Albert Baantjer - De Cock en de moord in seance

Ger van Lint onderbrak hem.

‘Merkte de neef bij zijn thuiskomst de verwisseling van de schilderijen niet op?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Het viel niemand op. Toen de dames van de spiritistische kring bij de volgende seance weer tezamen waren, was er niemand die iets van de verwisseling bemerkte.’ De Cock grinnikte. ‘Ik verzeker jullie… Peter Karstens is een vakman.’

Vledder wuifde wat ongeduldig.

‘Wanneer kwam Harry Donkervliet in het spel?’

De Cock antwoordde niet direct. Hij reikte naar zijn glas en nam nog een slok van zijn cognac.

‘Het was opnieuw Annette van Leeuwenhoek, die met een plan kwam. De rijke Jennifer Jordan bezat buiten de fraaie schilderijen nog een kostbare postzegelverzameling.’

Vledder knikte.

‘Daar sprak Smalle Lowietje al over.’

De Cock snoof.

‘Annette van Leeuwenhoek volgde dezelfde redenering… wat heeft een vrouw aan een postzegelverzameling… als ze die verzameling toch niet kan zien? Ze zorgde voor een aantal waardeloze postzegels en verruilde die voor zeer waardevolle exemplaren.’

Mevrouw De Cock schudde verbijsterd haar hoofd.

‘Duivelsgemeen.’

De Cock knikte traag.

‘Dat was het. Maar het edele tweetal had nu toch duidelijk een fout gemaakt.’ Hij zweeg even voor het effect. ‘Harry Donkervliet, die niets van schilderijen wist… wist alles van postzegels. Hij bemerkte na enige tijd dat er uit de collectie kostbare exemplaren waren verdwenen. Hij riep op een avond Christine van der Waal ter verantwoording. Na het dreigement dat hij tante Jennifer op de hoogte zou brengen, biechtte Christine hem alles op… ook de verwisseling van de kostbare schilderijen.’ Vledder lachte bevrijd.

‘Harry Donkervliet had een goudmijntje aangeboord.’ De Cock strekte zijn vinger naar hem uit.

‘Precies… neef Harry, die door zijn tante zeer krap werd gehouden en voortdurend in geldnood verkeerde, chanteerde Christine van der Waal en Annette van Leeuwenhoek.’

Vledder lachte opnieuw.

‘En van dat geld kocht hij voor zijn Viola een flatje in Purmerend.’

De Cock streek met zijn hand over zijn gezicht.

‘Dief en diefjesmaat. En nog was er geen wolkje aan hun criminele horizon. Ze hadden nog lange tijd onbekommerd en ongestoord met hun praktijken kunnen doorgaan als… als Jennifer Jordan geen oogarts had gevonden die bereid bleek om met een operatie haar het gezichtsvermogen terug te geven.’ Stoffel de Graaf plukte aan zijn baard.

‘Toen raakte het drietal in de problemen.’

De Cock knikte hem toe.

‘En het was weer Annette van Leeuwenhoek, die een oplossing wist… het medium Jennifer Jordan mocht nooit meer ziende worden.’

Mevrouw De Cock schoof naar het puntje van haar fauteuil. ‘Wat een serpent.’

De Cock trok zijn gezicht in een ernstige plooi.

‘Op dat moment was het fundament voor de latere moorden gelegd. Annette van Leeuwenhoek stelde vergif voor. Vermoedelijk omdat ze daarmee al eerder succes had gehad. Christine van der Waal aarzelde. Ze vond het idee van moord aanvankelijk nog wat griezelig. Maar Annette van Leeuwenhoek drong sterk aan. Uiteindelijk stemde Christine toe. Zij zou de uitvoering ter hand nemen als… als het maar een snelwerkend vergif was, zodat Jennifer niet echt behoefde te lijden.’

Ger van Lint viel hem in de rede.

‘En Harry Donkervliet?’

De Cock gebaarde in zijn richting.

‘Tot zijn verdediging moet ik zeggen dat Harry Donkervliet van deze beraadslagingen tot moord niet op de hoogte was gebracht. Men hield hem er buiten en wel om de simpele reden dat ook hij op hun lijstje stond.’

Mevrouw De Cock slikte.

‘Om te worden vermoord?’

‘Inderdaad. Het tweetal vond dat zij lang genoeg aan zijn chantagepraktijken onderworpen waren geweest.’

Vledder trok denkrimpels in zijn voorhoofd.

‘Ik begrijp er niets van. Waarom werd Zwarte Sophie dan vermoord?’

De Cock liet zijn hoofd wat zakken.

