Həqiqətən axtaran üçün – bir az oyanmış və fərqinə varan üçün – ilk lazım olan şey, arayışı dəqiqləşdirmək, nə olduğunun kəskin bir tərifini vermək, onu xəyal dünyasından çıxarmaq, dərin bir ayıqlıqda onunla qarşılaşmaq, içinə baxmaq, onunla üz-üzə gəlməkdir. Dərhal bir çevriliş başlayacaq. Arayışını dəqiqləşdirməyə başlasan ona olan marağını itirəcəksən. Nə qədər təsnifləşdirsən, o qədər azalacaq, mənasızlaşacaq. Nə olduğunu dəqiq olaraq bildiyin anda, birdən yox olacaq. O yalnız sən diqqətli olmadığında var, bunu ağlında saxla.
Təkrarı deməyimə icazə ver: axtarış yalnız yuxuda olduğun zaman var. Arayış yalnız oyaq olmadığın anda var, arayış yalnız fərqində olmadığın, bilmədiyin halda var olar. Fərqində olmamaq, bilməmək istər–istəməz arayışa, tədqiqata gətirib çıxarır.
Bəli, Rəbiyə haqlı idi, içəridə işıq yoxdur; içəridə işıq olmadığı, şüur olmadığı üçün, əlbəttə bayırda, xaricdə axtarışa davam edirsən çünki bayır daha dəqiq görünür.
Duyğu orqanlarımızın hamısı bayıra, çölümüzə istiqamətlidir. Gözlər bayıra açılır, əllər, ayaqlar kənara doğru hərəkət edir, qulaqlar kənardaki səsləri dinləyir. Sahib olduğun hər şey bayıra doğru açılır; beş duyğu – beşi də kənara istiqamətlənib. Axtarışa onlardan başlıyırsan; gördüyün, hiss etdiyin, toxunduğun şeylərdən. Duyğu orqanlarının istiqaməti bayıra, xaricə tərəfdir, axtaran isə içəridədir. Bu ikiliyin başa düşülməsi vacibdir. Axtaran içəridədir, amma işıq kənarda olduğundan, axtaran ehtiraslı bir şəkildə kənarda onu təmin edəcək bir şey tapmaq məqsədiylə hərəkətə keçir. Və o, heç vaxt tapılmayacaq. Heç bir zaman tapılmadı, tapılmayacaq. Şeylərin, məfhumların təbiətinə görə onun tapılması mümkün deyil, çünki əgər axtaranı axtarmırsansa bütün arayışın mənasızdır. Əgər kim olduğunu anlamasan arayışın mənasız olar, çünki axtaranı tanımırsan. Axtaranı tanımırsansa, doğru ölçüdə, doğru istiqamətdə axtarışın öhdəsindən necə gələ bilərsən? Bu mümkün deyil.
Hər şeydən əvvəl ilk addımlar atılmalıdır. Bu iki şey çox əhəmiyyətlidir: Birincisi, məqsədinin nə olduğunu dəqiq olaraq təyin et. Qaranlıqda özünü ora-bura vuraraq dolaşma. Diqqətini məqsədinə cəmlə: Nə axtarırsan? Çünki bəzən bir şeyi istəyərkən başqa bir şey axtarırsan, (özün yaxşı bilirsən) və onu tapsan belə qane olmazsan. Qazanmış insanları heç görmüsən? Və bundan daha böyük bir məğlubiyyətlə heç rastlaşmamısan. "Qalibiyyət qalibiyyət gətirər" deyə bir söz var. Tamamilə yanlışdır. Qalibiyyətdən böyük məğlubiyyət yoxdur. O cümləni axmaq insanlar uydurub. Təkrarlayıram: Qalibiyyətdən böyük məğlubiyyət yoxdur.
Rəvayətə görə Böyük İsgəndər dünyanın hakimi olduğu gün otağının qapılarını arxadan bağlamış və ağlamağa başlayıbmış. Bu həqiqətən baş veribmi ya yox, amma əgər bir az belə ağılı olubsa yəqin doğrudur. Baş əsgərləri bundan çox narahat oldular: Niyə? Çünki İsgəndərin ağladığını daha əvvəl heç kim görməmişdi. O tip bir adam deyildi; böyük bir sərkərdə idi. Onu həmişə çətinliklərin içində görürdülər; həyatının təhlükədə olduğu vəziyyətlərdə, ölümün qapıda olduğu anlarda belə gözündən bir damla belə yaş axdığını görməmişdilər. Ümidsiz halda görülməmişdi. Yaxşı, bəs indi nə olmuşdu? Qalib olduğu, tam da dünyanın hakimi olduğun an… Qapısını döydülər, içəri girib soruşdular: "Niyə beləsiniz, nə olub axı? Niyə uşaq kimi ağlayırsınız?" Cavab verdi: "Qalib olduğum anda, bax bu anda, bunun bir məğlubiyyət olduğunu hiss edirəm. İndi görürəm ki, dünyanı ələ keçirmək axmaqlığına başladığım anda hardaydımsa indi də tam olaraq oradayam. Və bunu indi anladım, çünki ələ keçirəcək başqa yer qalmadı. Yoxsa yoluma davam edərdim, başqa torpaqları da fəth etməyə çıxardım. İndi ələ keçirəcək yer qalmadı, heç bir çarə yoxdur və bir anda öz üzərimə yıxıldım."
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.