Dan Simmons - Terror

Tym stewardem był John Bridgens, obecnie najstarszy uczestnik ekspedycji Franklina. Kiedy wypływali z Anglii, na dziobówkach Terroru i Erebusa żartowano sobie, że John Bridgens, zwykły steward mesy podoficerów, ma tyle samo lat co sir John Franklin, ale dwadzieścia razy więcej rozumu. Harry Peglar wiedział, że to prawda.

Na wyprawy Służby Badawczej rzadko zabierano starszych ludzi poniżej rangi komandora lub admirała, obie załogi przyjęły więc ze śmiechem wiadomość, że na oficjalnych listach wiek Johna Bridgensa uległ odwróceniu – być może w wyniku zwykłej pomyłki, a być może był to specyficzny żart intendenta – i został zapisany jako „26”. Marynarze wielokrotnie żartowali w obecności Bridgensa z jego młodego wieku, niedoświadczenia i młodzieńczej jurności. Steward uśmiechał się tylko w milczeniu.

To Harry Peglar wyszukał młodszego stewarda Bridgensa na HMS Beagle podczas pięcioletniej wyprawy badawczej, kiedy to dowodzony przez komandora FitzRoya statek w latach 1831-1836 opłynął praktycznie cały świat. Peglar przeszedł na podrzędny okręt, jakim był Beagle , za swoim bezpośrednim przełożonym, porucznikiem Johnem Lortem Stokesem, z którym służył wcześniej na prawdziwym, studwudziestoarmatnim liniowcu HMS Prince Regent Beagle był tylko dziesięcioarmatnim brygiem klasy Cherokee, który został przerobiony na statek badawczy. Nie była to z pewnością jednostka, jaką chciałby pływać ambitny człowiek pokroju Peglara, lecz nawet on interesował się wówczas pracami badawczymi i odkryciami, a podróż na małym Beagle , pod komendą FitzRoya, okazała się dlań bardzo pouczająca pod wieloma względami.

Steward Bridgens był wówczas o jakieś osiem lat starszy niż Peglar teraz – miał blisko pięćdziesiąt lat – jednak już wtedy uchodził za najmądrzejszego i najbardziej oczytanego podoficera we flocie. Znany był też jako pederasta, co jednak w owym czasie nie miało dla dwudziestopięcioletniego Peglara większego znaczenia. W królewskiej marynarce wojennej służyli pederaści dwojakiego rodzaju; jedni szukali przygód tylko na lądzie i nigdy nie przenosili swych erotycznych zainteresowań na morze, drudzy zaś nigdy z nich nie rezygnowali, uwodząc często młodych chłopców, których nie brakowało na okrętach marynarki wojennej. Wszyscy wiedzieli, że Bridgens należał do tego pierwszego rodzaju – lubił spotykać się z mężczyznami na lądzie, nigdy jednak nie ujawniał swych skłonności na morzu. Co więcej, w odróżnieniu od mata uszczelniacza ze statku, na którym obecnie służył Peglar, Bridgens nie był pedofilem. Większość jego znajomych uważała, że chłopiec pozostawiony na okręcie pod opieką Johna Bridgensa byłby bezpieczniejszy niż w towarzystwie swego pastora w domu.

Poza tym, kiedy Harry Peglar wypływał z Anglii w 1831 roku, był partnerem niejakiej Rose Murray. Choć nigdy się formalnie nie pobrali – Rose była katoliczką i kategorycznie twierdziła, że nie wyjdzie za Harry’ego, jeśli ten się nie nawróci, na co Harry nie umiał się zdobyć – byli szczęśliwą parą. Z drugiej jednak strony analfabetyzm Rose i kompletny brak zainteresowania światem odpowiadały Peglarowi sprzed podróży na Beagle , a zupełnie nie pasowały do człowieka, którym stał się później. Być może nawet poślubiłby Rose, gdyby mogła mieć dzieci, ale nie mogła – sama Rose nazywała to „karą boską”. Umarła, kiedy Peglar opływał świat na Beagle . Kochał ją, na swój sposób.

Ale kochał także Johna Bridgensa.

Nim zakończyła się pięcioletnia misja badawcza HMS Beagle , Bridgens – który początkowo nie chciał podjąć się roli mentora, w końcu jednak uległ żarliwym namowom młodego chłopca z obsługi marsla

– nauczył Harry’ego czytać i pisać nie tylko po angielsku, ale i po grecku, niemiecku i łacinie. Uczył go również filozofii, historii i przyrody. Co więcej, Bridgens nauczył tego młodego, inteligentnego człowieka myśleć.

