Albert Baantjer: De Cock en de ontgoochelde dode

Vledder schudde bedroefd het hoofd. ‘Ik begrijp er nog steeds weinig van.’

De Cock lachte. ‘Wees gerust. Tot voor kort tastte ook ik volkomen in het duister.’ Hij nam een teug van zijn cognac. ‘Voor een juist begrip lijkt het me het beste terug te gaan naar Utrecht… ongeveer drieënhalf jaar geleden, toen op een kwade dag in augustus Tjeerd Talema Alida van Soomeren ontmoette.’ Hij zette zijn glas neer en leunde achterover. ‘Het was een van die toevallige ontmoetingen die ’s mensen lot en leven bepalen. We hoeven daar geen zwaarwichtige betogen aan vast te koppelen, maar een babbeltje in Utrecht bij een bushalte had grote gevolgen, Alida van Soomeren had op het moment van de ontmoeting al een rijk crimineel verleden. Ze had in België een reeks verduisteringen en oplichtingen gepleegd en was, toen de grond onder haar mooie voetjes te heet werd, naar Holland uitgeweken.

Het is bijna verbijsterend hoe argeloos Tjeerd Talema in haar val liep. Hij was totaal verblind door haar schoonheid en koesterde zich onbekommerd in haar gulle liefde.’

Vledder keek verwonderd op. ‘Hield ze echt van hem?’ ‘Ze vond hem een aardige, ongecompliceerde jongen zonder enige ervaring. Ik geloof dat ze aanvankelijk wel iets voor hem voelde dat met liefde is te vergelijken. Maar toen haar misdadige geest mogelijkheden zag, verbleekte de liefde en kreeg haar hebzucht de overhand.’

‘Welke mogelijkheden?’

De Cock grijnsde. ‘Tjeerd had haar verteld van het pittoreske, maar wat slaperige Zoetekamp… en van zijn grote vriend en studiegenoot, dokter Hoekstra, die daar pas een praktijk had overgenomen. Alida luisterde aandachtig. Ze vroeg belangstellend naar bijzonderheden over het dorp, de jonge dokter, de gewoonten bij geboorten en overlijden. Ook de familierelaties van Tjeerd Talema ploos ze zorgvuldig uit. Toen ze ervan overtuigd was dat haar plan een redelijke kans van slagen had, dreef ze hem in een overhaast huwelijk.

Tjeerd was opgetogen, leefde in een roes van geluk. Hij liet zich door zijn lieftallige jonge bruid verleiden tot een wilde, kostbare huwelijksreis naar het mondaine Saint Tropez. Een reis die zijn financieel vermogen feitelijk te boven ging. Alida van Soomeren gedroeg zich alsof ze met een miljonair was getrouwd. Ze wenste alleen in de duurste hotels te logeren en bedelde om exclusieve toiletjes en sieraden. Binnen een paar weken kwam de verliefde Tjeerd tot de pijnlijke ontdekking dat hij geen geld meer had, dat zelfs zijn spaarcentjes waren verdwenen. Hij telegrafeerde zijn baas, vroeg en kreeg een lening, maar daarbij was wel een vriendelijk, maar dringend verzoek de huwelijksreis te beëindigen omdat zijn vakantiedagen ruimschoots waren verstreken.

Alida van Soomeren wilde niet terug naar het kille Utrecht. Ze maakte heftige scènes en stortte zich vol overgave in niet te stuiten huilbuien. Tjeerd was wanhopig. Hij legde haar uit dat hij geen geld meer had, dat hij zelfs al een lening had gesloten bij zijn baas.

Dat was het moment voor Alida van Soomeren om haar plannen te ontvouwen. Ze deed het uiterst listig en stelde het zo simpel voor, dat Tjeerd zich uiteindelijk gewonnen gaf.’ Vledder schoof naar het puntje van zijn fauteuil. ‘Wat voor plannen?’ In zijn stem trilde ongeduld.

De Cock glimlachte. ‘Levensverzekeringen.’

De jonge rechercheur keek hem verrast aan. ‘Levensverzekeringen?’

De Cock knikte. ‘In de daaropvolgende maanden reisde het jonge stel langs diverse grote en middelgrote Europese steden, leefde daar enige tijd en sloot verzekeringen af op het leven van de jonge en kerngezonde Tjeerd Talema. Ze overdreven niet. De afgesloten posten waren redelijk en wekten bij de verzekeringsmaatschappijen niet de minste argwaan. Het was ook niet zo vreemd dat een zorgzame echtgenoot een levensverzekering sloot ten behoeve van zijn jonge vrouw. Er waren zelfs maatschappijen die het stel adviseerden het bedrag van de levensverzekering zo hoog mogelijk op te voeren. En het echtpaar liet zich graag voorlichten.’

De Cock gebaarde breed. ‘Het was doodsimpel. In enkele maanden liep het bedrag van de afgesloten levensverzekeringen op tot een klein miljoen. Met de grootste moeite schraapten ze het geld bij elkaar om de eerste premies te betalen. Alida van Soomeren pleegde op de haar eigen wijze een paar kleine verduisteringen… en het lukte. Maar de tijd drong.’

