Вильгельм Гауф - Карлік Нос

Так усклікнуў герцаг, а карлік зноў у слязах пайшоў у сваю каморку і паскардзіўся гусі на свой лёс, на тое, што яго чакае смерць. Ён жа ніколі нічога не чуў пра тую траўку.

– Калі толькі гэта, – сказала яна, – то я магу дапамагчы. Мой бацька вучыў мяне, каб я ведала ўсе травы. Магчыма, іншым часам цябе і напаткала б смерць, але, на шчасце, цяпер якраз маладзік, а ў гэты час тая траўка цвіце. Але скажы мне, ці ёсць паблізу палаца каштаны?

– Ёсць! – адказаў Нос, узрадаваўшыся. – Каля возера, за дзве сотні крокаў ад дома расце цэлая купка. Але навошта?

– Толькі пад шатамі старых каштанаў цвіце гэтая траўка, – сказала Мімі. – Бяры мяне на рукі і высадзі на волі; я пашукаю.

Ён зрабіў так, як яна сказала, і панёс яе да варотаў палаца. Але там брамнік наставіў на яго зброю і сказаў:

– Мой любы Нос, твой час прайшоў, табе нельга выходзіць з дому, у мяне наконт гэтага строгі загад.

– Але ж у сад мне, пэўна, можна пайсці? – адказаў карлік. – Май ласку, пашлі аднаго з тваіх памочнікаў да наглядчыка палаца і спытай, ці можна мне пайсці ў сад пашукаць траўку.

Брамнік так і зрабіў, і дазвол быў атрыманы. Сад быў аточаны высокім мурам, так што пра ўцёкі адтуль і думаць было не варта.

А калі Нос з гускай Мімі апынуліся на волі, ён асцярожна пасадзіў яе на зямлю, і яна хутка пайшла перад ім да возера, дзе раслі каштаны. Ён крочыў за ёй з цяжкім сэрцам, бо гэта была яго апошняя, адзіная надзея. Ён цвёрда вырашыў, што калі не знойдзе траўкі, то лепш утопіцца ў возеры, чым дасць адсекчы сабе галаву. А гусь шукала дарэмна, яна хадзіла пад усімі каштанамі, дзюбай варушыла кожную травінку, але нічога не знаходзілася, і яна ад спачування і страху пачала плакаць, бо надыходзіў вечаровы змрок, ужо амаль нічога нельга было ўбачыць.

Тут карлік зірнуў на той бок возера і раптам закрычаў:

– Зірні, зірні, там над возерам стаіць яшчэ адно высокае старое дрэва, хадзем туды і пашукаем, можа, там мы знойдзем кветку шчасця.

Гусь падскочыла і паляцела, а ён пабег за ёй так хутка, як толькі панеслі ногі. Каштанавае дрэва адкідала вялікі цень, а вакол было цёмна, і нельга было заўважыць амаль нічога; але тут раптам гусь спынілася, узмахнула ад радасці крыламі, хуценька торкнула галаву ў высокую траву і нешта сарвала, асцярожна перадаўшы гэта здзіўленаму Носу, і сказала:

– Вось тая траўка, тут яе процьма расце, так што ў цябе ніколі не будзе недахопу ў ёй.

Карлік у роздуме разглядаў траву. Салодкі водар даў яму ў нос, і ён міжволі прыпомніў сцэну свайго ператварэння. Сцябліны, лісточкі былі блакітна-зялёныя, над імі ўзвышалася палымяна-чырвоная кветка з жоўтымі краямі.

– Дзякаваць Богу! – нарэшце ўсклікнуў ён. – Які цуд! Слухай, мне здаецца, гэта тая самая трава, якая ператварыла мяне з вавёркі ў гэтую ганебную выроду. Ці не паспрабаваць мне яе?

– Пакуль што не трэба, – папрасіла гусь. – Вазьмі з сабой жменю гэтай траўкі, пойдзем з табой у твой пакой і забярэм усе грошы і ўсё, што ты маеш, а потым паспытаеш.

Так яны і зрабілі, вярнуліся ў яго каморку, і ад напружанага чакання было чутна, як калоціцца яго сэрца. Калі ён завязаў у клунак пяцьдзесят ці шэсцьдзесят дукатаў, якія ён назапасіў, адзенне і абутак, то сказаў:

– З Боскай дапамогай я вызвалюся ад гэтай навалы!

Ён уторкнуў нос глыбока ў траву і ўдыхнуў яе водар.

Тут усё яго цела выцягнулася і зарыпела, ён адчуў, як яго галава быццам адрываецца ад плячэй, ён збоку зірнуў на свой нос і ўбачыў, як той усё меншае і меншае, спіна і грудзі пачалі выроўнівацца, а ногі падаўжэлі.

Гусь у здзіўленні назірала за ўсім гэтым.

– Ах, які ты гонкі! Які прыгожы! – усклікнула яна. – Дзякаваць Богу, у табе не засталося нічога ад твайго былога выгляду!

Якаб вельмі ўзрадаваўся, падняў рукі і пачаў маліцца. Але ў радасці ён не забыў, чым абавязаны Мімі. Хаця сэрца і прасіла яго ісці да бацькоў, удзячнасць перасіліла гэтае жаданне, і ён сказаў:

– Каму ж іншаму, як не табе, я мушу дзякаваць, што вернуты сабе самому? Без цябе я ніколі не знайшоў бы гэтай травы і навек заставаўся б у тым абліччы альбо нават загінуў бы ад сякеры ката. Я хачу табе аддзячыць. Я правяду цябе да твайго бацькі. Ён такі магутны чараўнік, што лёгка адчаруе цябе.

Гусь залілася слязьмі і прыняла яго прапанову. Якаб, нікім не пазнаны, разам з гускай пакінуў палац і выправіўся ў дарогу да ўзбярэжжа, радзімы Мімі.

Яны шчасліва здзейснілі сваё падарожжа, Ветэрбок адчараваў сваю дачку і шчодра ўзнагародзіў Якаба. Калі ён вярнуўся ў свой родны горад, яго бацькі ў прыгожым юнаку з радасцю пазналі свайго страчанага сына. З падарункаў, якія ён атрымаў ад Ветэрбока, ён купіў сабе лаўку, зрабіўся багатым і шчаслівым.