Dwa lata po tej wyprawie, w 1838 roku, Peglar odwiedził Bridgensa w Londynie – Bridgens, podobnie jak większość członków floty, był wtedy na wydłużonym urlopie – i poprosił go o kolejne lekcje. Peglar był już w owym czasie dowódcą przedniego masztu na HMS Wanderer.

To właśnie podczas tych długich miesięcy nauki i dyskusji do późnej nocy bliska przyjaźń między dwoma mężczyznami zamieniła się w coś, co przypominało bardziej relacje między kochankami. Peglar był ogromnie zdumiony, kiedy odkrył, że jest zdolny do czegoś takiego

– odkrycie to najpierw go przeraziło, później jednak kazało mu zastanowić się ponownie nad każdym aspektem jego życia, nad zasadami moralnymi, wiarą i własnym ja. Owe rozmyślania doprowadziły go do kolejnego zdumiewającego wniosku, że tak właściwie jego pojęcie o sobie samym nie uległo zmianie. Jeszcze bardziej zdumiewające było dlań to, ze to on, a nie John Bridgens, był inicjatorem pierwszego intymnego kontaktu między nimi.

Ów intymny aspekt ich przyjaźni trwał tylko kilka miesięcy i zakończył się, gdy obaj uznali to za stosowne, również z powodu długich nieobecności Peglara, który pływał na HMS Wanderer aż do 1844 roku. Ich przyjaźń przetrwała. Peglar zaczął pisać do byłego stewarda długie filozoficzne listy, zapisując wszystkie słowa od końca, tak że ostatnia litera ostatniego słowa w każdym zdaniu stała w owym zdaniu na pierwszym miejscu i zaczynała się od wielkiej litery. Zapewne głównie ze względu na okropny charakter pisma Peglara, byłego analfabety, Bridgens odpisał mu kiedyś, że „twój dziecinny szyfr, Harry, jest niemal nie do odczytania”. Peglar pisał teraz swoje dzienniki, używając tego samego, prymitywnego kodu.

Żaden nie zdradził się przed drugim, że zamierza przyłączyć się do wyprawy sir Johna Franklina w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego. Obaj byli zdumieni, kiedy na kilka tygodni przed wypłynięciem zobaczyli swe nazwiska na oficjalnej liście załogi. Peglar, który nie kontaktował się z Bridgensem od ponad roku, przyjechał z koszar w Woolwich do mieszkania stewarda w północnym Londynie, by spytać go, czy ma zrezygnować z udziału w ekspedycji. Bridgens upierał się, że to on powinien wykreślić swoje nazwisko z listy. W końcu obaj uznali, że żaden z nich nie powinien zmarnować okazji na przeżycie takiej przygody – ze względu na wiek dla Bridgensa z pewnością była to ostatnia taka okazja (intendent Erebusa , Charles Hamilton Osmer, był wieloletnim przyjacielem Bridgensa, i by uniknąć sporów z sir Johnem i innymi oficerami, celowo nie podał prawdziwego wieku stewarda, zamieniając cyfry miejscami – bo to właśnie on przerobił 62 na 26). Ani Peglar, ani Bridgens nie mówili o tym głośno, ale obaj wiedzieli, że steward zgodnie z wieloletnim zwyczajem zrezygnuje na czas podróży ze swych seksualnych upodobań i że żaden z nich nie będzie próbował zmieniać tego postanowienia. Obaj wiedzieli dobrze, że ta część ich wspólnej historii to już zamknięty rozdział.

Jak się okazało, podczas rejsu Peglar prawie nie widywał się ze swoim przyjacielem, a podczas przymusowego pobytu w lodzie rzadko kiedy zdarzało się, by przebywali sam na sam dłużej niż minutę.

Oczywiście było jeszcze ciemno, kiedy w sobotni ranek, około jedenastej Peglar przybył na Erebusa , lecz, na południu widać było blask stanowiący zapowiedź pierwszego od ponad osiemdziesięciu dni świtu. Blade światło nie podniosło ani trochę temperatury sięgającej minus sześćdziesięciu pięciu stopni, Peglar nie ociągał się więc, gdy dojrzał latarnie okrętu.

Widok skróconych masztów Erebusa raniłby serce każdego, kto zajmuje się topslami, był jednak szczególnie bolesny dla Harry’ego Peglara, gdyż to właśnie on pomagał dowódcy przedniego marsla tego okrętu, Robertowi Sinclairowi, przy ściąganiu i układaniu górnych części masztów przed niekończącą się zimą. Co gorsza, okaleczone maszty wraz z całym okrętem, unoszonym powoli narastającą falą lodu, przechylały się coraz mocniej do tyłu i na bok.