‘De moord op Zwarte Sophie heeft mij heel wat hoofdbrekens gekost,’ sprak hij vermoeid. ‘Ik moet jullie eerlijk zeggen dat ik er niets van begreep. En wat ik ook ondernam… ik kon voor de moord op haar geen enkel motief vinden. Het leek volkomen zinloos. Geloof me… ik heb er slapeloze nachten van gehad. Op het laatst dacht ik… is er wel een motief? Stierf Zwarte Sophie niet bij toeval? Was de moordaanslag wel op haar gericht? Was er geen vergissing in het spel? En als er een vergissing was… hoe had die kunnen plaatsvinden?’ Hij zweeg even en trok een pijnlijk gezicht. ‘Ik ben toen alle dames van de spiritistische kring gaan vragen hoe zij hun koffie dronken. En wat bleek mij? Jennifer Jordan en Zwarte Sophie zaten aan de ronde eiken tafel niet alleen naast elkaar, maar zij gebruikten ook hun koffie op dezelfde wijze… met veel melk en veel suiker.’ Mevrouw De Cock tikte haar man op zijn knie.

‘Dat begrijp ik niet… Jennifer Jordan en Zwarte Sophie dronken beiden hun koffie met veel melk en veel suiker. Wat betekent dat?’

De Cock boog zich iets naar haar toe.

‘Dat de beide kopjes er wat de inhoud betreft volkomen gelijk uitzagen… dat juist die kopjes konden zijn verwisseld. Iemand die zijn koffie zwart drinkt, zal niet grijpen naar een kopje koffie met veel melk. Daar blijft hij van af. Maar wanneer de inhoud volkomen gelijk is…’ Hij staarde even voor zich uit. ‘De kopjes zijn ook verwisseld. Waarom Zwarte Sophie het kopje van Jennifer Jordan nam, zal wel voor eeuwig een raadsel blijven. Misschien was haar kopje niet helemaal schoon… was er bij de afwas een restje lippenstift op de rand achtergebleven. Misschien was het kopje van Jennifer wel voller. Bedenk, dat Zwarte Sophie door haar late komst haar eerste kopje koffie had gemist. Hoe het ook zij… Zwarte Sophie koos onbewust voor de dood. Christine van der Waal, die vanmorgen een volledige bekentenis heeft afgelegd, vertelde mij, dat ze tot haar verbijstering zag dat Zwarte Sophie het kopje van Jennifer nam… de koffie met het vergif. Ze had op dat moment willen opstaan… schreeuwen… maar ze was zo verlamd door schrik, dat ze in ontzetting toezag hoe Zwarte Sophie voor haar ogen stierf.’ De Cock klemde zijn lippen op elkaar. Zijn gezicht kreeg een verbitterde uitdrukking. ‘Wel snel en pijnloos… zoals ze had gewild dat het gif zou werken.’

Vledder keek hem bewonderend aan.

‘Door die gedachte aan een verwisseling kon je met reden concluderen dat de moordaanslag, die Zwarte Sophie velde, in feite was gericht op het medium Jennifer Jordan.’ De Cock beet peinzend op zijn onderlip. ‘Ik had toen misschien moeten ingrijpen, maar ik had voor mijn theorie geen enkel bewijs. Het was een vermoeden… meer niet. Bovendien wist ik niet van welke kant het gevaar kwam. Toen Jennifer Jordan een paar dagen later werkelijk stierf, had ik het gevoel dat ik had gefaald. Ik was kwaad op mijzelf… woedend om mijn onvermogen om op tijd de dader of daderes te vatten. Terecht noemde Marretje van der Vaart mijn speechje in het huis aan de gracht tegen de vrouwen van de kring een toespraak van de onmacht .

Toch kreeg ik op vrijwel datzelfde moment het idee dat ons tot de oplossing voerde. Mathilda van Lochem had mij verteld dat Jennifer Jordan de komende maand door professor Hemminga in Groningen zou worden geopereerd en weer zou kunnen zien. De vraag was dus niet… waarom vermoordt men een blinde vrouw… maar waarom vermoordt men een blinde vrouw, die binnenkort weer zal kunnen zien? Het antwoord lag voor de hand… omdat zij dan dingen zou zien die ze niet mocht zien.’ Vledder knikte instemmend.

‘De schilderijen.’

De Cock pauzeerde even. Zijn keel was droog geworden. Omzichtig schonk hij zichzelf nog eens in.

‘Ik had de schilderijen in het huis aan de gracht gezien en ik wist dat ze heel goed waren. Ik bedoel… als het vervalsingen waren, dan waren ze perfect. Er was maar één man, die ik in staat achtte een dergelijke perfectie te bereiken… Peter Karstens. Tijdens een kostelijk bezoek aan zijn atelier vertelde Peter mij, dat Annette van Leeuwenhoek bij hem imitaties had besteld van twee Renoirs en een Monet.’ Hij glimlachte. ‘Toen kwam er eindelijk licht in de zaak.’