Янка Брыль - Вітраж

Далікатны, тактоўны, з прыязнай усмешкай, ён увайшоў, як аказалася, не без прычыны.

— Прабачце. Кнігу вашу прынёс. Каб не забыцца. Бібліятэчная.

Я зразумеў яго. Зрэшты, i мне ў той дзень не працавалася, з самага ранку чытаў.

Мы стаялі каля стала, перад вялікай карцінай акна, i гаварылі — абы лягчэй было не маўчаць.

— A від адгэтуль нішто сабе,— сказаў сусед.— Вось толькі непагадзь... Паршывы лістапад.

— Крэсла вунь тое. Проста бяльмо на воку. Усё збіраюся, каторы дзень, пайсці прыняць.

— Перад маім акном — вялізная горба вуголля. Чорнае...

Калі ён зноў папрасіў прабачэння i асцярожна пайшоў, я зноў пачаў чытаць, сеўшы спіной да акна. Палавіна пісьменніцкай працы — чытанне, аднак, папрацаваўшы над сваім, чытаецца лепш, спакайней. Уранні, адчуўшы, што сёння работа не пойдзе, я ўзяў пачатую напярэдадні кнігу. I неўзабаве нездавальненне самім сабою прайшло.

Чытаў я шчырыя i простыя апавяданні былога франтавіка, чалавека, што многа бачыў i перажыў, аддаўшы роднай справе ледзь не ўсё, што мог. З павагай, з зайздрасцю думалася пра аўтара, пра цэльнасць i красу яго характару, яго жыцця. Не ўпершыню, але радасна, нібы па-новаму, думалася таксама пра “цуд кнігі”, якая можа часамі змяшчаць у сабе так многа...

Дзень той, пазаўчарашні, пачаўся нудна, але без дажджу. Пасля таго як выйшаў мой сусед, я хутка зачытаўся зноў. I раптам — лівень, летні лівень! Падкраўшыся да нашага двара, ён з нізкай хмары, абрынуўся на яго густым, гвалтоўным шумам. Не касячком хвастаў, а проста зверху цабаніў, спяшаючыся выліць з хмары процьму нікому ўжо не патрэбнай вады.

Калі зусім праяснілася яго шэрасць, я ўбачыў, зноў стоячы перад акном, што на бурай, неданылай траве — паламанага крэсла ўжо не было...

Некалькі праўдаў адразу:

Першая праўда: сусед мой — хлапчына з найлепшымі рысамі рускага чалавека: добры, праўдзівы, высакародна сардэчны, а гэта — вельмі нямала i не так ужо часта трапляецца.

Другая праўда — трохі прасцейшая, нават са шчылінкамі для розных падтэкстаў ды скепсісаў: сусед заўважыў, што я чытаў яго новую кнігу...

I трэцяя, горкая праўда,— як мала мы, хто піша сам, чытаем адзін аднаго, як рэдка, як неахвотна гаворым другому пра шчасце, адчутае над яго старонкамі! I як такая абыякавасць яшчэ больш ледзяніць i хмарыць нашу адзіноту!..

Мае ўражанне ад суседавай кнігі я яму перадаў. Мы робім так узаемна i ўжо даволі даўно.

Думка, што пра старое крэсла на сцяжыне варта было б запісаць, спачатку прыпалохала мяне... немужчынскай сентыментальнасцю.

Падзякаваць за такую... ну, вельмі прыемную дробязь проста вось так, непасрэдна — я не змог.

Калі мы развіталіся на золкім аўтобусным прыпынку, я пажадаў яму як найхутчэй вярнуцца ў наш ціхі драўляны дом.

— Тады ўжо я прыму з-пад вашага акна вуголле.

Ён усміхнуўся.

Навошта толькі, дружа мой, так сумна?..

Scheda — спадчына (польск.)

Увечары чуваць у зарасніку шамаценне — цягне слонка...

Яўрэйскі паэт.

Рускі паэт Д. Кавалёў.

я паміраю.

О ты, мой ягнячы хвосцік!