Вильгельм Гауф: Карлік Нос

Тут у дзвярах з’явіўся наглядчык палаца са злосным тварам, з жудасным бізуном у руцэ.

– Святы Божа! Чаго вы тут узнялі вэрхал, вы, сабакі? Ці вы не ведаеце, што пан яшчэ спіць?

Ён замахаў плёткай і ўдарыў ёй па спінах некаторых конюхаў і вартаўнікоў.

– О, пане! – усклікнулі яны, – паглядзіце, мы прывялі карліка, карліка, якога вы яшчэ ў жыцці не бачылі.

Наглядчык палаца з цяжкасцю стрымаўся, каб не зарагатаць, калі ўбачыў малога; ён баяўся смехам пашкодзіць сваёй годнасці. Таму ён бізуном прагнаў усіх, завёў малога ў дом і спытаўся, чаго той хоча. Калі ён пачуў, што той хоча трапіць да кухара, то адказаў:

– Ты памыляешся, сынок! Ты хочаш трапіць да мяне, наглядчыка дома. Ты хочаш быць асабістым карлікам у герцага, так?

– Не, пане! адказаў карлік. – Я выдатны кухар і маю досвед у прыгатаванні ўсялякіх рэдкіх страваў. Адвядзіце мяне, калі ласка, да галоўнага кухара, магчыма, яму спатрэбіцца маё ўмельства.

– Як пажадаеш, хлопча. Між іншым, ты ўсё ж неабачлівы дзяцюк. Ты хочаш на кухню? У якасці прыдворнага карліка ў цябе не было б ніякай працы, а ежы і пітва – хоць заліся, і прыгожае адзенне. Што ж, паглядзім. Тваё кухарскае ўмельства, пэўна ж, не таго ўзроўню, які патрабуецца, каб быць асабістым кухарам уладара, а кухціка ты перарос.

З гэтымі словамі наглядчык дома ўзяў яго за руку і завёў ў пакоі галоўнага кухара.

– Літасцівы пан, – загаварыў карлік і пакланіўся так нізка, што носам аж дакрануўся да дывана на падлозе, – ці не патрэбны вам умелы кухар?

Галоўны кухар агледзеў яго з галавы да ног, потым зарагатаў і крыкнуў:

– Што? Ты – кухар? Ты думаеш, што нашы пліты такія нізкія, што ты можаш паглядзець на адну з іх, калі станеш на дыбачкі і як след выцягнеш галаву з плячэй? О, мілы маляўка! Той, хто паслаў цябе да мяне наймацца кухарам, проста пакпіў з цябе.

Так сказаў галоўны кухар і весела засмяяўся, а з ім засмяяліся наглядчык палаца і ўсе слугі, якія былі ў пакоі.

Але карлік не даў збіць сябе з панталыку.

– Не пашкадуйце яйка ці двух, крышку сіропу і віна, мукі і прыправы. У вас жа ўсяго гэтага хапае, – прамовіў ён. – Дайце мне прыгатаваць найсмачнейшую страву, выдзеліце мне патрэбнае, яна будзе прыгатаваная на вашых вачах, і тады вы скажаце: ён сапраўдны кухар.

Такія словы прамаўляў малы, і было дзіўна бачыць, як палалі пры гэтым яго маленькія вочкі, як выгінаўся туды-сюды яго доўгі нос і як тонкія пальчыкі рухаліся ў такт гаворкі.

– Добра! – усклікнуў майстра-кулінар і ўзяў пад руку наглядчыка палаца, – добра, няхай сабе – дзеля смеху. Хадзем на кухню.

Яны пайшлі праз некалькі залаў і калідораў і нарэшце прыйшлі на кухню. Гэта было вялікае прасторнае памяшканне, цудоўна абстаўленае; у дваццаці плітах увесь час гарэла полымя: чыстая вада, якая адначасова служыла садком для рыб, цякла пасярод іх, у шафах з мармуру і шыкоўнай драўніны былі выстаўленыя запасы, якія павінныя быць заўсёды пад рукой, а злева і справа месціліся дзесяць залаў, у якіх утрымліваліся ўсе ласункі, якія толькі былі напрыдуманыя ў заходніх і ўсходніх землях для ўлагоджання апетыту. Кухцікі рознага прызначэння бегалі і бразгалі і ўпраўляліся з саганамі і патэльнямі, відэльцамі і апалонікамі. Але калі галоўны кухар увайшоў, яны ўсе спыніліся як укапаныя, і толькі было чуваць, як патрэскваў агонь і шумеў ручаёк.

– Што сёння замовіў уладар на сняданак? – спытаў майстра адказнага за сняданкі старога кухара.

– Пане! Ён зрабіў ласку замовіць дацкі суп і чырвоныя гамбургскія клёцкі.

– Добра, – адказаў кухар. – Ты чуў, чаго жадае ўладар? Ты возьмешся прыгатаваць гэтыя найскладанейшыя стравы? З клёцкамі табе ніяк не справіцца, гэта – сакрэт.

– Няма нічога лягчэйшага, – адказаў, здзівіўшы ўсіх, карлік, бо ён такія стравы часта гатаваў, калі быў вавёркай. – Нічога лягчэйшага, дайце мне для супа такія-сякія травы, тыя-гэтыя прыправы, сала дзіка, карэнні і яйкі. А для клёцак, – прамовіў ён цішэй, каб пачуць маглі толькі майстар кухні і адказны за сняданкі, – для клёцак мне патрэбнае рознае мяса, крышку віна, качыны тлушч, імбір і адна траўка, якая называецца “радасць жывата”.

– Клянуся святым Бенедыктам! У якога чараўніка ты вучыўся? – крыкнуў кухар у здзіўленні. – Усё да кропелькі ты пералічыў, а траўка “радасць жывата” нам самім невядомая – пэўна, з ёй будзе яшчэ смачней. О, цуда-кухар!

– Вось ніколі б не падумаў, – сказаў галоўны кухар. – Але няхай зробіць на спробу. Дайце яму, што ён патрабуе, посуд і ўсё астатняе, і няхай прыгатуе сняданак.