Анатоль Казлоў - Дзеці ночы

— Ты, Максімка, глядзі тут за ўсім, будзь гаспадаром,— даводзіла Валянціна Фёдараўна. Твар у яе расчырванеўся ад выпітага віна, вочы паблісквалі жывымі іскаркамі. Пасля доўгай і турботнай бегатні на інстанцыях. клопатаў, якія звальваліся адзін за другім, яна мо толькі сёння вечарам вальней уздыхнула. Усё, можна сказаць. было зроблена. Заставалася толькі дабрацца да аэрапорта, сесці з Віктарам Георгіевічам у самалёт, і далёкая жаданая Італія прыме іх пад сваё неба.— Не заводзь, сынок, новых сяброў, не вадзі людзей з вуліцы ў кватэру,— настаўляла маці.— Зараз адразу не разбярэшся, хто сябар. а хто пакарыстаецца тваёй нявопытнасцю, ды яшчэ і абчысціць да ніткі. Мы з банькам вырашылі, што развітальная вячэра павінна быць толькі сямейнай. Былыя сябры засталіся ў мінулым, нам трэба прыглядвацца ў Турыне да новых. I дзяўчат абы-якіх сюды не вадзі.

— Маці, ён жа дарослы хлопец,— паспрабаваў умяшацца Віктар Георгіевіч.

— Рана Максіму яшчэ жаніцца, няхай вучыцца. Гэта ніколі неўцячэ ад яго. Жаніцьба — справа нажыўная. Калі будзе мець галаву, го і дзяўчына дастойная сама па сабе прыб’ецца. Ды мы 1 там, у Італіі, прыгледземся,— Валянціна Фёдараўна шматзначна зірнула на сына.— Кажуць, што людзі там тэмпераментныя...

Максім слухаў бацькоў і, здавалася, не чуў іх. Яму хутчэй хацелася застацца аднаму ў кватэры, выправіць продкаў у іх казачную краіну і жыць сваім жыццём. Тым. якое нязгасна, з дня на дзень разгаралася ў душы, бунтавала кроў у жылах, часам нават засціла вочы.

Максім апошні год фактычна не спаў. Ён звечара зачыняў лзверы свайго пакоя на замок (супраць чаго бунтавала маці) і з заплюшчанымі вачыма ляжаў на канапе, чакаў, пакуль стрэлкі на насценным гадзінніку не сыдуцца на дванаццаці і на спя­щую зямлю абрынецца няўмольная поўнач.

«Запал 1 адну са свечак, што я табе даў...— адразу ж вушы Максіма лавілі голас старога Ахрэма з Зялёнага Лугу,— пастаў на ўкуцці перад перавернутым крыжам. Яшчэ не забыў, як я вучыў цябе, га?»

«Не забыу»,— заўсёды паўтараў адны і тыя словы Максім. Даставаў з хованкі чорную свечку таўшчынёй з таўкач, выцягваў з-пад канапы скрынку з імправізаваным алтаром Гаспадара, раскладваў на кутнім століку. Перш чым запаліць свечку, праколваў указальны палец на правай руцэ і выціскаў шэсць кропель крыві на чорны воск свечкі. Пстрыкала запальнічка, і пякучае вочка свечкі ўспыхвала ў пакоі. Максім чакаў Гаспадара — і ён прыходзіў. Нябожчык Ахрэм, ранейшы важак гарадской абшчыны, сыходзіў, саступаў месца таму, камѵ ѵсё жыццё служыу.

«Радуйся, Гурон! — у адну з начэй, калі хлопец яшчэ і не ведаў, ды і бацькі самі не здагадваліся пра свой пераезд у Італію. важна прагаварыў Гаспадар.— Хутка ты будзеш вольны і магутны. Ты па праву гатовы заняць месца Ахрэма. Ты саспеў. Гурон! Цяпер выбірай у сваю сям'ю дзяцей паслухмяных, тых, хго народжаны пад маім знакам, знакам ночы. I назавѵцца яны ўсе гуронаўцамі. Я адпраўлю тваіх бацькоў у гое месца, дзе павінен нарадзіцца ва плоці я сам. Твае паедуць туды, а ты застанешся тут, бо тваё месца на гэтай зямлі, будзеш араць поле і сеяць, гадаваць парасткі вернікаў маёй сілы. Гэта краіна на ўсёй зямлі — самае прыдатнае месца. Тут людзі без веры і голасу. Ты дасі ім веру, паможаш паверыць у мяне адзінага. А моладзь! — Гаснадар у экстазе цірнуў кашчавыя і сѵхія далоні рук адна аб адну, і з іх пасы пал іся жаўтаватыя іскаркі.— Мо­ладзь без ідэй, з прагнілай душою і пустой галавою,— вось нам і трэба, Гурон, пачынаць сяўбу. I кінутае зерне ўзыдзе!..»

— Ці не задрамаў ты, сынок? — Валянціна Фёдараўна лёгенька дакранулася да пляча Максіма.— Зусім не ясі, вазьмі бутэрбродзік з ікрою. салацік з крабамі. Хто ж без мяне гут за табою прыгледзіць? — твар жанчыны агарнуўся сумам.— I ў каго ты ўдаўся такім упартым? Паехаў бы разам — і ніякіх праблем.

Ад слоў маці хлопец увесь напруціўся. Вочы лязом наласнулі на твары Валянціны Фёдараўны. Тоўстая вена ад напружання выступіла на высокім і гладкім ілбе Максіма. Між чорных дугападобных броў, на пераноссі. сабралася складка ад раздражнёнасці. А прамы рымскі нос ад унутрана прыхаванай злосці нібы пабольшаў, выцягнуўся да верхняй губы.

— Сто разоў гаварыў: вы едзеце, а я застаюся. Так трэба! I на гэтым паставім кропку. Надыдзе дзень, калі я да вас прыскочу.— Белыя і завостраныя зубы Максіма, здавалася, ірвалі сло­вы на кавалачкі, на дробныя шматкі. I яны, так падалося маці з бацькам, крывавілі над святочным сталом.

— Усё! Супакойся. Вып'ем за добры налёт і мяккую насад­ку,— Віктар Георгіевіч наліў фѵжэры.— Не грэціруй ты, маці, будучага ўрача. Яму трэба моцныя нервы,— фізік-лазершчык усміхнуўся.