Іван Шамякін - Петраград — Брэст

Яны моцна пасварыліся. Брат абразіўся. Цяпер, улагоджаны і заспакоены, Артур адчуваў сваю віну перад Еганам і думаў, як памірыцца з ім. Урэшце, брат меў рацыю. На гуманнасць можна плюнуць. Але не думаць аб прэстыжы сям'і нельга. А яшчэ больш думаць аб бяспецы на будучае: у кожнага з батракоў блізка ці далёка ёсць сваякі, і яны могуць помсціць... А ўтаймаваць гэтую стыхію не адразу ўдасца і немцам.

«Але, душыць газамі не варта было»,— згадзіўся барон. Звесткі пра гэта ў бальшавіцкай прэсе лёгка абвергнуць. Ды наўрад ці бальшавікі ўтрымаюцца. Не для таго нямецкая армія перайшла ў наступленне, каб спыніцца, заключыць мір. Праз тыдзень-два яна ўступіць у Петраград. Пра гэта гаварыў генерал Гофман на нарадзе ў Брэсце. Горш, калі пра ўдушэнне людзей надрукуюць газеты. А газеты такія ёсць — сацыял-дэмакратычныя.

Барона ажно закалаціла. Заражаны рускім духам, духам вольнасці, што панаваў у Стаўцы пасля Лютаўскай рэвалюцыі, калі манархічныя пачуцці пачалі лічыцца анахранізмам, Зэйфель вылаяў у думках кайзера Вільгельма. Стары барон! Чаму ён няньчыцца з гэтымі сацыял-дэмакратамі? Ім нават даецца трыбуна ў бундэстагу, каб выступалі супраць вайны. Перавешаць іх трэба было даўно ўсіх — і левых, і правых!

Але, Ёган меў рацыю: гнеў, пачуццё помсты — не лепшыя дарадцы, лепш, відаць, яго, евангельскае, дараванне, багаслоўская развага.

«Добра, брат, я перапрашу цябе. Даруй». Акрамя ўсяго іншага, Артур быў удзячны брату за тое, што той яшчэ два гады назад адмовіўся ад часткі сваёй спадчыны на яго карысць. Маўляў, таму, хто прысвяціў сябе служэнню богу, багацце не патрэбна. Ён абвясціў пра гэта на сямейным савеце, але юрыдычна не паспеў аформіць. Дакумент ёсць толькі на дом у Кёнігсбергу. Чаго добрага, пакрыўджаны брат перадасць сваю долю «брацтву» — ордэну манахаў — ханжэй і п'янюг, гультаёў, якімі ён, баявы афіцэр, глыбока пагарджаў. «Абяцаю табе, Ёган, душыць газамі больш нікога не буду. Але я не святы Езус і нават не талстовец, каб дараваць сваім ворагам. Кару яны панясуць. Гэтыя двое — першыя».

«Гэтыя двое» — Багуновіч і Калачык. На іх у барона была асаблівая лютая злосць. Аднак самая моцная — супраць афіцэра, што прадаўся бальшавікам. За яго здраду... За тое, што ён таксама рабаваў фальварак. Як высвятляецца, салдат сваіх ён карміў хлебам з яго свірнаў, мясам з яго аборы і свінарніка. А яшчэ гнеў Артура Зэйфеля кіпеў, калі ён успамінаў пра страты, якія панесла нямецкая дывізія.

У яго быў узлёт. Жалезны крыж, званне маёра, калі ён перайшоў да сваіх. З ім раіўся сам Гофман. Начальнік штаба Усходняга фронту прыкамандзіраваў яго да корпуса генерала Шульца, які павінен быў нанесці ўдар у раёне баронскіх уладанняў і паабапал іх, карацей кажучы, у раёне, які ён, паляўнічы, аб'ездзіў з маленства, да якога меў асаблівую цікавасць, а таму больш уважліва вывучаў рускую абарону ў гэтым раёне. Ён радаваўся такому назначэнню: яго прысутнасць уратуе маёнтак ад разрабавання нямецкімі салдатамі, якія таксама сталі што галодныя шакалы.

Ён узначаліў разведку корпуса. Але яго даныя аб магчымым супраціўленні рускіх хутчэй былі яго жаданнем, чым вынікамі сур'ёзнай разведкі. І полк Багуновіча, якога, па яго разліках, не павінна было існаваць, і полк нейкага Чарназёмава, пра які ён увогуле не меў ніякіх звестак, аказалі нечакана моцнае супраціўленне, палеглі ці ранены сотні нямецкіх салдат. Шульц выказаў сваю незадаволенасць.

Пустымі, як ён і меркаваў, былі толькі акопы палка яго знаёмага Бульбы-Любецкага. Але далёка ў глыбіні пушчы разгромлены два нямецкія абозы. Вельмі можа быць, што гэта работа эсэраўскага тэрарыста, яны і супраць цара так дзейнічалі.

Шульц лёгка згадзіўся даць яму двухтыднёвы адпачынак, каб уладкаваць свае справы. Але адпачынак гэты трывожыў Зэйфеля. Ці не хочуць ад яго такім чынам пазбавіцца, не даць здабыць лаўры перамогі?

Трэба хутчэй скончыць справы ў маёнтку. Сёння прыехаў з Кёнігсберга бацька. Гэта ўсцешыла: стары барон не падобны да свайго сына Ёгана, у яго хапае нямецкай дзелавітасці, каб заняцца гаспадарчымі клопатамі. Значыцца, на яго долю па-ранейшаму застаюцца ваенныя справы.

Артур зацягнуўся і пыхнуў бясформенным клубам дыму, ажно з люлькі сыпанулі іскры.

Як жа пакараць гэтых двух?

Зэйфель ведаў, што Багуновіч, пераапрануты ў салдацкую вопратку, прыходзіў пад час братання ў нямецкія часці, таму хацелася асудзіць яго трыбуналам за шпіянаж і асабіста прысутнічаць пры расстрэле, паглядзець, як будзе паміраць бальшавік. Усе яны харобрыя, пакуль... Хоць не, рускія бываюць фанатыкамі.