Неизвестно - Дубянецкі

Кнігу, відаць, цалкам арганізавала ўдава. Не было б яе клопату, не было б ніколі гэтай кнігі – нікому, рашуча нікому непатрэбнай. Сама ж Марыя Якаўлеўна яшчэ і прасіла тых, хто ня ўмее пісаць па-беларуску: “Вы толькі адно напішыце, а я перакладу на беларускую мову”. Можа, і тэмы раздала, каб ня надта былі адны паўторы. Яна кемлівая.

Пераклала М. Я. Гурская ўспаміны такіх, як: М. І. Аляксееў; З. І. Азгур; М.М. Жарко; А. Х. Асіпенка; А. Я. Міронаў; Н. А. Сукат; Я. І. Садоўскі. Можа, калі-небудзь я і вярнуся да гэтай кнігі.

27 верасьня 1985 году. У палату 303, паверхам ніжэй, сёньня прывезьлі зноў Льва Салаўя. Пра гэта мне паведаміла яго жонка Клара Яфімаўна.

Быў Лёня Дранько-Майсюк. Разьвітаўся перад ад’ездам аж на цэлы тыдзень (!) у саўгас “Доктаравічы”. З ім яшчэ едзе і Саша Дрозд. Цудоўны хлопец, але ж яму там заўсёды не шанцуе. Я ўжо прасіў сваіх грамадскіх дзеячаў, каб не пасылалі яго, але яны мне задалі сакраментальнае пытаньне: “А каго пасылаць?” Я не адказаў на яго.

Лёнева Воля з Васільком цяпер у Маскве, у бабкі. Да гэтай “бабкі” зьявілася раптам справа ў маёй Марыі. Лёня натхняе на тэлефонны званок. Але мая ніколі на гэта не ідзе “сходу”.

28 верасьня 1985 году. Субота. Страшэнна кепска сябе адчуваю. Зусім адчуваньне ня тое, калі цягнешся за нітрагліцэрынкаю. У мяне адразу чулася, што гэтай таблетачкі ці вельмі-вельмі будзе мала, ці яна зусім не паможа.

Віктар Дзьмітрыевіч убачыў мае мучэньні з самае раніцы і скамандаваў узяць пад язык сустак і 2-3 нітрагліцэрынкі. Сустак фортэ ўзяў і 2 нітрагліцэрынкі – 3 пабаяўся.

Ён жа, Віктар Дзьмітрыевіч, прасігналіў і на пост. Сёньня ж выхадны дзень. Аднак урач “явілася” неадкладна – Вольга Казіміраўна Доўгань.

Ціск быў вельмі высокі – мне нават і не сказалі які. Пульс ня ведаю таксама (хоць, думаю, ён нармальны)

Пачалі калоць… Апрача гэтага трэба захоўваць строгі пасьцельны рэжым №1, а сёньня толькі ляжаць.

Вельмі крыўдна, што такі рэдкасны стан у мяне, а вакол мяне нікога з родных няма – Марыя паехала з начоўкаю “на дачу”, Галя – на Каўказе, Ірынка – на практыцы. Лёня ўчора паехаў у саўгас, Алесь быў тыдзень таму назад, цяпер ня будзе. Уся надзея на Колю. Гэты, дзякаваць Богу, можа ў любы час прыбегчы.

Мне млосна, дзьве таблеткі нітрагліцэрыну здымаюць кепска. Дзе мая сям’я? А дзе Стась? Ах, ён возіцца з гэтымі маскоўскімі візіцёрамі. Я хачу бачыць некага знаёмага, каго люблю. Апрача названых, нямала яшчэ хто здольны супакоіць мяне. У мяне ж столькі сяброў і прыяцеляў, – як Лёня сказаў, “сотні вашых дзяцей, каму вы патрэбны”. А я скажу, што ня толькі “родных дзяцей”, але ж і паплечнікаў, братоў, дый дзядзькаў. Я ня буду тут нікога называць, каб нікога не прапусьціць.

І Коля ўсё-такі прыбег, хоць быў і ўчора, і заўчора. Прынёс “ЛіМ”, што мне нямала. Але ж само яго зьяўленьне – даражэй за ўсе тыя лекі…

Быў Барыс Сачанка. Дзякуй яму. Ён убачыў, што я не размоватабельны і паабяцаў зайсьці іншым разам. А цяпер яму, як сакратару СП, ёсьць каго праведаць. Тут Фёдар Куляшоў, тут Леў Салавей, тут, кажуць, і Лёня Яўменаў нібыта з інсультам вока. Можа, яшчэ хто.

Барыс толькі “пацікавіўся”, на якой мове мы з Міколам размаўляем паміж сабою. Ён ведае, што Мікола вывеў ужо ледзь не ў эпагей пытаньне з пашырэньнем выкарыстаньня заходне-палесскай (яцьвяжскай) гаворкі. І ведае, што я яго горача падтрымліваю на ўсіх этапах. І не сакрэт нікому, што абодва мы, як ні круці, а ўсё-такі носьбіты якраз гэтай “мікрамовы”, як сьціпла пагаджаемся мы зваць пакуль яе.

29 верасьня 1985 году. Нядзеля. Крыху лепш, чым учора. З сям’і нікога ня будзе цэлы дзень. Вельмі цяжка жыць і чакаць. А як там Галька, любая, маленькая? Як яна без чужой дапамогі? Цэлы ж месяц! А заўтра я яшчэ, можа, і ня ўбачу яе – панядзелак. Ірынку даўно ўжо ня бачыў. Я быў у курсе ўсіх Галіных практык, кожнага яе ўроку, цешыўся, як яна старанна рыхтавалася, бачыў плён гэтае падрыхтоўкі – бліскучы плён.

Тут жа ўсё праходзіць паўз мяне. Спытаеш – “не патрапіш”, пакрыўдзіш, расхвалюеш?! У чым справа? Толькі чую скаргі – скаргі на клас, скаргі на класную, скаргі на настаўніцу, скаргі на расклад заняткаў у школе і заняткаў на факультэце, скарга (гі, гі, гі!!!) на літаральна немагчымасьць вырашыць пытаньне з тэмаю дыпломнай працы. Увесь час я пад такім напружаньнем! І тады, калі яшчэ быў дома, дый цяпер. А гэта мне зусім не карысна.

Усё-такі Марыя наведала. Я думаў, што выедзе позна і да мяне ня трапіць. Дзякаваць Богу, пасьпела.

30 верасьня 1985 году. Канец дня. Алены Сяргееўны няма – у нейкім адгуле. Абход рабіла сама Ірына Аляксандраўна. Сказала шчыра, што мне “радавацца няма чым”: нейкі ўчастак сэрца, як яна выказалася: “скажу папулярна”, хоча адмерці канчаткова. Ёсьць сілы там, што не дазваляюць (ці не спрыяюць) яму гэта “зрабіць”.