Іван Шамякін - Драма

Рэгіна паведаміла, што сваякоў у Шатохіна зусім не поўна, перабольшыў галоўны інжынер,— усяго адзін: намеснік начальніка планава-эканамічнага аддзела Самалёў — сват яго.

Можа, пераканаўшыся, што дырэктар асабліва не ўнікае ў гэтыя справы — спытаў так, дзеля цікавасці,— Рэгіна скрыла сваё сваяцтва, а галоўнае, змоўчала наконт Зоі Іванаўны Булат, старшыні заўкома, якая таксама звязана з Мікалаем Свірыдавічам тым далёкім сваяцтвам, якое не перашкодзіла б ёй займаць прафсаюзную пасаду і тады, калі б дырэктарам выбралі Шатохіна. Таму Рэгіна і не сказала. Не прыдала значэння? Падумаеш, сваяцтва: дзесятая вада на кісялі!

Ліхач і на інжынерава паведамленне «поўна сваякоў» адрэагаваў спакойна. А сакратарка зусім заспакоіла яго. Глупства ўсё! У некаторай калгаснай брыгадзе паўвёскі сваякоў. І што? А тут адзін чалавек... ну, няхай два-тры з дзвюх тысяч... Абы працавалі сумленна. А Самалёў якраз талковы эканаміст, што цяпер вельмі важна. Ананімкі? Іх маглі напісаць зусім іншыя людзі. Развялося пісараў. Выкідаць іх трэба ў кош, гэтыя ананімкі, што ён і параіў Але Наліцкай.

Пра галоўнага, можа, упершыню падумаў трохі нядобразычліва: «Навошта старому спатрэбілася палохаць мяне?»

Драбнюсенькі эпізод, у той жа дзень забыты. Нават Дашы не расказаў пра высвятленне сваяцтва сваіх падначаленых, хоць амаль пра ўсё іншае, вартае ўвагі, расказваў, акрамя, безумоўна, таго, што звязана з ваеннымі заказамі.

Лавінай навальваліся праблемы завода і вытворчасці. Прыйшла лінія. Аб'явілі аўрал па ўстаноўцы яе. Рэканструкцыю цэлага завода, асноўнага, трэба зрабіць так, каб гэта не вельмі адбілася на выкананні плана. За што, за што, а за правал плана дадуць па лысіне — і партыйныя органы, і міністэрства. Тым больш што ваенныя з незвычайнай аператыўнасцю змянілі сваіх «панелявозаў» і паспяшалі з асваеннем навінкі.

Спецыяльных мантажнікаў на ўстаноўку лініі атрымаць вось так, з наскоку, без уключэння ў план, немагчыма. Усё належала зрабіць сваімі сіламі. А дзе іх узяць, сілы? Рабочых і без таго не хапае. Мясцовыя бацькам сена косяць.

Галубятнік параіў адмяніць адпачынкі — усім, нават за- водаўпраўленню. Праблемка. У жніўні! Паспрабуй адмяніць — звальняцца пачнуць. Адказнасць дырэктара, як у камандуючага арміі перад рашучай аперацыяй. Усё ўлічыць: і матэрыяльныя рэсурсы, і маральны дух людзей.

Вось тут у яго і адбыўся першы канфлікт з Зояй Іванаўнай. Яна рашуча выступіла супраць адмены адпачынкаў: парушэнне працоўнага заканадаўства. Правяла рашэнне на заўкоме амаль аднагалосна, адзін галоўны інжынер, член заўкома, да хрыпаты змагаўся за сваю ідэю. Ліхач у гарачай спрэчцы непаважліва адазваўся аб прафсаюзах: дзе трэба памагчы, заўкома няма, а пашкодзіць вытворчасці пад дымавой заслонай клопату пра рабочых такія дзеячы, як Булат, могуць. І нешта заўважыў — сам не помніў што — аб жаночых здольнасцях ці аб тым, што эмансіпацыя нясе не адно дабро.

Булат паскардзілася ў гарком.

Наліцкая паклікала яго.

— Што гэта ты не ладзіш з прафсаюзамі? Недаацэнкай іх ролі ставіш сябе перад рабочымі ў цяжкае становішча.

Астылы за два дні дырэктар спакойна растлумачыў сутнасць канфлікту.

Ала Уладзіславаўна згадзілася з ім: перабудова, мадэрнізацыя завода патрабуе рэвалюцыйных дзеянняў і адступленняў ад некаторых заплеснелых інструкцый.

Ліхачу варта было парадавацца падтрымцы першага сакратара гаркома. Але штось яму не падабалася ў яе згодзе, магчыма, адсутнасць пафасу, з якім Ала заўсёды гаварыла пра справы, яшчэ ў інстытуце, нават пра тыя праблемы, з якіх такія скептыкі, як ён, пасміхаліся. А тут пра клопат, што быў сэнсам яго жыцця, Ала гаварыла, здалося яму, без належнай увагі, бадай, абыякава,— так згаджаецца з усім кіраўнік, які ведае, што заўтра ён за гэты ўчастак ужо не будзе адказваць.

Як было здагадацца, што засяроджанай размове з ім Але Уладзіславаўне перашкаджала неадчэпная думка пра яго, як пра адзіна магчымага бацьку свайго будучага дзіцяці. Уласна, не сама думка, а неспакой ад таго, што знікла рашучасць сказаць: «Вася, я хачу дзіця — ад цябе». Пераканала сябе, што гарком не месца для такой размовы, ці што?

— Ала Уладзіславаўна,— тут, у кабінеце, і ён станавіўся па-сталаму афіцыйны.— Растлумач ты гэтай упартай жанчыне, што яна дрэнна ведае мяне. Адна ты ведаеш. Я склікаю агульны сход калектыву на заводскім двары і пастаўлю пытанне аб даверы ёй як старшыні. Можа, і не правалю, але ціск, на які яна скардзіцца, наганю. Невясёлую гадзінку перажыве прафсаюзны лідэр.