Герасио Кирого - Казкi трапiчнага лесу (на белорусском языке)

Так яно i здарылася сапраўды. Змяя хутка палiчыла:

"Адзiн... два... тры...", - але, павярнуўшыся, ад здзiўлення аж разявiла свой вялiзны рот: у пячоры нiкога не было! Яна агледзела ўсё i ўверсе, i ўнiзе, i вакол, аблазiла ўсе куточкi, уважлiва вывучыла раслiнку i памацала ўсё языком. Але марна - пчолка знiкла!

Тады змяя зразумела, што калi выпрабаванне з ваўчком было добрае, дык пчолчына выпрабаванне - проста выдатнае. Ува што яна магла ператварыцца? Дзе яна?

Яе нiдзе немагчыма было знайсцi!

- Ну, добра! - нарэшце сказала змяя. - Здаюся. Ты дзе?

I тады пасярод пячоры пачуўся ледзь чутны голас. Гэта адказвала пчолка.

- А ты мне нiчога не зробiш? - спыталася яна. - Цi магу я давяраць тваёй клятве?

- Можаш, - адказала змяя. - Клянуся. Дзе ты?

- Я тут, - прамовiла пчолка i нечакана вылезла са скручанага лiсточка той самай маленькай раслiнкi.

Але што ж адбылося? А адбылося ўсё вельмi проста: раслiнка, якая расла ў дупле, была сарамлiвай мiмозаю - iх шмат расце ў Буэнас-Айрэсе. I лiсце ў такой мiмозы скручваецца пры сама нязначным дотыку. А таму, што гэтая гiсторыя адбывалася ў Мiсьёнэс, дзе раслiннасць вельмi багатая i буйная, дык i ў мiмоз там лiсточкi даволi шырокiя. I калi пчолка дакранулася да аднаго такога лiсточка, ён хутка згарнуўся i цалкам яе схаваў.

У змяi нiяк не хапiла розуму заўважыць гэтую з'яву, а пчолка скарысталася ёю i выратавала сабе жыццё.

Змяя нiчога не сказала, але яна была вельмi раздражнёная, што прайграла. I таму пчолцы ўсю ноч давялося нагадваць сваёй непрыяцельцы, што тая абяцала яе не чапаць.

Ноч доўжылася бясконца. Пачалася навальнiца, вада раўчуком лiлася ў дупло, i змяi з пчолкай прыйшлося зашыцца ў глыбiню пячоры i сядзець там, тулячыся да яе сама высокай сцяны.

Апроч таго было холадна i цёмна, хоць вока выкалi. Час ад часу ў змяi ўзнiкала неадольнае жаданне кiнуцца на пчалу, i тады пчолцы здавалася, што надыходзiць яе канец.

Пчолка нiколi i нiзашто не паверыла б, што ноч можа быць такая халодная, такая доўгая i такая жахлiвая. Яна ўспамiнала сваё ранейшае жыццё, прыгадвала, як кожную ноч спала ў цёплым вуллi, i моўчкi плакала.

А калi развiднела i на небе заззяла сонца, бо новы дзень меўся быць пагодны, пчолка вылецела з дупла i, падляцеўшы да вулля, збудаванага намаганнямi ўсёй сям'i, зноў нягучна заплакала перад яго ўваходам. Вартаўнiчыя пчолы прапусцiлi яе, не сказаўшы нi слова. Яны разумелi, што цяпер, вярнуўшыся, пчолка была ўжо не бяздумнай гультайкаю, а сапраўднай пчалою, бо за гэтую ноч яна спазнала суровую школу жыцця.

Так усё i было. З гэтага часу нiхто больш за яе не збiраў пылку i не рабiў столькi мёду. А калi прыйшла восень, i разам з ёю - канец пчолчыным дням, у яе быў яшчэ час, каб перад тым як памерцi, даць апошнюю параду маладым пчолам, якiя сабралiся вакол яе.

- Не наш розум, а нашая праца робiць нас дужымi, - сказала iм пчолка. Толькi адзiн раз мне даводзiлася выкарыстоўваць свой розум, дый тое, каб выратаваць сваё жыццё. Але гэтага мне не спатрэбiлася б, каб я працавала, як усе. А я толькi лётала сюды-туды i стамлялася, быццам сапраўды працавала. Мне не хапала пачуцця абавязку, якое прыйшло ў тую ноч. Працуйце ж, сястрыцы, i ведайце, што мэта, да якой скiраваныя ўсе нашыя намаганнi, - гэта агульнае шчасце, а яно вышэй за стомленасць кожнай. Людзi называюць такое iдэалам, i нездарма. Бо няма iншай мудрасцi нi ў чалавека, нi ў пчалы.

Пераклад: М.Бусел