога вытанчанага смаку яшчэ не было з таго часу, як я сяджу на троне маіх бацькоў; скажы мне, як зваць таго кухара, каб мы паслалі яму ў падарунак некалькі дукатаў.

– Васпане! Гэта дзіўная гісторыя, – адказаў галоўны кухар і расказаў, як да яго сёння раніцай прывялі карліка, які абавязкова хацеў стаць кухарам, і як гэта ўсё атрымалася. Герцаг здзівіўся неймаверна, загадаў паклікаць карліка і распытаў яго, хто ён такі і адкуль з’явіўся. Праўда, у беднага Якаба не хапіла сілы сказаць, што ён зачараваны і раней служыў у вобразе вавёркі. Але ён і не зманіў, расказаўшы, што ён цяпер застаўся без бацькі і маці, а гатаваць навучыўся ў адной старой. Герцаг больш не распытваў, а падзівіўся з незвычайнага выгляду свайго новага кухара.

– Калі ты захочаш застацца ў мяне, – сказаў ён, – я дам табе пяцьдзесят дукатаў у год, святочнае адзенне і да таго ж дзве пары штаноў. Але за гэта ты павінен кожны дзень сам гатаваць мне сняданак, даваць указанні, як варыць абед, і ўвогуле прыняць маю кухню. У маім палацы кожны атрымлівае сваё імя ад мяне. Дык ты будзеш звацца Носам і мець званне малодшага кухара.

Карлік Нос упаў на зямлю перад магутным герцагам, цалаваў яму ногі і паабяцаў верна служыць яму.

Вось так малы на першы час быў забяспечаны, і ён не зганьбіў сваёй пасады. Бо варта сказаць, што пакуль карлік Нос быў у доме герцага, той стаў зусім іншым чалавекам. Раней ён меў звычку кідаць талеркі ці падносы, якія падносілі да стала, кухарам на галаву; так-так, нават самому старшаму кухару ён шпурнуў у злосці запечаную цялячую галёнку, якая аказалася недастаткова мяккай, у лоб, ды так моцна, што той упаў і тры дні мусіў ляжаць у ложку. Праўда, герцаг выпраўляў зробленае ў злосці некалькімі жменямі дукатаў, але ніводзін кухар без дрыжыкаў і страху не заходзіў да яго са стравамі. З таго часу, як у доме з’явіўся карлік, усё, здавалася, чароўна перамянілася. Уладар цяпер еў не тры разы ў дзень, а пяць, каб атрымаць сапраўдную асалоду ад умельства свайго самага маленькага служкі, і ні разу не пакрывіўся ад незадавальнення. Не, ён лічыў усё новым, трапным, быў ветлівы і прыемны і дзень пры дні тлусцеў.

Часта, сілкуючыся, ён клікаў майстра-кухара і карліка Носа, усаджваў аднаго справа, другога злева ад сябе і сваімі пальцамі запіхваў ім найсмачнейшыя кавалкі ў рот – прыхільнасць, якую яны абодва ўмелі высока цаніць.