Jules Verne - Przygody trzech Rosjan i trzech Anglików w południowej Afryce

sążeń francuski (toise) – daw. miara długości, pod koniec XVII w. równa ok. 1,95 m. [przypis edytorski]

Zgromadzenie prawodawcze – tu: Zgromadzenie Narodowe działające podczas rewolucji francuskiej (Konstytuanta). [przypis edytorski]

Roy, William (1726–1790) – szkocki inżynier wojskowy, geodeta; dokonał pomiarów Szkocji, połączył geodezyjnie Brytanię i Francję. [przypis edytorski]

dawnych mil (lieues) – mowa o mili francuskiej (fr. lieue ), równej ok. 4 km, w odróżnieniu od mili angielskiej (fr. mille ), równej ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

ćwierć południka – autor południkiem ( méridien ) nazywa zamkniętą, zbliżoną do okręgu linię na powierzchni Ziemi, przechodzącą przez bieguny i obiegającą ją wokół. Obecnie południkiem nazywa się połowę takiej linii, od bieguna do bieguna. Stąd też wg obecnej terminologii metr jest równy w przybliżeniu jednej dziesięciomilionowej części połowy południka. [przypis edytorski]

trzy stopy, jedenaście linii… – fr. miara długości toise (tu: sążeń) dzieliła się na 6 stóp, zaś stopa na 144 linie. [przypis edytorski]

[metr stanowi] trzy stopy, jedenaście linii i dwieście dziewięćdziesiąt sześć tysięcznych linii – tak długość metra definiowała ustawa fr. Zgromadzenia Narodowego z 19 frimaire'a roku VIII (10 grudnia 1799). [przypis edytorski]

skracający metr o dwie dziesięciotysięczne linii – tj. o ok. 0,0004 mm, co dawałoby różnicę 4 metrów na ćwiartkę obwodu Ziemi, nie zaś 856 metrów, jak wcześniej stwierdza autor. [przypis edytorski]

Lacaille, Nicolas Louis de (1713–1762) – fr. astronom; w latach 1750–1754 dowodził wyprawą Francuskiej Akademii Nauk na Przylądek Dobrej Nadziei, gdzie katalogował gwiazdy płd. półkuli nieba i zmierzył pierwszy łuk południka w Afryce Płd. [przypis edytorski]

kolokwinta – arbuz kolokwinta ( Citrullus colocynthis ), zwany też gorzkim jabłkiem, roślina z rodziny dyniowatych, mająca żółte, gorzkie owoce wielkości jabłka. [przypis edytorski]

Cumming , właśc. Gordon-Cumming, Roualeyn George (1820–1866) – szkocki podróżnik i zapalony myśliwy, autor Five Years of a Hunter's Life in the Far Interior of South Africa (1850). [przypis edytorski]

Baldwin – Baldwin, William Charles (1826–1903), myśliwy, autor; opisał swoje wyprawy myśliwskie do Afryki Płd. (1852–1856). [przypis edytorski]

abakus – daw. przyrząd do liczenia, deska z wyżłobionymi rowkami na poszczególne grupy jednostek liczbowych, używany przez staroż. Greków i Rzymian, w Europie do XVIII w. [przypis edytorski]

rewerber (daw.) – lusterko przy lampie odbijające światło; także lampa z takim lusterkiem. [przypis edytorski]

Kafrowie – daw. nazwa ludów Bantu ze wsch. części Afryki Płd., nadana im przez Arabów (ar. kafir : niewierny), używana w XVIII–XIX w. [przypis edytorski]

kwagga – podgatunek zebry stepowej, żyjący w Afryce Płd. do XIX w.; od innych zebr odróżniała się występowaniem wzoru brązowych i białych pasów wyłącznie na przedniej części ciała; obecnie wymarłe. [przypis edytorski]

nie ma w pobliżu góry, przeto nic nie odciągnie ciężarka pionu od ściśle prostopadłej – góra, jako obiekt dużej masie, znacząco przyciągałaby ciężarek, zmieniając kierunek nici. [przypis edytorski]

libella a. libela – przyrząd pomiarowy do wyznaczania małych kątów pochylenia prostych lub płaszczyzn w stosunku do poziomu lub pionu. [przypis edytorski]

alidada – ruchoma, górna część instrumentu geodezyjnego, w postaci ramienia lub koła z podziałką, mogąca obracać się względem dolnej części. [przypis edytorski]

węgielnica – przyrząd geodezyjny i murarski służący do wyznaczania lub sprawdzania kąta prostego; tu w postaci kątownika. [przypis edytorski]