Rabelais François - Gargantua i Pantagruel

= się gdy Cymbrów pogromca 31 31 Cymbrów pogromca – papież Juliusz II, który upokorzył Wenecjan. Aby Anglików skłonić do wojny przeciw Francji, wysłał im galerę naładowaną greckimi winami, szynkami i serem. [przypis tłumacza] na leże
: : był powietrzem (przed rosą z obawy)
= : ! go przybyciem napełniono dzieże 32 32 się gdy Cymbrów (…) dzieże – Uzupełnienie szkody wyrządzonej przez szczury jest bardzo łatwe: „Zasię gdy Cymbrów (…)/ Przybył powietrzem (…)/ Z jego przybyciem napełniono dzieże”. [przypis tłumacza]
Świeżutkim masłem kapiącym do strawy;
= órem gdy macierz jego się zmazała,
Zakrzykła głośno: «Przez litość, chwytajcie,
Bo broda jego spaćkana już cała,
Albo przynajmniej drabinkę mu dajcie».

Jedni mówili, że pantofel jego
Lizać to lepsze niż odpusty wszelkie;
Wszelako przyszedł srogie nicdobrego 33 33 srogie nicdobrego – [tu:] Kalwin. [przypis tłumacza] ,
Z jamy, gdzie łowi się płotki niewielkie 34 34 jama – Jezioro Genewskie. [przypis tłumacza] ,
I rzekł: «Panowie, to nie figle płoche:
Węgorz tu siedzi, ot, ukryty na dnie,
Tam my, w tej jamie pogrzebawszy trochę,
Wielką tyjarę odnajdziemy snadnie 35 35 snadnie (daw.) – łatwo. [przypis edytorski] ».

Kiedy chciał zwołać kapitułę godną,
Rogi zjawiły się jeno cielęce.
«Pod mitrą (prawił) tak mi w głowę chłodno,
Że mózg mi cierpnie w nieustannej męce».
Tedy go rzepy wonią okadzano
I rad się trzymał blisko przy kominie,
Byleby rychło nową szkapę dano
Tylu biedakom, co dręczą się ninie 36 36 chciał zwołać kapitułę (…) dręczą się ninie – Kapituła ma oznaczać zwołany przez Juliusza II Sobór w Pizie (1510), z którego zdaniem wojowniczy papież niewiele się liczył; rogi cielęce symbolizują słabość owego soboru. Wszelako papież zaniemógł i musiał zostać „przy kominie”; nowa szkapa ma oznaczać Franciszka I, który wstąpił na tron Francji po Ludwiku XII. [przypis tłumacza] .

Dziurą straszyli świętego Patryka
I Gibraltarem, i innymi dziury:
Gdybyż im mogła zabliźnić się grdyka
I kaszlu wiecznej popuścić tortury;
Wszystkim to bowiem szpetnym się wydało
Patrzeć, jak ciągle jeden z drugim ziewa:
Zamknąć im gębę, by na chwilę małą,
Bodaj na przemian, to z prawa, to z lewa 37 37 Dziurą straszyli (…) to z prawa, to z lewa – Papież obłożył klątwą króla Franciszka i jego sprzymierzeńców. [przypis tłumacza] !

Pod koniec zgody skubnął dobrze kruka 38 38 kruk – Maksymilian Sforza, syn Ludwika Moro, zwyciężony przez Franciszka I. [przypis tłumacza]
Herkules, który z Libii przybył w gości.
«Co? rzecze Minos 39 39 Minos – [tu:] parlament. [przypis tłumacza] , beze mnie ta sztuka?
Wszystkich wzywają, oprócz mojej Mości:
A potem życzą, abym własnym znojem
Znosił im ostryg i żabek na strawę!
Niechże mnie diabli, jeśli w życiu swojem
Wmieszam się w oną jarmarczną zabawę».

