Unknown - Karatkevich Kalinouski

Караліна. Не хачу...

Заплюшчыўшы вочы, прыпаўшы адно да аднаго, яны стаяць. Неразлітна. Вызвалена. Адно... Увайшла Я н е в і ч. Спынілася. Да Пархвена, які пахмура круціць пальцам зорны глобус.

Яневіч. Яны?

Чортаў Бацька. Але...

Яневіч. Матка боска... Дзякуй табе, божа... Ёсць ты на зямлі.

Кастусь. Хто там?

Яневіч. Я... я рада за вас... за сябе...

Кастусь. Калі думаеш, што больш узрадавана, чым я, то памыляешся. (Абхапіў за плечы Яневіч і Караліну, закружыў па пакоі.)

Чортаў Бацька. То, можа, ўжо разам і мяне?

Кастусь. Давай і ты... Дав-вай, стары, любы...

Яневіч. Хлапчына...

Кастусь. А што, грэх? Мне на дзесяць год менш. Мне шаснаццаць. Я кахаю!

Караліна (мякка). Кастусь, любы... Ты не адмовіўся ад думкі пайсці адсюль?

Кастусь. Ты кажаш. То як я магу?

Яневіч. Кватэра ёсць. На Георгіеўскім. Хадзем па рамізніка, Караліна.

Кастусь. Стой... Ты не знікнеш?

Караліна. Я вярнуся праз гадзіну. I нікуды, ніколі больш не пайду.

Кастусь. I тады я скажу... Я тады ўсё, усё табе скажу. Як я люблю.

Караліна. I я... я табе скажу потым.

Пайшлі разам з Чорт авым Бацькам. Кастусь агледзеўся вакол, глыбока ўздыхнуў і раптам пайшоў па абсерваторыі, вырабляючы нейкія прыгожыя, надзвычай пластычныя рухі. Дарогаю накіраваў секстант у другі бок.

Кастусь. Ты, брат , у тй бок глядзець не смей. (Раскруціў глобус.) Круціся, пузан, круціся, як загадана, хутчэй, хутчэй. (Шчасна засмяяўся, кінуўся на рыштаванні і з грукатам шырока рассунуў створкі абодвух купалоў. Бязмежнае неба ўварвалася ў запылены пакой. I чалавек стаў на фоне зор і ўзняў рукі, як крылы.)

Пусціце зоры ў мой пакой шырокі!

Пусці ў пакой сузор’і, чалавек!

Нічога не палохайся. Пад сонцам

Ёсць толькі ты і свет лыя сузор’і.

Нічога, акрамя цябе і іх.

Каханне, зорка чыстая, ў глыбінях

Бязмежнага сусвету ты гарыш

Святлом далёкім, цёплым, нездрадлівым.

О колькі год я да цябе ляцеў,

Раскрыліўшы свае слабыя рукі,

I сек сваім мячом мячы камет!

Я знемагаў, я паміраў у муках,

I ты пачула мой апошні крык.

Сама прыйшла, наблізілася, ўпала

Ў маю далонь. I стала ўсім на свеце.

Ўсё – ты. Маё чаканне – гэта ты,

Маё змаганне, і душа, і вочы,

Любоў, нянавісць, вера і сумненне –

Ўсё гэта ты. I праўда, і дыханне,

I... нават смерць. Нічога не баюся.

Бо космас неўміручы ў гэтым сэрцы,

Бо космас не заб’еш. I я лячу,

Лячу ў сусвет.

Зоры паплылі назад, і чалавечая фігура нібы сапраўды ляціць між іх.

Мінаюць ночы, дні.

Гады мінаюць. Дзе зямное гора?

Дзе кроў, пажары, смерць? Адна свабода

Пануе на зямлі, пабраўшы ў жонкі

Багіню шчасця. I зямныя людзі

Звярнулі вочы да далёкіх зор.

Я вас люблю, браты! Люблю! Люблю!

Лячу ў сусвет. I сотні мангальф’ераў,

I караваны зорных караблёў,

Пад ветразямі сінімі, ў сусвет

Лятуць за мною. Гэта ты, планета

Любові запаветнай? Божа! Божа!

Якое шчасце ўсім, якая мара,

Які гарачы, радасны, вясёлы,

I залацісты, і бязмежны свет!!!

Цяпер у цемры т олькі дзве плямы святла: чалавек на фоне зор і скупа асветлены пераход да адной з лесвіц, што вядзе на падмосткі. У ніжняй пляме з’яўляюцца постаці. Гэта капітан з салдатамі. Глухія, неразборлівыя, бы ў студні, гучаць галасы.

Капітан. Акружылі квартал?

Салдат. Але.

Цемра і крокі. Кастусь на пляцоўцы чуе іх.

Кастусь. Яна... Вяртаецца. Трэба сустрэць са святлом. (Запальвае свечку.) Якая шчаслівая ноч!

Цемра і крокі. Маленькі, як іскрынка, агеньчык: чалавек ідзе са свечкай. Ціхі голас спявае, вядзе без слоў нейкую ясную і радасную мелодыю, Спускаецца ўніз, робіцца ўсё больш яркім агеньчык свечкі. Цемра маўчыць.

Капітан. Гэй, хто са святлом?

У цемры асвятляецца твар Кастуся.

Кастусь. Я са святлом.

Блік ад ягонай свечкі ўпаў на твар капітана.

Капітан. Ваша прозвішча?

Кастусь (проста). Вітажэнец.

У той жа момант яго схапілі за рукі. Свечка ўпала на прыступкі і пакацілася па іх. Меркне агеньчык. Коціцца свечка. Прыступка... другая... трэцяя... Згасла. Насунуўся змрок.

КАРЦІНА ДВАНАЦЦАТАЯ

Пакой, у якім засядае асобая следчая камісія. Цяпер яна ў поўным складзе: шэсць чалавек. Старшыня, палкоўнік Шалгуноў, гартае справы. Астатнія моўчкі глядзяць у акно, за якім падае снег. Сядзяць па старшынству: штабс- капітан, два паручнікі, обер- аўдытар. Адзін з паручнікаў, у артылерыйскай форме, Гогель.