Розин Ярандай - Йĕрсем çухалмаççĕ

Хлимун кантӑка урапа тапса ҫӗмӗрчӗ те тулалла сирпӗнчӗ. Шкул картишӗнчен тухсан, ҫырмапа уялла таптарчӗ.

Хӗрарӑм Хлимуна ятран чӗнмерӗ. Апла палламарӗ ӑна.

Ҫулсӑр-мӗнсӗр чупрӗ вӑл, такӑна-такӑна ӗкрӗ.

Йӗр юлчӗ ӗнтӗ, анчах унашкал пушмак йӗрӗсем Уйкасра пайтах пулӗ. Йытӑпа йӗрлеме тытӑнсан… Апла… апла шыва сикмелле.

Ак Киремет ҫырми. Юрать, кӑшкӑракан, хӑвалакан пулмарӗ. Йӗр ҫухатас тесе, пӗвене сикрӗ Хлимун.

Ах-ух! Мӗн амакӗ ку! Урасем хускалма пӑрахрӗҫ. Шӑнӑр хутлатса лартрӗ-тӗр… Йӗп-йӗпе тарланӑскер, тӗрех шыва сикрӗ-ҫке-ха.

Аллинчи сеткӑна шӑлпа ҫыртрӗ Хлимун. Ах, капла та ишме кансӗр — япаласем аялалла туртаҫҫӗ. Сывлӑш та ҫитмест. Кӑкӑр туллин сывлас тесе, тутине уҫрӗ те — сетка вӗҫерӗнсе путрӗ. Хлимун шырамарӗ ӑна, ҫыран хӗрринеллех чаваланчӗ…

Хлимун шӑпӑрт пулчӗ. Хускалмасть те.

— Ху мӗнле шутлатӑн, айӑплӑ-и Оля?

— Ҫук, айӑплӑ мар. Пустуй ҫылӑха кӗни…

— Кам ҫылӑха кӗнӗ вара?

— Кам?.. Тавҫӑрмалла ӗнтӗ: Лидия Гурьевна, ― тарӑхса пӗрнисене шӑтӑртаттарса илчӗ Хлимун. ― Ҫав аҫтахана пула… Вӑл… вӗсем… Герӑпа иккӗшӗ… Ы-ых!

Стакана шыв ярса тыттартӑм Хлимуна. Пӗр сывламасӑр ӗҫрӗ вӑл.

— Тавтапуҫ. Ҫыр, малалла калатӑп, ― терӗ вӑл.

Таҫта мар, хӑй пӗлнӗ яла, Уйкаса, хӗтӗртсе-хавхалантарса янӑ-мӗн Хлимуна Гера. Ылтӑн ҫӗрӗсем мар, урӑххи илӗртнӗ Герӑна. Ҫав выҫӑ куҫ Уйкасри сутуҫа малтанах пӗлнӗ, училищӗре вӗреннӗ чухнех. Сутуҫа вырнаҫсан, Лидия Гурьевна кулленех пӗр-пӗр япала хӗстерсе таврӑннӑ, Герӑна тыттарнӑ… Тавар сахалланать, анчах кассӑра укҫа ҫук. Часах ревизор килмелле. Паллах, такамӑн мар, Лидия Гурьевнанах явап тытма тивет. Сутуҫа хӑтарас тесе ӗскӗртсе янӑ имӗш Гера Хлимуна…

— Ҫапла, магазина кӗтӗм те, ― вӗчӗрхенсе илчӗ Хлимун, ― кирлӗ япаласенех кӑсьене тултартӑм. Анчах тарса хӑтӑлаймарӑм — ҫаклантӑм. Вунӑ пин тенкӗлӗх йӑкӑртнӑ тесе айӑпларӗҫ мана. Шутлӑр-ха, ӑҫтан эп пӗччен ҫавӑн чухлӗ япала ҫӗклесе тухма пултарнӑ. Анчах ним тума та ҫук — мана вӑрланӑ япаласемпе тытнӑ. Пӗтӗм айӑпа ман ҫине йӑвантарчӗҫ вӗт! Пурлӑхӗпе вара Лидия Гурьевна усӑ курчӗ. Эх, еплерех вӗткелентӗм эп. Ҫӗрӗ-ҫӗрӗпе ӗсӗклерӗм, тавӑрма шут тытрӑм…

Тӗрмерен те ҫав ӗмӗтпех тухса тарнӑ-мӗн Хлимун. Лидия Гурьевнӑна йӗрлесе, Уйкаса ҫитнӗ…

