Іван Шамякін - У добры час

«А можа — нічога асаблівага? Проста ў такім незвычайным выглядзе, расчырванелая мільганула перад вачыма, і мне здалося, — сапраўды, ён не ўправіўся запомніць яе твар і не імог яго ўявіць. — Супакойся, брат... Пачакай — пабачым...»

З-за дзвярэй пачуўся голас Ірыны Аркадзеўны:

— Ігнась, прынясі, калі ласка, спірт.

— Тата! Не трэба! Глупства! Я нават не прамокла.

Аднак Ладынін хутка падняўся і пайшоў у амбулаторыю, якая знаходзілася ў другой палавіне дома праз калідор. Прымак падмануў Максіму і Васілю.

— Што аслупянелі, халасцёж? Вось яна — дзявочая пекната! Мне вашы-б гады!

Лазавенка іранічна ўсміхнуўся.

— Чулі мы пра цябе ў нашы гады.

— Ну, зноў, відаць, брахні наслухаўся..-

— Ды не! Гавораць, што не ты сватаў, а цябе сваталі...

Прымак зарагатаў.

— Гэта цесць, халера на яго, такую хлусню распускае. Д'ябал стары!

Максім і гэтую жартаўлівую гаворку пачуў так сабе, між іншым.

Нарэшце дзяўчына вышла, і ён зноў на момант застыў ад захаплення. Яго заваражылі яе вочы — вялікія, мяккія, нібы зацягнутыя блакітнай смугой, — і яе вусны, ружовыя, прыпухлыя. Прыгожыя былі і яе крыху рудаватыя валасы. А модная, вішнёвага колеру, крэпдэшынавая сукенка, цесна аблягаючы гнуткі стан, рабіла яе яшчэ больш прыгожай. Максіму яна чамусьці нагадала рабіну, што стаяла некалі перад акном бацькавай хаты — таксама высокая, стройная, абвешаная буйнымі гронкамі ружовых ягад. Асабліва чароўнай была яна вераснёвымі раніцамі, калі толькі што ўзыходзіла сонца, пырскала ў вокны хаты праменнямі і аблівала рабіну чырвоным святлом.

Дзяўчына спачатку сказала ўсім:

— Дзень добры,— потым пачала проста па-сяброўску паціскаць рукі. Першаму — Васілю. Максім адзначыў гэта і падумаў: «Вось чаму ён тут сядзіць цэлы дзень».

Максіму яна сказала:

— Ліда.

Ён назваў сябе.

Яна варухнула брывамі.

— Вось які вы!

Ён здзівіўся: скуль яна ведае пра яго? Але не знайшоў, што сказаць, ды і не ўправіўся — Васіль спытаў яе:

— Дзе гэта вы, Ліда, нырнулі?

— Ды на гэтым вашым Голым балоце.

— А вы ажно туды забраліся?

— А дзе-ж больш пакатацца! Там — такі прастор! А, прызнаюся, я моцна такі спалохалася. Добра, што мелка і хлопцы хутка выцягнулі, — і яна пачала расказваць, як яна правалілася, як выцягвалі яе вучні, і як яна потым бегла два кілометры — «так бегла, што ўсе адсталі».

Максім не зводзіў з дзяўчыны вачэй. І голас у яе быў нейкі асаблівы, меладычны.

Калі іх запрасілі абедаць, Максіму пашанцавала сесці за стол побач з Лідай. Выбраўшы зручны момант, ён ціха спытаў у яе:

— Вы сказалі: «Вось вы які!». Дазвольце даведацца — які?

Яна паглядзела на яго, падумала і адказала без усмешкі:

— Прыгожы.

— Хачу папярэдзіць вас, што я не люблю кампліментаў. Я салдат, — сказаў ён.

— Тады не набівайцеся на іх

Ён змоўк, падумаўшы:

«У дачкі язычок бацькаў. За словам у кішэню не лазіць».

Час у Ладыніных праляцеў непрыкметна. Сцямнела. Калі Васіль і Максім вышлі, цемра хмарнай асенняй ночы пасля яркаасветленага пакоя асляпіла іх. Ажно зялёныя іскры пасыпаліся перад вачыма. Потым засталася адна суцэльная чарната, быццам у глыбокай яме.

Яны моўчкі пастаялі на ганку, каб звыкнуцца з цемрай.

У вышыні, над галовамі, аднастайна, сумна шумелі старыя голыя ліпы і таполі, якіх не крануў пажар. Усе таполі (Максім прыкмеціў гэта яшчэ ўдзень) былі ўжо сухаверхія. І вось там, у мёртвых вершалінах, вецер не шумеў, а тонка і жалобна свістаў. А дзесьці ў другім канцы вёскі ўпарта і злосна крычала нечым пакрыўджаная авечка.

— Бэ-э-э...

Першым сышоў з ганка Максім, але адразу-ж наскочыў на груду нейкай цэглы, ледзь не ўпаў, моцна выцяў калена. Лаянка сама сарвалася з вуснаў.

— Давай руку, бо тут без прывычкі ногі паламаць можна.

Васіль знайшоў у цемры руку Максіма і шпарка пайшоў разам з ім па вузкай сцежцы, што вяла ад ганка на гасцінец.

— Але... Сцежкі-дарожкі ў дом гэты знаёмыя табе, — іранічна заўважыў Максім. Васіль здагадаўся, што ён мае на ўвазе, але зрабіў выгляд, што не разумее, і наіўна спытаў:

— А чаму яны павінны быць незнаёмымі? — і хвіліну памаўчаўшы дадаў: — Я іх вытаптаў, калі дом аднаўлялі. Я многа, брат, тут сцежак пратаптаў. За вайну ўсё было зарасло.

У Максіма знікла жаданне кпіць з яго, якое было з'явілася яшчэ за сталом у доктара. Васіль абяззбройваў яго сваім спакоем і разважлівасцю.

Хвіліну яны ішлі моўчкі, датыкаючыся адзін аднаго локцямі. Авечка ўрэшце змоўкла, ліпы засталіся ззаду. Было ціха.