неизвестен Автор: Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке)

Скакалi, навет песьнi пелi,

Лiзалi косьцi пад сталом

I весялiлi цэлы дом.

Ды вось аднойчы гаспадар

Задумаў ехаць на базар.

Ён загадаў сабаку срога:

- Не адыходзься ад парога,

Сядзi, для пэўнасьцi, пры хаце,

Пiльнуй усё маё багацьце.

I можа мала, можа многа

Сядзеў сабака ля парога,

Ды захацеў ён паскакаць,

Крыху пагаўкаць, пабрахаць.

I кажа ён кату: - У дружбу

Ты саслужы адну мне службу

I за мяне пiльнуй у хаце

Гаспадаровае багацьце.

- Ну, што-ж, - яму прамовiў кот,

Каб большых ня было турбот!

З ахвотай пасяджу ля ганку,

А ты сабе бяжы пагаўкай.

I можа мала, можа многа

Той кот праседзеў ля парога.

Паклiкаў мыш i кажа: - У дружбу

Ты саслужы адну мне службу

I за мяне пiльнуй у хаце

Гаспадаровае багацьце.

Бо тут ад ветру на парозе

Я дужа лапкi памарозiў.

- Ну, добра - кажа мыш, - скарэй

Бяжы на печ ды лапы грэй.

I можа мала, можа многа

Сядзела мышка ля парога.

Ды раптам чуе - памiж траў

Цьвiркун на скрыпачцы зайграў.

Тут мышка, ўзяўшы лапкi ў бокi,

Хутчэй пусьцiлася у скокi.

Вярнуўся гаспадар - а ў хаце,

Глядзiць, няма яго багацьця.

Хацеў сабаку ён прагнаць,

Ды той пачаў яго лiзаць,

Прасiць, малiць, гаспадара:

- Не праганяй мяне з двара.

За гэта буду я нязьменна

Служыць аддана i сумленна.

- Што-ж, - гаспадар яму ў вадказ,

- Чым марнаваць дарэмна час,

Служы ды верны будзь, як друг...

Аднак iдзi, брат, на ланцуг.

Сабака бедны з тэй пары

Сядзiць навязан на двары.

За крыўду гэткую гатоў

Ён разарваць усiх катоў.

I кот з мышамi больш ня дружыць,

Як толькi зловiць, так i душыць.

А мыш залезла ў падпамосьце,

Грызе падлогу там iз злосьцi.

* * *

Вядома, гэта толькi казка,

Ды прачытаць для тых я раю,

Свае хто часам абавязкi

Выконваць iншым даручае.

Н.Тарас

КАЗКА ПРА МЯДЗЬВЕДЗЯ

Пад самую восень, пад верасень месяц

Задумаў жанiцца Мядзьведзь шэры ў лесе.

I кажа сватом: - Мне шукайце пасагу;

Зiму зiмаваць - трэба мёду i брагi.

А сам я ня маю нi пчол, нi гароду;

Падушка - i тая з альховай калоды.

За лета снапа мне нажаць ня прыйшлося,

То хворы ляжаў, то гнуў дугi, палозьзе.

Няхай сабе будзе ня важная жонка,

Каб толькi я выжыў зiму пад сасонкай...

* * *

Хадзiлi сваты ад Мядзьведзя па лесе

Усё дзеўкi шукалi празь верасень месяц.

Хадзiлi яны ў Белавеж да Зубрышкi,

Да Зайцавых дзевак, былi i ў Казьлiшкi.

Там ветлiва важных гасьцей прынiмалi,

Крынiчнай вадой, мурагом частавалi;

Старалiся ўсе iм у пояс хiлiцца

Сваты былi важныя - Воўк ды Лiсiца!

Калi што ня так, дык патрапiлi-б самi

Пагладзiць, дзе трэба, памацаць зубамi...

Эх, важныя дзеўкi, былi-б гаспадынi,

Каб мелi каўбасаў, курэй, саланiны.

Нашто i шукаць-бы што недзе другое,

Было-б для Мядзьведзя жыцьцё залатое.

А то ў Зайчышкi пасаг - рунi жыта,

Зiмой - зьледзянеўшая ў полi ракiта.

А у Казьлiшкi трысьнiк у iмшарах,

Падушкi з пуховак, асоту гушчары.

Таксама ў Зубрышкi па ўсёй Белавежы

Ня зьлiчыш стагоў непачатых i сьвежых...

Ды што зь iх сватом i Мядзьведзю старому,

Язык намазолiш, нагонiш аскому.

* * *

Пачулi сваты - ёсьць ля Нарачы дзеўка:

Ў зялёнай дуброве паджарая Белка,

Такая вясёлая, зь песьнямi, зь сьмехам,

Зьбiрае зь ляшчэўнiку летам гарэхi.

Насыпала поўныя куфры, як лёду,

Раскусiш - як сонца, зярняты - як зь мёду.

Сказалi Мядзьведзю: - Ёсьць дзеўка з пасагам!

Прыбраўся Кудлаты Мядзьведзь у сярмягу;

Кашулю узьдзеў, што злупiў у Мiколы,

Як той баранiў ад яго калiсь пчолы;

Ўзяў пояс лiповы i кiй сукаваты,

Так выбраўся зь сьвiтай Мядзьведзь наш у сваты.

* * *

Такое вясельле магло толькi хiба

Быць там, дзе ёсьць Нарач, бор цёмны ды рыба.

Iгралi ў цымбалы Шаршнi i Асьвянкi,

Iгралi дзень цэлы да самай заранкi;

А ў цёмным ягоднiку зь Цецярукамi

Ў тахт Дзятлы у бубны лупiлi насамi,

I зь вёскi далёкай, дзе жытнiя гонi,

Iм Певень iграў на чырвонай гармонi.

Лявонiху ёмка скакала Лiсiца,

Аж ветрам паджарым шумела спаднiца.

Як выйшаў Мядзьведзь, тупнуў левай ды правай,

Пайшоў прысядаць - замiгцелi рукавы.

Скакаць ён так мог-бы дзён пяць цi мо' дзесяць

Адно толькi боты стапталiся ў лесе;

Ды нат i ў мяне там знасiлiся лапцi...

На трэйцюю ноч пачалi разьяжджацца.

* * *

Памалу прайшоў цiхi верасень-месяц.

Ляжыць, пажывае Мядзьведзь шэры ў лесе,

Дзе глуш ды сасновае шумнае рэха,

А Белачка носiць ваду i гарэхi.

Насыпе Мядзьведзь iх у ступу, як лёду,

А зьверху бабухне дубовай калодай!