— Пӑшал тупсан, чӑнах та, савӑнтӑм. Ҫав ӑҫтиҫуксене пурпӗрех тирпейлетӗп терӗм. Уйкаса пытӑм та… юнашар килтен анчӑк сиксе тухрӗ, хамлатма тапратрӗ. Мӗн тӑвас, тытрӑм та хаплаттартӑм. Кайран та май килмерӗ. Пыратӑп — Лидия Гурьевна патӗнче милици лейтенанчӗ ларать. Пӗррехинче кӑшт ҫеҫ ярса тытмарӗ мана. Тӑратӑп ҫапла чӗречерен сӑнаса, ура айӗнчи турат шӑтӑрт турӗ. Сисрӗ ҫакна Кулагин, ман хыҫҫӑн хӑваларӗ. Шанлаттармалла пӗрре — шӑв-шав хускаласран хӑратӑп. Хама ярса тытӗҫ. Ҫак тӗкетмӗшсем каллех канлӗхре юлӗҫ. Вӗсене эп судсӑр-мӗнсӗр… Хам пӗлнӗ пек… Эх, еплерех хӗпӗртерӗм Герӑна вӑрманта курсан. Ну, лектеретӗп тетӗп. Ну, тавӑратӑп тетӗп. Хыҫалтан хаплаттарма аван мар, ман паталла ҫаврӑнасса кӗтетӗп. Гера каялла пӑхмасть, малаллах талпӑнать. Лаштра юман патне ҫитрӗ. Унта Гера юлташӗ, Эдик, тем аппаланать, хашка-хашка юман хӑвӑлнелле темскер чышать. Эдик та мана ресторанта пӗрре мар хӑналанӑ. «Ну, хӑвӑртрах! Мӗн ҫитмӗл ҫулхи карчӑк пек мӗшӗлтететӗн?» — тет Гера. Унччен те пулмарӗ, Эдик ура ҫине сиксе тӑчӗ, ҫырманалла ӑнтӑлчӗ. Ун хыҫҫӑн — Гера. Пӑшала тӗллерӗм кӑна, таҫти муртан ман ума хитре хӗр сиксе тухрӗ. Хам та вара тӗмӗ варринелле чӑмрӑм. Вӑрланӑ япаласене пытарчӗҫ пулӗ-ха терӗм. Апла пӑшӑрханмалли ҫук, вӗсем кунта татах килеҫҫӗ тесе лӑплантартӑм хама. Тепӗртакран пырса пӑхрӑм та, юман хӑвӑлне вараланнӑ йӗм хӗстерсе хӑварнӑ, шуйттансем. Каллех темле ирсӗр ӗҫ тунӑ ӗнтӗ кусем тесе шухӑшласа тӑраттӑм — мана темле тӗреклӗ алӑсем пӗшкӗртсе лартрӗҫ… Ҫук, тек калаҫаймастӑп. Ывӑнтӑм, кантарӑр, ― терӗ Хлимун, хулпуҫҫине хускаткаласа.

Кӗҫех милиционер кӗчӗ те Хлимуна тӗрмене илсе кайрӗ…

Хлимун ӗҫӗпе шӑп та лӑп виҫӗ эрне аппалантӑм. Вӑл аммиак шывӗ мӗншӗн юхтарнине те пӗлтӗм: хӑйне лектернӗ ҫын кил-ҫуртне краҫҫын сапса вут хыптарасшӑн пулнӑ. Анчах савӑтран краҫҫын мар, аммиак шывӗ палкаса тухнӑ…

Ӗҫ кунӗ вӗҫленсен те, хваттере васкамарӑм. Прокурор шӑнкӑравласса кӗтрӗм. Анчах Владимир Владимирович шӑнкӑравласа тӑмарӗ, ман пата хӑй кӗчӗ.

— Ма халь те каймастӑн?

— Хаҫат-журнал пӑхкалатӑп-ха.

— Туятӑп, ӗҫе тавӑрса парасса кӗтетӗн. Чӑнах та, тимлӗ тишкертӗм — пӗр ҫитменлӗх те тупаймарӑм. Маттур. Хлимун айӑплине вӑйлӑ ӗнентернӗ. Атя, кайса канах. Ыран ҫӗнӗ ӗҫ паратӑп. Ху пуҫарнине. Лидия Гурьевнӑна хупса лартрӑмӑр паян. Герӑна та, «Жигули» ураписем илсе килекене те… Лешсем вӑрласа килнӗ, Лидия Гурьевна сутнӑ… Вӑрманта тупнӑ йӗмпе пушмака Нагаев арӑмӗ палларӗ. «Ман упӑшкан вӗсем», ― терӗ. Базӑра Нагаева нимле путевка та паман. Кӑнтӑра вӑл йӗр ҫухатас тӗллевпе тухса шӑвӑннӑ. Аброськин ӑна санаторисенче шырать. Пӗлетӗн-и, Хура тинӗс хӗрринче мӗн чухлӗ санатори? Вунӑ талӑк ӑшталанчӗ уголовнӑй розыск начальникӗ. Нагаев вара пӗр пӗчӗк поселока, тинӗс хӗрринчен икӗ ҫухрӑма, вырнаҫнӑ. Вырӑнти участок инспекторӗ ярса тытнӑ ӑна. Нагаева ыран хамӑр пата илсе килеҫҫӗ… Пӗр сӑмахпа каласан, ку та кӑткӑс ӗҫ. Ку алапашсемпе те пайтах чаваланмалла пулӗ. Атя, кайса кан.