De Cock pauzeerde even, nam zijn glas op en rook aan zijn cognac. ‘Begin februari van het volgende jaar reisde Tjeerd Talema terug naar zijn geboorteplaats Zoetekamp… om te sterven.’

Vledder zakte terug in zijn fauteuil. ‘Dat was het dus,’ zei hij ontspannen. ‘Alida van Soomeren had een officiële overlijdensverklaring nodig om de verzekeringspenningen te kunnen innen.’

Van Dijk trok zijn voorhoofd in rimpels.

‘Ik heb het onderzoek niet van het begin af aan meegemaakt,’ zei hij verontschuldigend. ‘Mag ik zeggen dat ik er nog weinig van begrijp?’

De Cock grijnsde. ‘Dat mag je zeggen. Zie je, Tjeerd Talema ging naar Zoetekamp om alleen maar officieel te sterven, niet werkelijk. Hij werd daarbij geholpen door zijn vriend en studiegenoot dokter Hoekstra, die een valse overlijdensverklaring afgaf. De dokter deed zelfs nog meer. Hij bezorgde Tjeerd een kist, een graf en een indrukwekkende steen.’

‘Waarom?’

‘Deels uit vriendschap, deels voor een aandeel in de buit.’ ‘En ging het goed?’

De Cock knikte. ‘Bijna mislukte de zaak, toen de oude kistenmaker van het dorp zich liet ontvallen dat de dode Tjeerd nog opmerkelijk warme voeten had. Maar de operatie verliep verder prachtig. De dokter hield een toespraak aan het graf en Tjeerd Talema werd heel officieel in het Zoetekampse overlijdensregister ingeschreven.’

‘Waar ging het dan verkeerd?’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Het ging helemaal niet verkeerd. Alida van Soomeren reisde als treurende weduwe van Talema, netjes in het zwart, langs de kantoren van de diverse verzekeringsmaatschappijen en legde een officieel uittreksel uit het overlijdensregister van Zoetekamp over. Met dit deugdelijk bewijs dat haar zorgzame echtgenoot niet meer in leven was, ondervond ze bij het innen van de gelden geen enkele moeilijkheid. Je begrijpt dat Tjeerd Talema zich de eerste maanden nergens kon vertonen. Hij was officieel dood. De afspraak was dat de echtelieden elkaar na een half jaar op het eiland Ibiza zouden ontmoeten. Ze zouden van naam veranderen en een schone toekomst met ruime middelen lag in het verschiet.’

Van Dijk fronste zijn wenkbrauwen. ‘Maar het ging toch mis,’ riep hij verward.

De Cock knikte. ‘Het ging mis, ja! Niet omdat er aan de uitvoering iets schortte, maar omdat Alida van Soomeren zich onaantastbaar voelde. Toen ze de buit binnen had, betekende dat voor haar het einde van de operatie. Ze ging niet naar Ibiza. Zij was dat ook nooit van plan geweest! Tjeerd Talema had zijn plicht gedaan: hij was voor haar gestorven, verder ging haar interesse niet.’

‘Wat een rotwijf,’ riep Vledder hartgrondig. ‘Ze liet die jongen op Ibiza rustig verrekken?’

‘Ja. Ze ging met haar geld naar Antwerpen. Ze kende daar, nog van vroeger, een handige vervalser. In nog geen week had ze een andere identiteit, compleet met de daarbijbehorende papieren. Als Adèle de Montereau, telg van enigszins onduidelijke Franse adel, vestigde ze zich in Amsterdam, waar niemand haar kende. Maar de knappe, jonge française was spoedig een graag geziene gaste op diverse party’s. Ze keek goed om zich heen, testte de huwbare kandidaten en veranderde binnen een jaar andermaal van naam. Alida van Soomeren werd mevrouw d’Hovenier.’

‘En Tjeerd?’ De Cock maakte een mistroostig gebaar. ‘Tjeerd Talema wachtte op Ibiza vergeefs. Zijn vrouw kwam niet. Aanvankelijk wilde hij van kwade trouw niets weten. Hij bleef op het eiland, in de verwachting dat ze alsnog zou komen opdagen. Om in leven te blijven werkte hij als bordenwasser in hotels. Toen ze een jaar na zijn zogenaamde dood in Zoetekamp nog niet op Ibiza was verschenen, begreep hij dat ze hem had bedrogen, dat ze zijn liefde voor haar had misbruikt. Hij besefte ook in wat voor een situatie ze hem had gemanoeuvreerd. Hij, Tjeerd Talema, bestond niet meer. Hij was niemand. Hij had niet eens meer een eigen naam. Een paar maal stond hij op het punt alles aan de politie op te biechten, maar de daaraan verbonden gevolgen voor zijn vriend dokter Hoekstra hielden hem tegen. Langzaam groeide in zijn hart de haat… de haat jegens de vrouw die hem zo diep had ontgoocheld.’