Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Пасьля сцэны ў краме прага перамен і вычынаў амаль сьціхла, але нейкага, хоць бы невялічкага ўчынку ўсё роўна хацелася. І, калі Лявон дабраўся да хаты, зьмеркаваньне раптам прыйшло: ён пойдзе ў лазьню не ў нядзелю, як звычайна, а ў суботу. І не ў абы-якую, а ў сама далёкую, што ведаў: ружовую Чыжоўскую лазьню. Каб ня проста мыцьцё, а маленькае падарожжа.

Знаёмцы, суседзі дый проста добрыя людзі ведалі Рыгора за вольнага аўтасьлесара каля трыццаці, вялікага аматара выпіць і паесьці. Ён меў каржакаватую, моцную, але суладную постаць, крыху сапсаваную сьпераду чэраўцам, якое зрэшты трапна хавалася адзеньнем вольнага летняга стылю. Круглявы і высакалобы твар выжыўляўся насычана-карычневымі вачамі і густымі брывамі, а нізкі, троху падвоены падбародак надаваў яму мужнасьці. Цёмныя валасы з гадамі пачалі саступаць з лобу, і Рыгор зачосваў іх зьлёгку наўскос і рэгулярна састрыгаў. Гэтак жа рэгулярна ды ўважліва ён займаўся ўсім сваім выглядам: ніколі нельга было ўбачыць яго кепска паголеным, ці з валасінкамі ў носе, ці зь цёмнымі палосамі пад пазногцямі, ці з кетчуповай плямай на суколцы.

Тым каштоўнейшай была ягоная акуратнасьць і ахайнасьць, што бадай увесь уласны час ён бавіў у гаражох, рамантуючы аўтамабілі для прыватных кліентаў. Рамонт прыдаваўся яму нядрэнна, найскладанейшыя працы заўсёды ўдаваліся, і Рыгор выславіўся сярод аўтааматараў сапраўдным прафэсіяналам, яго раілі сябрам і сваякам. Дапамагаў яму працаваць таксама і ягоны характар, роўны, нязьменны і надта адказны. Ніколі не забыўся ён ані найменшага абяцанку і ніколі не спазьніўся да ўмоўленага тэрміну. А калі ён казаў, уздыхаючы, што той ці іншы рамонт зрабіць немажліва, дык і ніхто ўва ўсім горадзе ня ўзяўся б за яго. Але з усёй сваёй сур'ёзнасьцю Рыгор зусім ня быў сухаром, ён часта рагатаў, часам хадзіў маркотны, а калі-нікалі нават злаваўся.

Былі ў Рыгора і свае дзівацтвы. Калі ягоныя калегі і канкурэнты цікавіліся чымсьці кшталту бодыбілдынгу, тэлевізійнага футболу ці зімовае рыбы, дык Рыгор быў не такі і выглядаў на іхным фоне белай варонай. Наўрад ці шмат знойдзецца на сьвеце аўтасьлесараў, якія захапляюцца акадэмічнай музыкай, але Рыгор быў менавіта зь ліку гэтых рэдкіх дзівакоў. Часта можна было ўбачыць, як ён абмяркоўвае чарговы дыск з кімсьці са сваіх доўгавалосых сябраў і тыцкае ў вокладку пальцам. Вядома, амаль усе, хто яго ведаў, не зьвярталі на гэтую прыхільнасьць вялікай увагі, бо ў астатнім чалавек ён быў добры, станоўчы і прыязны. Хто будзе чапляцца па дробязях да такога хлопца? Няхай слухае што хоча. Тым больш што другое Рыгорава дзівацтва бадай усім прыходзілася да густу – ён складаў анэкдоты і ўвесь час іх расказваў. Збольшага гэтыя анэкдоты былі нясьмешныя і зразумелыя толькі самому аўтару, але ягоны заразьлівы сьмех кампэнсаваў іхныя хібы.

Рыгор аніколі ня супраць быў пабалбатаць за келіхам піва ды лёгка сыходзіўся з новымі людзьмі. Мы пазнаёміліся зь ім у бары пры лазьні, патрапіўшы за адзін столік, і ён спачатку расказаў мне анэкдот пра беларуса. Надумаліся навукоўцы правесьці экспэрымэнт: хто хутчэй уцячэ зь вязьніцы – француз, японец, габрай ці беларус. Пасадзілі іх у вязьніцу. Француз праз тры дні так моцна па палюбоўніцах засумаваў, што перапілаваў краты і зьбег. Японец празь пяць дзён так моцна па машынах замаркоціўся, што выкапаў падкоп і зьбег. Габрай празь дзесяць дзён так па свае грошы затурбаваўся, што падкупіў наглядара і зьбег. Толькі беларус сядзіць ды сядзіць. Прыйшлі да яго навукоўцы і пытаюцца – ты чаму зь вязьніцы не ўцякаеш? Беларус адказвае – а што, хіба гэта вязьніца? па-мойму, тут нядрэнна!

Далікатна пасьмяяўшыся, суразмоўца расказваў нешта падобнае ў адказ, а пасьля другога келіха адбываўся плыўны пераход ад тэм агульных да тэм асабістых. Рыгор, даверліва зьнізіўшы голас, маляваў сваё невясёлае становішча: яны з маладою жонкай і дзьвюма дачкамі зьмяшчаліся ў невялікім пакоіку ў цешчынай кватэры. У ягоных родных бацькоў кватэра была наогул аднапакаёвая, і жыць там было зусім няма дзе. Ён скардзіўся, што мусіць прыходзіць дадому пазьней з прычыны цясноты і шматлюдзтва. Жонка зь дзецьмі, цешча, цесьць, сваячка, а на салодкае – сярдзітая бабка. На пытаньне, чаму ён не арэндуе асобнага жытла, калі яму цесна, Рыгор слушна адказваў, што зьбірае грошы на ўласную кватэру, а калі здымаць, дык ужо нічога і не назапасіш. Тут ён звычайна хмурыўся ці нават уздыхаў.

Але па-за расповедам заставаўся той факт, што, нягледзячы на даўкасьць і напружанасьць у хаце, зь цесьцем яны добра ладзілі. Больш таго – Рыгор нават клікаў яго «татам». Гэта павялося здаўна, с самога вясельля, калі цесьць пажартаваў: «Ці будзеш татам мяне клікаць?» Рыгор са сьмехам пагадзіўся. Спачатку ў размовах на слове «тата» рабіўся высьмешлівы націск, і абодва ўсьміхаліся, задаволеныя сваім досьціпам і сяброўскімі, нават змоўніцкімі зносінамі. Потым слова ўгрунтавалася, зрабілася звыклае, дый ужо не заўважалася.