Unsur əl -Məali ibn Keykavus ibn İsqəndər - Qabusnomə

Voteyım ıme ki, tı əncəx vasitə vindey bəzıneş. Əve çoçəş bıbi ki, səbəbi vasitəku ne, çəy ofəyə Xıdoku bıvindiy. Ehanə zəmin bəhrə doedənıbu, tı boy zəmini mığəssir məqət; ehanə astovəon de ədoləti qardış kardəninbu, çəvon hiç taxsişon ni ın koədə.

Astovəon zılm iyən ədolətiku çanə xəbədonbu, çe zəminiyən məhsul doeyku ənə xəbəş heste. Bə zəmin şinə mivə do kaştə bıəbu, əv həmonə vırədə zəhər nibəzıne rosniey. Hiç astovəonən ıştənbəsə ıştə vırəonədə lıvey nibəzınen. Bo çokiəti adətko bıə odəmi dasto bevəci nibome.

Çoçəş bıboş, dınyo reçinəti vindey bəzıneş. Im zinət nəbotat, həyvonat, hard, peşumə çiyon, tan kardə çiyon iyən co nemətonku iborəte. Im çiyon həmməy bınə vırədə hıkmət mandə. Əy Iştən çımi barədə votəşe: ˝Əmə zəmini, osmoni iyən çəvon arədə bıə çiyonımon bo sə ğal kardeyro ofəyəmonni, çəvon bınə vırədə hıkmət mandə.˝

Isət ki, zıne ın dınyo bə hədərə ofəyə kardə bıəni, ımiyən bıfam ki, ın nemətonən doə bıən bə səbəb ki, ruzi bıbun. Co holədə çəvon mənaşon nəbiy. Ruzi bəy votedən ki, bə əjo bıə kəsi nun bıdəy. Diyəkə hələ, ədolət ıme. Əy insononış ofəyə ki, bəvon ruzi bıdə. Ehanə insonon ofəyə bıəbun, ın neməton həmə çəvone.

Əncəx bə insonon devlət iyən ğaydə-ğanun lozime ki, ruzi əhə çe ruzi ədə ğədi bızını. Devləti bəpe rəhbərış bıbu. Bo ruzi ədə noğsan bəbıe ki, əv ıştə ruzi bə nodonon bıdə. Ruzi ədə benoğsan bıeyro, nibəhaşte ki, ruzi əhəon nodon bımandın. Əv ıştən Ğıronədə votedə: ˝Çe insonon nızınəyonış bəvon omute.˝

Əypeyğəmbəronış vığande ki, əvon ibemoni, ruzi harde, iyən bə ruzi ədə şıkr karde ğaydə-ğanunon bəvon omutın. Yəne, dınyo əsosədə mandə ədolət, ədoləti vərz ədə hıkmət, hıkməti dırıstəti nemət, neməti bitovəti ruzi əstənon, ruzi əstənon komiləti ısə boy depeyğəmbəri bastə bıedə.

Peyğəmbəron ruzi əstənonsə əfzəlin. Bə səbəb ki, əvon bə ruzi əhəon bə ruzi rəsey ro-rizi nışon doedən.

Votedəm ki, tı ıştə ağli qədəy bılovnoş, dəbərəseş ki, ruzi əstən ıştə ıstənə ruzi iyən neməton mığobilədə, bə ıştə orzuon, piyemonon rəsey mığobilədə ıştə Rəhbəri həxi etirof kardey, bə ruzi ədə mınnətdo bıey ğarzoxoye. Yəne bə peyğəmbəron həx bıey bovə kardəniniş, çəvonku koməq bıpi, çe Adəmikuş qətə, tosə Məhəmməd əleyhissəlomi həmə peyğəmbəron duzəvoj bıey ğəbul kardəniniş, bə dini votəyon əməl kardəniniş, şıkr kardeyku, rozi-niyoziku bəpe enısiy ki, çokə nom ğəzənc bıkəy iyən tərif kardə bıbiy.

Bəştı ğıbon, bızın ki, bə neməton sohibi mınnətdoəti kardey bo həmə kəsi vacibe. Bə səbəb ne ki, Əv bımi loyığe – bəy bımando, odəm ehanə ıştə umri həmə sof bə şukur kardey sərf bıkardo, ijən Çəy loyıği həzoədə i hissə əkə ni hiç.

Mınnətdoəti bə səbəb vacibe ki, Əy çımi əmrış doə.

İslamədə vacibat pence – çəy dı qıləş bo ərbobon, se qıləş bo əmandənionin.

İminə qılə əve ki, Həxi zıvonədə iqrar bıkəy, dılədə təsdığ.

Dıminəni əve ki, ruji penc kərə nomoj bıvotiy, seminəni ısə boy sorədə si ruj rujə bıqətiy.

Şəhodət sıvoy Həxi har çiy bə həşə jəye.

Nımoj ıştə bandəti dılısıxt irqar kardeyro votə bıə sıxane.

Rujə ısə boy çe Xıdovandi-Aləmi ğudrəti həxədə ıştı doə sıxani təsdığe.

Qəviku ki beşe az ıştı bandəm, bəvədə ıştə bandəti bıkə.

