Арлоў Уладзімір: Добры дзень, мая Шыпшына

Мяняючы прафесію, Арлоў не памяняў сваіх поглядаў, сваіх адносін да жыцця, не забыў таго, што яму дала вучоба на гістарычным факультэце. Памяць мінулага так ці іначай прысутнічае ў яго творах, што ўнутрана збліжае іх з духоўнай спадчынай асабліва дарагога ўсім нам Уладзіміра Караткевіча, які так заўчасна-нечакана адышоў ад нас.

Вельмі ж падобныя вытокі ў гэтых пісьменнікаў — абодва нарадзіліся на Віцебшчыне, выхоўваліся ва ўмовах гарадской рэчаіснасці, абодвум уласціва пачуццё гарачай любові да роднай Бацькаўшчыны. Праўда, напісанае старэйшым наўрад ці ўкладзецца ў важкі дзесяцітомнік, яго ж нашчадак толькі выходзіць да чытача з першай кніжкай. Але ў яго, як кажуць, усё яшчэ наперадзе. I ў першую чаргу ад самога будзе залежаць, як ён здолее распарадзіцца сваім жыццём і надзеленым прыродай талентам. Радуе, што адносіны да творчасці ў Арлова сур'ёзныя, што ён не марнуе свой час на пустое, што прыкметна расце і сталее на нашых вачах.

Арлоў сваёй творчасцю падцвярджае, што арганічным беларускім пісьменнікам можа быць як выхадзец з вёскі, лексічным, сінтаксічным і стылёвым грунтам для якога з'яўляецца нейкі канкрэтны дыялектны пласт мовы, так і сучасны гараджанін. Яму, праўда, звычайна значна цяжэй даецца непасрэднасць адчування самой стыхіі самабытнага быцця народа, у тым ліку і яго выяўлення ў мове: тое, што вясковаму жыхару пераходзіць ад продкаў у спадчыну ў якасці дармовага, а на самай справе неацэннага і нічым іншым не заменнага скарбу, гараджаніну трэба здабываць нялёгкімі намаганнямі. I патрэбна моцная сіла духу, сапраўдны талент, каб выйсці поўным пераможцам з нялёгкай барацьбы з сабой за сябе самога.

Любоў да Бацькаўшчыны ў Арлова неадлучна ад любові да Слова. Гэтая любоў абуджае да творчасці, кліча шукаць моўныя залацінкі як у жывых дыялектах, так і адраджаць словы ад заўчаснага забыцця, уваскрашаючы іх са старонак помнікаў старабеларускага прыгожага пісьменства.

Прываблівае, што Арлоў не самапаўтараецца, не ідзе па інерцыі па знойдзеных хадах і каляінах, а знаходзіць цікавыя сюжэты, адкрывае новыя характары, афарбоўвае твор своеасаблівым настроем. Перад намі маладая проза ў лепшым разуменні значэння гэтага тэрміну — маладая не толькі ўзростам аўтара і герояў, а душэўнай няўрымслівасцю, пошукам, свежасцю пачуццяў, чысцінёй погляду на свет, бескарыснасцю і высакароднасцю памкненняў.

Арганічна ўпісваючыся ў нацыянальную традыцыю, творчасць Арлова разам з гэтым падключана да пошукаў сучаснай савецкай прозы. Аднак і там і тут яна не эксплуатуе знойдзенага папярэднікамі, а народжана жыццём, станам неспакойнай душы маладога чалавека апошніх дзесяцігоддзяў XX стагоддзя.

Аўтар імкнецца пазбягаць апісальнасці і бытавізму, якія вельмі часта шкодзяць нашай прозе, стараецца пісаць ёміста і лаканічна, з падтэкстам. У яго апавяданнях значную ролю адыгрывае настрой, які дапамагае кампенсаваць пэўную недагаворанасць у раскрыцці ўзаемаадносін і характараў герояў.

У імкненні бачыць і паказваць чалавека ў тонкіх, захаваных ад чужога вока перажываннях заўважаецца ўнутраная роднасць з творчасцю М. Стральцова, а ў тым, што герой, высаджваючы пасажыра, «выкідвае коніка», пэўны ўплыў В. Шукшына, героі якога таксама дзейнічаюць амаль заўсёды стыхійна і незапраграмавана, быццам знарок насуперак звыклым жыццёвым нормам і правілам. Гаворка ідзе пра апавяданне «Водсвет валошак», якое ўяўляе сабой не спалучэнне дзвюх розных манер, а арганічны сплаў, у якім пераважае не запазычанае, а арганічна сваё па мастацкіх характарах, думках і настроях.

Гэта ж можна сказаць і пра апавяданне «Певень». Аўтар, ідучы ў рэчышчы шукшынскай традыцыі, не эксплуатуе адкрытыя выдатным рускім празаікам характары, сітуацыі і праблемы, а ідзе ад канкрэтнага беларускага жыцця. Адзначым тое, што пры ўсёй парадаксальнасці і камічнасці абмалёванага выпадку не дзеля смеху напісаны гэты твор. Пісьменнік не камізуе знарок характар вясковай бабулькі, а пераканаўча раскрывае душу жывога чалавека ад зямлі, па кантрасце з якім адмалёвана сучаснае гарадское мяшчанства. Ды справа не ў знароклівым супрацьпастаўленні вясковага чалавека гарадскому, а ў сцверджанні чуласці, дабрыні, душэўнай шчодрасці і спагады, якія павінны запанаваць паўсюль, як у горадзе, так і ў вёсцы. Празаік у апавяданні здолеў перадаць саму атмасферу нібы вулей растрывожанага будынка, намаляваць масавыя сцэны. Твор гэты драматургічны, ён можа быць асновай невялікага радыётэлеспектакля, з поспехам чытацца са сцэны.