Георгий Марчук - Канон вулiцы

Гарэзлівыя падлеткі ганяюць на роварах па чужых вуліцах, разганяючы курэй, а па сваей едуць без «фраерства», павольна, паважна. Толькі на тваёй вуліцы жыве адзіны на ўвесь гарадок мастак. Таму, здараецца, пахне фарбамі і аліфай. Але яго не цэняць, не ўмеюць ганарыцца яго талентам. Шасцідзесяцігадовыя з нейкім шчымлівым смуткам згадваюць недалёкае мінулае, калі ў сакавіцкія дні паводкі «плаваў» увесь гарадок. У лодках-дубах дабіраліся на базар, да школы, на спатканне, у госці, у адведкі. I быў зорны час краўцоў. Па дзве-тры пары ботаў заказвалі на сям'ю. Вада залівала вуліцы і агароды надоўга, ажно да першага шлюбнага жабінага крумкання. Мясцовы філосаф не ўнікаў магчымасці ацаніць прыгажосць паводкі:

— Аліўкавыя сады, трапічныя пальмы, кактусы ў пустэчы прайграюць нашай вярбе, што зразу расцвіла ў вадзе. Скажу вам, заражаешся любоўю да прыроды, да жыцця на цэлыя гады…

Павольна вяртаюцца ад царквы з вячэрні дзве сястры-блізняты. Яны ў строгіх сініх сукнях, на якіх белыя ажурныя каўнерыкі. Калі сочыш за іх штодзённым рытуалам — яны вельмі набожныя і ходзяць да царквы амаль кожны дзень, — дык здаецца, час плыве павольна, марудна, а маладым…

— Божа, як мала быў на вуліцы! Які кароткі дзень!

Родны кут у кожнага свой, для гарадчукоў ён — родная вуліца. У войска праводзяць усёй вуліцай. Прыйдуць сваякі: Ганна, Олена, Надзя, Наталка, Люба, Одарка, Марыя. Прыйдуць суседзі Іван, Грыцко, Якаў, Валодзька, Васё і Коля. Плачуць толькі мама і бабуля.

— Жэнічак, Жэнічак, ты ж напішы адразу, як прывязуць на месца. Сыночак, родненькі. Як мы без цябе, як вуліца?

Прыйшлі і тры прыгажуні, каб праводзіць. Ідуць усе пад гукі марша «Развітанне славянкі», які хвацка іграе на баяне музыкант з клуба. А потым усе разам спяваюць тую песню, якую любіць слухаць альбо спяваць навабранец. Тры прыгажуні пяюць таксама. Але адна спявае праз сумныя вочы. Апошні ветэран апошняй вялікай вайны раптам зацягне і сваю «Кацюшу». Тут ужо спяваюць усе. Яшчэ памятаюць словы. Усе спачуваюць навабранцу, не таму, што ідзе ў войска, ідуць, здараецца, і з радасцю — хоць прафесію там дадуць, — а таму: ці дачакаецца яго адна з трох прыгажунь, на плечы якой ён пяшчотна накінуў свой пінжак. Ягоны сябар старанна вучыцца іграць на школьным баяне. Маці яго робіць у школе тэхнічкай. А яе бацькі заможныя. Ён не хоча адчуваць, што ён ей не пара. Бедны. Вучыцца іграць. Свеціцца адным акном школа. Рыпіць хлопец на баяне. Нешта ўжо атрымліваецца. Ен вучыць песню, якая падабаецца ей. Яму хочацца перамагчы, быць першым. Яму хочацца быць каханым, кахаць, а можа, ён ужо так кахае. Страціць цікавасць да сваей вуліцы, калі хутка таксама пакіне яе, падасца ў свет. Да той пары, пакуль яго не вырвуць з горада тэлеграмай на пахаванне стогадовага дзеда, пра якога ён, прызнацца, і забыўся. Але гэта будзе пасля, а пакуль ён з захапленнем спявае пад гукі баяна, які трошкі шыпіць, бо трэснулі мяхі. Ён даможацца яе ўвагі, абавязаны дамагчыся. Пойдзе з ей па ландышы. Запішацца ў той самы школьны гурток самадзейнасці, у які запісалася яна. Толькі б хадзіла яго вуліцай, не абыходзіла яго хаты. Ён даможацца яе, бо не ў характары гарадчука адступаць ад свайго. I Жэнік піша здалёк свой першы ліст не бацькам, не сябрам з вуліцы, а ей.