Вера Смирнова: Героі Элады

- Мацней трымайся за мяне, - гаварыў Фрыкс сястры.

Але Гела дрыжала і раптам, крыкнуўшы, выпусціла руку брата і саслізнула з барана ў ваду.

- Гела! - паспеў толькі крыкнуць Фрыкс.

Але дзяўчынка ўжо знікла ў віры. Фрыкс заплюшчыў вочы і паплыў далей адзін - прэч ад гэтага жудаснага месца.

А людзі потым назвалі тую частку мора, дзе патанула Гела, Гелеспонтам - «морам Гелы».

Дзівосны баран з залатым руном мінуў другое мора і па другім праліве выплыў у шырокае бурнае Чорнае мора. Доўга плыў ён уздоўж берагоў, міма чужых земляў, не падобных на Грэцыю. Нарэшце ён дабраўся да вусця вялікай светлай ракі, што ўпадала ў мора, і далей паплыў уверх па рацэ. На беразе з аднаго боку цягнуўся густы цёмны лес з магутнымі высокімі дрэвамі - гэта быў свяшчэнны гай Арэса, бога вайны. Удалечыні ўздымаліся ў неба вяршыні гор, укрытыя снегам. На другім беразе ракі віднеўся вялікі горад - сталіца Калхіды, Ээтава царства.

Залатарунны баран вынес Фрыкса на бераг. Фрыкс увайшоў у горад і падаўся ў палац цара Ээта. Трымаючы за рог залатаруннага барана, сын Хмары прыйшоў да сына Сонца.

Ээт сустрэў Фрыкса ласкава і пасяліў у сваім палацы. Дзівоснага барана зарэзалі ў гонар бога Зеўса, а залатое руно павесілі на свяшчэнным дубе ў гаі Арэса. Цар прыставіў страшнага дракона пільнаваць дуб, каб ніхто не мог украсці залатое руно. З таго часу пачало багацець царства Ээта. Зямля добра радзіла, і людзі жылі ў дастатку.

Падарожнікі, якія пабывалі ў Калхідзе, разнеслі па ўсім свеце чуткі пра дзівоснае залатое руно, якое прыносіць багацце. Шмат смельчакоў з блізкіх і далёкіх краін марылі падацца ў Калхіду, каб хітрыкамі або сілаю здабыць залатое руно. Ды гэта было небяспечна і цяжка, і доўга ніхто не адважваўся на такое падарожжа.

У Фесаліі, на беразе заліва, стаяў калісьці багаты і прыгожы горад Іолк. Царом у ім быў стары Эзон. Малодшы брат яго, Пелій, чалавек круты і ўладалюбівы, звергнуў Эзона і сам пачаў кіраваць Іолкам. Эзон пакарыўся Пелію, але не захацеў пакідаць родны горад і застаўся жыць у Іолку як просты грамадзянін, а свайго маленькага сына Язона ён, баючыся Пелія, адаслаў у лес, на гару Пеліён.

На схілах Пеліёна ў лесе жыло дзікае племя кентаўраў. Гэта былі напалову людзі і напалову коні: у іх чалавечая галава і торс чалавека на конскім тулаве з чатырма нагамі. Кентаўры былі вельмі лютыя і наганялі жах на мірных жыхароў краіны, калі часам, нібы дзікі табун, як віхор спускаліся з гор, топчучы палеткі і знішчаючы пад сваімі капытамі ўсё жывое.

Але сярод гэтых дзікіх істот быў адзін стары кентаўр Хірон, які славіўся мудрасцю. Яму і аддаў Эзон на выхаванне свайго сына.

Шмат гадоў пражыў Язон у горнай пячоры ў Хірона. Стары кентаўр загартаваў яго цела, зрабіў юнака дужым і спрытным, навучыў яго валодаць кап'ём і мячом, адкрыў яму шмат таямніц прыроды і вучыў яго быць хітрым у барацьбе з ворагамі.

Пелій цараваў у Іолку. Нішто не пагражала цару ў падуладным яму горадзе, але нейкая трывога ўвесь час мучыла Пелія. Часта звяртаўся ён да аракулаў-прадказальнікаў, пытаўся ў іх, ці доўга ён будзе жыць і хто перашкодзіць яго цараванню.

Неяк раз ён спытаў у аракула, адкуль чакаць яму небяспекі.

Аракул адказаў:

- Бойся чалавека, у якога абута толькі адна нага.

Пелій запомніў гэта і з таго часу, сустракаючыся з незнаёмым чалавекам, перш за ўсё глядзеў на яго ногі.

Калі Язону споўнілася дваццаць гадоў, ён адчуў сябе дужым і моцным, адчуў, што гатовы да выпрабаванняў жыцця, і захацеў вярнуцца дадому. Ён развітаўся з Хіронам, выйшаў з Пеліёнскага лесу, спусціўся з гары і рушыў у Іолк.

Па дарозе яму трапілася маленькая горная рэчка, якая разлілася ад веснавых дажджоў. Ні моста, ні нават бервяна, перакінутага цераз рэчку, не было відаць. Язон прыпадняў шкуру леапарда, якая была ў яго замест плашча, і смела ступіў у ваду. Ён вырашыў перайсці рэчку ўброд.

Раптам ён пачуў - нехта кліча яго. Ён азірнуўся і ўбачыў: на камені каля вады сядзіць старая жанчына і са страхам пазірае на бурлівую ваду.

- Памажы мне перайсці на той бераг, - сказала яна Язону, - я ўжо даўно сяджу тут і чакаю, і ніхто дагэтуль не памог мне, старой.

Язон, не сказаўшы ні слова, узяў старую на рукі і, асцярожна ступаючы па камяністым дне, перанёс яе цераз рэчку. Па дарозе развязалася ў яго сандаля на левай назе, і вада знесла яе. Язон выйшаў на бераг, асцярожна паставіў жанчыну на зямлю і хацеў ісці далей, як раптам пачуў моцны, гучны голас: