Уладзімір Арлоў - Добры дзень, мая Шыпшына

— Уцякай! — крычыць мне Раман, адступаючы да мура.

Можна бегчы, бо на мяне ўжо ніхто не зважае, але прадчуванне чагосьці жахлівага не дае крануцца з месца.

Яны нападаюць у сціхоце, адно чуваць перарывістае дыханне. Раман адбіваецца, стоячы спіной да сабора. I раптам у запале робіць некалькі крокаў наперад, і за яго плячыма маланкава апынаецца рослы хлапчук з кароткай стрыжкай.

— Казёл! Не трэба! Пасадзяць! Казё-о-ол! — пераразае страшную цішу перапуджаны, зусім дзіцячы голас.

Але позна. У Казловай руцэ штосьці коратка бліскае, і Раман пачынае неяк дзіўна адыходзіць убок.

Яшчэ там, у сне, я роспачна спрабую пераканаць сябе, што гэта толькі сон.

I апошняе, што бачу,— смяротна спалоханыя Раманавы вочы.

Прахопліваюся ў халодным цяжкім жаху, але тае ж хвілі мне прагнецца вярнуцца назад, у жудлівы сон, бо ў ім, прынамсі, будзе надзея, што ўсё гэта толькі сніцца, што гэтага не было...

Бясперстых

Цікава, хто прыдумаў, што лепшы сродак ад молі — сухія апельсінавыя лупінкі? Учора выцягнулі кажушкі, а ў Глафірыным молі столькі, што дзіўна, як яна гэтыя лупінкі не паела. Слёзы, вядома, і ўсё такое. Паабяцаў, не падумаўшы, новы кажушок да маразоў дастаць. А сёння вось раскайваюся. Не такая гэта простая задача, нават для Мікалая Анісімавіча Бясперстых. На тэлефоне прыйдзецца пасядзець, на паклон схадзіць.

Але ўсё адно настрой у мяне неблагі. Сёння ж пятніца, жонка пячэ пірагі.

Пірагі, мяркуючы па ўсім, будуць трох сартоў. Па-першае, з трусяцінай. Трусовае мяса сухаватае, але Глафіра ведае, колькі дадаць сальца і цыбулькі, каб атрымаўся самы цымус. Па-другое, з грыбамі. Грыбы цяпер, зразумела, ужо сушаныя, аднак выключна баравікі. Смаката!

Калі б святым, што на музейнай «Патайнай вячэры», гэткія пірагі — не сядзелі б з поснымі тварамі, а Юда мо і Хрыста прадаваць не пабег бы.

А па-трэцяе, з рыбай. Вярнуўся днямі са свайго возера на зімоўку наш рэдактар. Не ведаю, як там наконт ягонай павястушкі, а рыбы нарыхтаваў — да вясны хопіць. Грыбоў сорак літраў паставіў, пяць вёдзер журавінаў.

Зноў старая кампанія ў поўным зборы. Віктар Алімпавіч сёння будзе пра аўтагенную трэніроўку расказваць. Новае захапленне. Гаварыў, чалавек пасля гэтай самай трэніроўкі можа неверагодныя рэчы рабіць.

Павінны быць і салодкія пампушкі з макам...

Ну хіба можна папракнуць чалавека, што ён любіць смачна пад'есці? Балазе за апошнія гады ў мяне прыкметна палепшаў апетыт. Доктар кажа, што ў маім узросце гэта адзнака яшчэ доўгага жыцця.

Хвіліна ёсць пакутлівага шчасця...

Тае раніцы на мой угрэты сонцам падваконец выпаўзла аднекуль сонная яшчэ божая кароўка. Цікава, падумаў я, ці памятае яна лета? А можа стацца, лічыць, што толькі цяпер і з'явілася на свет і што свет з'явіўся разам з ёю, а раней не існавала ні маладога вясновага сонца, ні набрыаялых ліпучых пупышак на таполі, ні зялёнай травы — нічога; можа, яна якраз так і лічыць і будзе экыць так, нібы пасля яе ўсё зноў незваротна знікне?

Я пазіраў, як багоўка намагаецца залезці на маю далонь, і з лёгкім верадам нейкага пеакрэсленага жадання ўроскідку думаў аб сваім новым рамане, з якога пакуль не легла на паперу ніводнага слова, і аб дачцэ; падчас зімовых вакацый я ўпершыню запрасіў яе на гасціны і цяпер, упершыню за многія гады, прыгадваў яе з цеплынёй і надзеяй. Кароўка-багоўка нарэшце ўскараскалася на далонь, развёўшы крылцы, паспрабавала ўзляцець, і паводле дзіўнай асацыяцыі на памяць узбегла купалле, якое мы святкавалі ўжо без Рамана Галубовіча, і неяк па-новаму падумалася, што на дварэ вясна і на рагу вуліцы каторы дзень гандлююць чырвонымі і белымі гваздзікамі. I я зразумеў, што даўно не пераведваў Рамана.

На могілках было пустэльна, ціха і сонечна. Душу апанавала празрыстая, як лясная ручаіна, туга па тысячах жыццяў, што расталі ў неабдымнасці часу, не пакінуўшы па сабе ні добрай ні злой памяткі. I ўслед за гэтай тугою прыйшла іншая — па іншых жыццях, горкая, як чэмер, і невылечная, бо таленавітага чалавека нельга замяніць, нельга даясыць за яго, каб напісаць яго ненапісаную кнігу, карціну ці сімфонію, каб праехаць па тых дарогах, дзе ён не паспеў павандраваць... Ён не паспеў вельмі шмат. Засталася няскончаная кніга пра нашы старажытныя абразы, засталіся пачатыя гістарычныя аповесці... I ўсё-ткі жыццё таленавітага чалавека ніколі не мінаецца бясследна, хай сабе толькі ў некалькіх душах, але яно заўсёды пакідае свае чыстыя зярняты шчырасці, праўды і дабрыні. (Тады ў мяне яшчэ не было Раманавага дзённіка і я не ведаў таго трохі наіўнага, на першы погляд, запісу пра сонечныя промні і чырвоныя яблыкі, які потым уразіць мудрасцю і нейкай сцішнаватаю празорлівасцю.)