неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке)

Толькi дарма муцячы возерную медзь.

Часам ён засядзе за ракiтай зь вечара

I накрыша зораў - залатых зярнят.

Думае i цешыцца: на прыманку выплывеш,

Зораў не паласаваць ня уцерпiш, брат!

Ды памалу дрэмле дзед стары над возерам,

А ў глыбокай тонi слухае шчупак,

Як над сонным берагам, ноччу заварожаны,

Цiха барадаты захрапе рыбак.

Выплыве тады ён, серабрыста кружачы,

Цiха так, каб хвалi соннай ня збудзiць,

I з-пад сетак сiнiх вуснамi сьцюдзёнымi

Пачынае зоры дзедавы лавiць.

Перш ён зловiць Сiтца, а пазьней Мядзьведзiцу.

Вып'е сьцежку зорную вясьняных сноў,

Выцягне з-пад сетак абаранку месяца

I зноў, цiха кружачы, ападзе на дно.

I як толькi сонца ў барадзе сiвеючай

Азалоцiць пёршы серабрысты сьнег,

I як толькi вецер разнiцай за пазухай

Шчакатаць мяккiмi пальцамi пачне,

Дзед прачнецца спужаны, паглядзiць на возера

Усе зоры выпiў, вылавiў шчупак...

З гора замахае доўгiмi рукамi,

Быццам, папярхнуўшыся мукой, вятрак.

Ды пачне гразiць ён шчупаку азёрнаму,

Iдучы дарогаю празь сенажаць.

А кругом гамоняць кнiгаўкi i чэпiкi,

Рассыпае вецер жвiрам песьню жаб.

I здаецца дзеду, што сьмяецца возера,

У сонцы расьцьвiтаючы, як чырвоны мак,

Хiлiцца, хахоча асака зялёная,

Што яго, старога, ашукаў шчупак.

Максiм Танк

МУХАМОР

Баб'iм летам да зары

У зялёным гушчары,

Дзе мох сьцелецца рабы,

Паспрачалiся грыбы.

На ўвесь лес, зялёны бор,

Расхвалiўся Мухамор,

Што пад шапкай - маку цьвет

Ён дзяцюк на цэлы сьвет.

Боты, гузiкi гараць,

Яму пары не дабраць

Пад ялiнай, пад сасной

Нi багацьцем, нi красой.

Мог-бы сьмела быць паслом

Або навет i царом

Не сядзець век у траве

Ды разумнай галаве!

- Ты хвалiцца лепей кiнь!

Яму радзiлi Рыжкi.

Плёткi чуючы твае,

Падасiнавiк злуе.

На чырвоны твой язык

Скасурыўся Чашчавiк.

Табе ўсыплюць пад бакi

Калi-небудзь Казьлякi...

- Мне начхаць на вас, на бор!

Горда кажа Мухамор,

Калi бiцца - паглядзiм,

Хто паставiць на сваiм!

А, залёгшы у траве,

Ўсё падслухаў Муравей;

Там, дзе мох i дзераза,

Сыраежцы расказаў.

Ды ў зялёным у бары

Гэта чулi Камары,

Яны вестку разьнясьлi

Ўсiм Апенькам на зямлi.

А Ваўнянкам упаўднi

Раззванiлi Аваднi...

Болей, як вясной у жаб,

Было гутарак у Баб.

Аж прачнуўся на той крык

Пад яленцам Баравiк,

Дзе пад мохам, як парсюк,

Спаў, сагнуўшыся у крук.

I пачаў ён развадзiць,

Мудра радзiць i судзiць,

Расшумеўшыся мiж траў,

Навет галаву падняў...

Дзе мох сьцелецца рабы,

Iшлi дзецi па грыбы,

Асьцярожная рука

Падняла Баравiка.

Пайшлi ў кошык Казьлякi,

Сыраежкi i Рыжкi...

I на ўвесь зялёны бор

Рагатаў наш Мухамор.

I паказываў, крычаў,

Дзе схавалiся мiж траў

Падасiнавiк стары,

Дзьве Ваўняначкi-сястры...

Як пакiнулi ўсе лес

У вячорнай у iмгле,

Шышкай галаву падпёр,

Затужыў i Мухамор,

Што ня весела яму

Ў цёмным лесе аднаму;

Ў цёмным лесе, у бары,

Няма зь кiм пагаварыць.

Нат сьмяюцца упаўднi

З Мухамора Аваднi,

А зара як дагарыць,

Усё звоняць Камары

Ад сасны i да сасны,

Што ёсьць грыб - благi, дурны

Мухамор, эх Мухамор!..

Эх, сасновы цёмны бор!

Максiм Танк

ЗАЙЧЫ ДОМ

Пад ракiтавым кустом

Заяц збудаваў свой дом.

Ну i майстра, ну i дом

Вецер ходзiць там кругом.

Вокны мохам залажыў,

Дзьверы шышкамi прыкрыў.

Ну i заячы палац

Лес наўкол зь яго вiдаць!

Зьверху дом накрыўся сам

Нейкiм папаратнiкам.

Ну i цёплая страха

Не засьнеш без кажуха.

А калi засьнеш зiмой,

Дык завеяю лiхой

Забярэцца ў дом мароз,

Прабярэ цябе наскрозь.

Каб ад сьцюжы не сканаць,

Мусiць заяц ноч скакаць.

Ну i заяц, ну i дом

Пад ракiтавым кустом!

Максiм Танк

СЯРОД ЛЯСОЎ

НАДНЁМАНСКIХ

Сярод лясоў наднёманскiх,

Густога сасьняка

Жыла малая Верачка

Дачушка лясьнiка.

Яна дружыла з дрэвамi,

З птушынаю сям'ёй,

Зьвярынай усялякаю

I зь ягадай лясной.

Ды вось аднойчы восеньню

Лес, чуе, не пяе,

I стала ёй нявесела,

Сум агарнуў яе.

Шкада ёй ападаючых

Лiстоў i матылькоў,

Шкада ёй адлятаючых

У вырай журавоў.

I вось, пацешыць Верачку

Жучкi прыбеглi спрытныя,

Камарыкi гульлiвыя,

Мурашкi працавiтыя.

Гудуць, зьвiняць i раяцца.

Зь сьвiтаньня да начы,

Ня знаюць, як гаротнiцы

Ў бядзе дапамагчы.

Прыбеглi зайцы шэрыя,

Вавёрачкi гульлiвыя,

Бабры, лiсiцы, вожыкi,

Казулi палахлiвыя.

Паселi кругам, раяцца