Aby ich zgasić, kuternoga 40 40 kuternoga – kanclerz Duprat, który zdusił parlament, zmuszając go do przyjęcia konkordatu. [przypis tłumacza] pewny
Przybył z pieniaczem przenajświętszym w łapie,
Przesiewacz, rodu Cyklopiego krewny,
W pył ich obrócił. Każdy w nos się drapie:
Mało to pólko daje heretyków,
Których nie zmełłyby młyńskie kamienie;
Biegnijcie wszyscy wśród gromkich okrzyków,
Z wojenną wrzawą zetrzeć to nasienie.

Niedługo potem ptak Jowisza 41 41 ptak Jowisza – papież, który miał zamiar stanąć po stronie przeciwników króla Franciszka. [przypis tłumacza] możny
Myślał z obozem Złego wejść w przymierze;
Lecz widząc groźne oblicza, ostrożny,
Zląkł się, że z władztwa naród go obierze,
I wolał raczej empirejskie płomię
Usunąć z kramu, gdzie sprzedają śledzie,
Niźli dozwolić, by w nieszczęść ogromie,
Przez Massoretów 42 42 Massoreci – żydowscy uczeni w piśmie. [przypis tłumacza] znalazło się w biedzie.

Układ zawarto w świetle błysków miecza,
Wbrew woli Ate 43 43 Ate – parlament. [przypis tłumacza] z jej piszczelą suchą,
Pentezylei 44 44 Pentezylea – uniwersytet, wbrew woli którego stanął układ między papieżem i królem. [przypis tłumacza] wbrew, dolo człowiecza!
Na stare lata kupczącej rzeżuchą.
Każdy jej krzyczał: «Ty czerepie stary,
Tobież przystało skomleć, wiedźmo podła,
Samaś je zdarła, te rzymskie sztandary,
Co pergaminy stroiły w swe godła».

Gdyby nie Juno, co pod niebios kręgiem
Ze swoim księciem 45 45 Juno ze swoim księciem – Kościół i papież. [przypis tłumacza] pykała fajeczkę,
Wyszłaby z próby tej z niejednym cięgiem
I opłakałaby gorzko tę sprzeczkę.
Stanęło na tym, że przy owej chrapce
Dwa Prozerpiny jajka 46 46 jajka Prozerpiny – owoce piekielne; są to świeckie posiadłości i dochody, które król Franciszek w konkordacie przyznał papieżowi. [przypis tłumacza] jej przypadną,
Jeśli zaś znowu znajdzie się w pułapce,
Do góry cierpień przywiążą ją snadno 47 47 snadno a. snadnie (daw.) – łatwo, z łatwością. [przypis edytorski] .

W siedmiu miesiącach mniej dwadzieścia dwoje,
Ten, który niegdyś zniszczył Kartaginę 48 48 pogromca Kartaginy – parlament. [przypis tłumacza] ,
Wmieszał się, czyniąc znaczne niepokoje,
Dopominając się o swą dziedzinę;
Lub też by działy słuszne uczyniono
Wedle praw, które Bóg szanować każe,
Tym zaś co breve uzyskali ono
Nieco polewki w gęby nalać wraże 49 49 wraży (daw.) – obcy, wrogi. [przypis edytorski] .

Ale rok 50 50 rok – wiek. [przypis tłumacza] przyjdzie jako łuk turecki 51 51 łuk turecki – litera M, która w celtyberyckim alfabecie ma formę łuku. [przypis tłumacza] ,
Co ma pięć wrzecion i trzy dna od faski 52 52 pięć wrzecion i trzy dna od faski – wrzeciona: jedynki; dna od faski: zera. [przypis tłumacza] ,
Rok, iż grzbiet króla w sposób zbyt zdradziecki
Dozna zapłaty za niewczesne łaski.
O hańbo! Zali słodki uśmiech zdrady
Gronostajowych ogonów dosięże? 53 53 grzbiet króla (…) ogonów dosięże – aluzja do chorób wenerycznych króla Franciszka I. [przypis tłumacza]
Stójcie! Nikt niechaj nie idzie w te ślady;
Raczej się schronić między śliskie węże.