Vote ki Əv əğəy, bəvədə bə çəy fərmayişon əməl bıkə.

Piyedəbu, ıştı ğul bətı itaət bıkə, ıştə əğə hamuəyonku (hıkmonku-red.) beməşi. Ehanə çe əğə fərmayişonku qıyəjənəti bıkardoş, bəvədə ıştə ğuliku itaət çəş məkə. Çun boçi, ıştı bəştə ğuli nışon doə mərhəmət, çe Xıdo bətı nışon doə mərhəmətisə ziyod nibəzıne bıey.

˝İtaət nıkardə bandə məbi˝, səbin bəy ki, jəqo bandə Xıdoəti iddio bəkarde, rəyrəən məhv bəbıe.

Çımı balə, xəbədo bıbi ki, nomoj de rujə çe Xıdoye, bımonədə qıyəjənəti məkə. Bıkardoş, bə məxloği həmməy xas bıə çiyonku məhrum bəbıeş.

Çəmə şəriəti Sohibi nomojış bə dini arbə (bərobər-red.) qətə.

Nomojəvot nıbuş, bızın diniku beşəş.

Əmoni ruje, balə, dınyoədə de hədərə çiyon məşğul məbi. Məvot ki, nomoji nıvoteyən bəbıe.

Ehanə nomoji bə dini xoto votedənişbu, hiç nıbo bə ıştə xəşə coni xoto bıvot. Çun boçi, nomojəvot bıey çand qılə foydəş heste: sıftəni əve ki, rujiy penc bəjən nomoj votə odəmi həm tənış, həmən tanış təmiz bıedə. Təmizəti ısə boy rozi bıbi ki, bəsə notəmizəti əfzəle.

Dıminəni əve ki, çe ğeybətiku iyən təkəbburiku duəro bəbıeş, çun boçi, nomoji əsos təğvaye, purdəmoğətiye, ədəbe.

Ki bə ki bob bıey piyedəşebu, şedə dəy əşt-nışt kardedə. Im bə ağılmandə odəmon həməyni məlume. Hərəbaxt iyən ərbob bıey piyə xonəxoon bə ərbobon, bədbəxt bıey piyə xonəxoonən bə bədbəxton nez bıedən. Həmə ağılmandə odəmon famedən ki, dini-islamisə ğıvvəynə devlət, Çəy əmronku ğudrətinə hiç çi ni. Voteyım ıme ki, ıştı ehanə əbədiyə neməti iyən devləti sohib bıey famı hestebu, de devlətsohibon həmro bıbi, bıkuliş ki, çəvon votəyonku beməşi, bə çəvon əks məşi ki, bədbəxt iyən qınobəqıy nıbuş.

Əmoni ruje, bəştı ğıbon, nomoji bə dast dəmənə. Bə rıxəton, səjdon rışxənd məkə – ım nə bə dini dəbame, nəən bə dınyo.

Səçam, əyən bızın ki, rujə sorədə i kərə bıedə, əve rujə moədə bə hələ bıey kamiku noinsofəti əbiy. Ağılmandə odəmon jıqo çiy bə ıştə rəvo nibəzınen – tınən məzın.

Vinde ki, penc kəs əhli-xıbirə rujə qətedə, tınən bəvon diyəkə, ıştə rujə bıqət. Əvon ıştə rujə okardeədə, tınən ıştə iftori bıkə. Bə nodonon qəpon fik mədə, bıfam ki, Xıdo bə ıştı vəşi bıey, ya luzi si bıey əjoş ni.

Rujədə Xıdo bə ıştı təniyən, bə ıştı sərvətiyən mıhi jəydə, əvoni, çoknə bəvoten, bə xısusi nəzorət peqətedə. Yəni ıştı dast-po, çəş, zıvon, quş, ləvəən fisq-fucuriku, noloyığə koonku, bədə əməlonku bəpe duəro bıbu.

Çımı balə, çe rujə ən vacibə məğsəd əve ki, bini çoştə ruzi hardedəniş ha, əy bıdə bə əjo bıəkəson. Bəvədə ıştə zəhməti bəhrə bəvindeş. Yəne, çı zəhməti foydə sof əve ki, çəy xəyr bə əjo bıəkəsi bırəsı.

Səçam, çoçəş bıbi ki, bə həmə kəsi aid bıə ın se qılə itaəti bə sə vardeyro qıyəjənəti nıkəy. Çun boçi, hiç səbəb nibəzıne bıey ki, əvoni bə vırə nırosıniy.

Əncəx bə ərbobon aid bıə mandə dıqlə itaəti kardeyro bəzıne bıey ki, uzurinə səbəb bıeədə hakanə kıvoləti bıkəy.

Çımi barədə vey qəpon jəy bəbıe, əncəx mı çiç lozimbe, əvonım vote.

Çımı balə, bızın ki, Xıdo bə ıştə ərbobə iyən qıləvıjınə bandon qıy dı qılə co vəzifəşən noə, ım iborəte bə Hoc şeyku iyən zəkot doeyku. Im vəzifə bə kosibə bandon aid ni. Məqər vindedəniş ki, ın dınyoədəən çe şahi kuşki bəon əncəx bə ərbobon dim oj bıedən?