Неизвестно - Блакит

На ёй і насамрэч, мусіць, вісеў нейкі праклён. Ледзьве купіў яе ў Карпюка ашалелы ад неспадзяванага шчасьця выкладчык педінстытуту, як тут жа рашыў пракаціцца да Друскенікаў, і на сёмым кіламетры за горадам ... сутыкнуўся з грузавіком. Сьпідометр тым часам адлічваў толькі саракавы кіламетр... За рамонт узяўся малады хлопец – шафёр. Тры тыдні валэндаўся, даводзячы да ладу, а як закончыў, палічыў, што грэх было б не пракаціцца з ветрыкам... Як на тую бяду і яго пацягнула ў бок Друскенікаў. Ля самай мяжы з Літвой, не даязджаючы да Прывалкі не справіўся з кіраваньнем і ўрэзаўся ў прыдарожнае дрэва. Ды так, што ад машыны застаўся металалом, рамонту не падлягала. А вадзіцелю проста неверагодна пашчасьціла – адбыў толькі гузакамі. Ці то са страху, ці сьвядома (у кішэні была позва ваенкамату аб прызыве ў армію) кінуў разьбітую машыну, падаўся дадому, і пакуль адшукалі ейнага гаспадара, уведалі, што да чаго, вайсковы эшалон з тысячамі новабранцаў ужо недзе падбіраўся да Уралу... Сьпідометр ушчэнт разьбітай машыны не перабраўся і за семдзесят кіламетраў прабегу... Прадаў небарака тэхнічны пашпарт з кучай металу нейкаму мясцоваму Кулібіну, і той з запчастак сабраў новы аўтамабіль. Убачыўшы на гарадзенскіх вуліцах знаёмы нумар, Карпюк з усьмешкай казаў:

– Во, мой “Масквіч” паехаў...

На тым і скончылася ягоная транспартная адысея...

Ён увесь час трапляў у падобныя сумнавата-экстравагантныя, але часьцей за ўсё сьмешныя, камічныя гісторыі. Падазраю, што чалавек з рэдкім адчуваньнем гумару і самаіроніі, Карпюк часам знарок ствараў іх, сьвядома соваючыся ў розныя недарэчныя, паўавантурныя альбо зусім авантурныя сітуацыі, каб па-дзіцячы папрыдурвацца, пацешыцца самому і пацешыць іншых, прыкідваючыся гэтакім цельпукаватым недалэнгам і дзіваком, якіх колісь можна было сустрэць ледзь ці ня ў кожнай заходнебеларускай вёсцы. Іншы раз было цяжка зразумець, ці гэта ён усур’ёз, ці блефуе, ці проста тлуміць галаву. Як з тым жа знакамітым пісьмом маршалу Жукаву, знаходкай і здачай карабінаў, пра што напісаў Васіль Быкаў у “Доўгай дарозе дадому”. Як гісторыя, калі Карпюк зморам узяў ваенкамат, каб накіравалі на доўгатэрміновыя вайсковыя зборы, пасьля якіх належала атрымаць афіцэрскае званьне, і кожны дзень хадзіў у штаб падштурхоўваць, паскорваць прадстаўленьне. А як толькі сказалі, што прадстаўленьне зрабілі, тут жа начапіў лейтэнанскія пагоны, каб “не казыраць усякаму гаўну”. І невядома, ці насамрэч у прысваеньні афіцэрскага званьня яму адмовілі, ці ў штабе сказалі, каб адчапіўся, а самі і ня думалі рабіць ніякага прадстаўленьня... Альбо: на зьдзіўленьне ўсім ён, адукаваны філолаг, вядомы пісьменьнік, мог раптам падкрэсьлена і дэманстратыўна “засакаць” – наеўса, напіўса, нахадзіўса, як гаварылі некалі дый цяпер яшчэ гавораць старыя людзі ў ягонай і іншых вёсках, празваныя “сакаламі”. Карпюк пачаў ня толькі сам ужываць, але ўпарта насычаў гэтым “са” свае творы, перш за ўсё простую мову сваіх герояў, намагаючыся ўвесьці яго ў літаратурны ўжытак. Рэдактараў удавалася пераконваць, але як толькі даходзіла да карэктараў – усе гэтыя ненарматыўныя “са” бязьлітасна вычышчаліся. Але ж такі ўвёў у літаратурны ўжытак сваё фірменнае Карпюкоўскае слоўца – файны, файнае, файная, чым можа пахваліцца ня кожны пісьменьнік...

Неяк выпадкова сустрэў Карпюка ля гасьцініцы “Беларусь”, непадалёк ад якой ён нядаўна атрымаў новую кватэру. Паздароўкаліся, і ён з ходу загадкава, таемна прапанаваў:

– Пойдзем, нешта пакажу...

Не пасьпелі падняцца на другі паверх, як па той бок дзьвярэй ушчаўся тоненькі, злы сабачы лямант.

– Мой ваўкадаў... – усьміхнуўся Карпюк, адмыкаючы ключом дзьверы. – Будзь асьцярожны, ад яго можна ўсяго чакаць...

Як толькі адчыніліся дзьверы, дарогу мне, неймаверна лемантуючы, ашчэрыўшыся, перагарадзіла малюсенькая чорная сучачка гатовая ўпіцца ў нагу, як толькі асьмелюся пераступіць парог.

– Ну, як яна табе? – пераможна глянуў Карпюк. – Гэ-э-э, то не дурная Кайра ў Быкавых, што лашчыцца да кожнага, можна з хаты ўсё вынесьці, а яна і ня гаўкне...

Я пахваліў злую, як аса, малютку, прызнаўся, што ніколі яшчэ ня бачыў такую ліліпутку ў сабачым царстве. Карпюк узяў на рукі сабачку, якая працягвала люта глядзець на мяне і заходзіцца брэхам, нечакана прапанаваў:

– А хочаш, я табе шчанюка ад яе дам?

Я замахаў рукамі: ды няма каму ў мяне глядзець-даглядаць сабаку, нават такога малюсенькага... Маю адмову ён успрыняў зусім абыякава, ня стаў угаворваць, зачыніў сучачку ў адным з пакояў, адкуль яна працягвала заходзіцца, кідаючыся на дзьверы. Мяне зьдзівіла, што ў ягоным хатнім рабочым кабінеце больш чым сьціплая бібліятэка. Злавіўшы мой недаўменны позірк, Аляксей Нічыпаравіч з разуменьнем патлумачыў: