Неизвестно: Дубянецкі

Каб надаць большую моц свайму дакументу, яны вырашылі не абмяжоўвацца подпісам пад ім толькі кіраўнікоў (прэзідыуму) сходу, як гэта патрабуецца, а падпісацца ўсёй грамадою. Так і зрабілі. Свае подпісы паставілі таксама многія студэнты старэйшых курсаў гэтага факультэту, а нават і студэнты іншых факультэтаў.

Узьнікла бура. Юнакоў і дзяўчат пачалі цягаць то ў дэканат, то яшчэ кудысьці ці з удзелам “кагосьці”. Кожнага падсьледнага з пострахам дапытвалі пра яго адносіны да Польшчы, да польскае культуры і мовы. Шукалі сімпатыкаў, а то і агентаў “Салідарнасьці”. Намецілі недзе каля дваццаці ахвяраў. Адной з іх стаў студэнт Малашчук, сын урачоў з Кобрыну. Запалоханы юнак пабег у ваенкамат і папрасіўся тэрмінова ў войска, каб схавацца ад расправы. Але ж яго дагнаў дакумент аб выключэньні і з камсамолу, і з універсітэту.

Хлопец адслужыў сваё і з хадайніцтвам аб аднаўленьні яго ва універсітэце паступіў рабочым на Брэсцкі, здаецца, электралямпавы завод. Праз год вяртаецца ў Менск з двума хадайніцтвамі – вайсковым і заводскім. Пайшоў адразу да дэкана факультэту Царук – дачкі былога беларускага Прэзідэнта Сяргея Прытыцкага. Гэта аблаяла яго, назвала антысаветчыкам, ворагам народу і выставіла з кабінету. Малашчук пайшоў да прарэктара Петраляна. Тут адбылося тое самае. Затраўлены юнак падняўся на шосты паверх і… выкінуўся з вакна.

Справай “старанна” займалася пракуратура Ленінскага раёну г. Менску і вінаватых… не знайшла! Забойцы засталіся ў партыі прывілеяванымі яе членамі… Яны надалей працягваюць выхоўваць студэнтаў у духу камунізму. Зьдзекуюцца над самымі таленавітымі, над тымі, хто здольны ў пануючых вакол іх парадках бачыць антынародныя злачынствы. А гэтыя злачынствы кожны дзень, кожную хвіліну робяцца ў імя чысьціні ідэяў марксізму-ленінізму, у імя ўмацаваньня савецкага патрыятызму і інтэрнацыяналізму, карацей, -- з мэтай дэнацыяналізацыі беларусаў і іншых народаў.

13 лютага 1985 г. На тым тыдні Адам Глобус папрасіў у мяне дазволу павесіць у выдавецтве аб’яву пра выставу твораў маладых мастакоў. Я, натуральна, такі дазвол даў. Аб’яву павесілі на самым “лобным месцы” – перад маім кабінетам. Аб’ява – самаробная, выканая ў двух колерах – чорным і чырвоным, на шэраватай нізкай шчыльнасьці паперы фармату 61,4 см х 83,4 см.

Выстава мелася быць два тыдні. Арганізавалі яе хлопцы ў цэнтральным вестыбюлі Дома літаратара. Экспазіцыя адносна невялікая – карцінаў з паўсотні. Усё гэта творы эксьперыментальныя. Гэтым і цікавая павінна была быць выстава. Менавіта “павінна была”. Але ж, на жаль, не была. Не пасьпелі хлопцы разьвесіць свае шэдэўры, як прабег чыноўнік з Саюзу мастакоў і разагнаў іх, загадаў “ад імя кіраўніцтва Саюзу дэманціраваць гэтую выставу”. Каб зьмякчыць абурэньне прысутных, а іх было нямала, нават з Вільні былі, з газетаў, ён паабяцаў, што яны дазволяць праз некаторы час гэтую выставу ў памяшканьні саюзу мастакоў. А гэта азначае, што выставу, калі яна і будзе, паглядзяць значна менш людзей – толькі адны мастакі, што прыходзяць у саюз.

Вось яшчэ адна праява свабоды творчасьці па-савецку.

А сёньня з 15 гадзінаў будзе абмеркаваньне выставы кніг выдавецтва “Мастацкая літаратура”, выдадзеных на працягу мінулага году. Упершыню выказаў жаданьне наведаць яе і М. Дзялец1. Цяпер усе мае мерапрыемствы бяруцца пад неаслабны кантроль то адной, то другой інстанцыяй.

14 лютага 1985 г. “Правда” ў рубрыцы “З краінаў сацыялізму” дае заметку: “З месца падзеі: Паўсталы з руінаў”. Абуральная заметка! Калі ласка:

“Сёньня ў жыцьці ГДР важная падзея: ва ўрачыстых абставінах адчыняецца адноўлены будынак Дрэздэнскага опернага тэатру, які сорак гадоў таму назад стаў, як і ўвесь горад ахвяраю варварскай англа-амерыканскай бамбардзіроўкі”. Паведамляецца, што там “адбыўся масавы мітынг з выпадку 40-годдзя бамбардзіроўкі англа-амерыканскай авіяцыяй гораду”. На гэтым мітынгу выступіў сам Э. Хонэкер.

Заметку падпісаў нейкі В. Кабанаў, уласны карэспандэнт “Правды”. Прозьвішча цалкам адпавядае духу газеты і яе пісакаў.

Варта пагартаць тую самую “Правду” перыяду той бамбардзіроўкі, каб пераканацца ў супрацьлеглым падыходзе да яе ацэнкі тады і цяпер. Тады гэта быў слынны прыклад добрай волі саюзьнікаў, іх рашучасьці ў падтрымцы Савецкай арміі, іх мужнасьці і г. д. Цяпер… вось якая сьвінячая пасьлядоўнасьць! Зрэшты, такі самы падыход і да гісторыі з Хірасімай і Нагасакі. Тады – апладысьменты і зайздрасьць, што гэта не СССРаўскі подзьвіг быў. Цяпер – абвінавачваньне выканаўцаў той сапраўды жудаснай і зусім не патрэбнай для перамогі над праціўнікам акцыі.