Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– І што далей? Што ўсё гэта значыць? – Лявон слаба варухнуўся. – Твой Піліп – гэта наш Бог, ці як? Трызна нейкая. Што ён там пісаў у сшытак?

– Ну... Ён ужо даўно мне казаў, што складае дэтэктыў. Абяцаў нават даць пачытаць, – Рыгор з надзеяй прыслухоўваўся да голасу Лявона – ён разумны, зараз падумае ды ўсё растлумачыць.

Лявон глядзеў у зямлю і млява ківаў – здавалася, што ягоную галаву калыша вецер.

– Мда... Я, вядома, заўсёды быў упэўнены ў зьневажальнасьці ўніверсуму, але такога... гэта ўжо занадта. Атрымалася, мы пэрсанажы нейкага дурнога дэтэктыўнага аповяду?

Яны маўчалі, прыгнечаныя.

– Лепей бы нам гэтага ня ведаць... І навошта ты толькі?..

– Дык сам вінаваты! Са сваімі песьнямі! Хіба дрэнна было?

– Да? А праз каго мы застудзіліся?

Яны злосна глядзелі адзін на аднаго, а потым разам адвялі вочы. Сьвет вакол зацьвярздеў, ушчыліўся, вярнуў згубленую рэчаіснасьць – са сьмецішча цягнула дымком, у траве пырхалі дробныя мятлушкі, аблокі павольна плылі да поўначы. Галава Лявона хілілася.

– Добра, пайшлі! – Рыгор трасянуў Лявона за плячо. – А тое ты зараз засьнеш.

– Куды?

– Па Піліпа, куды ж яшчэ! Разаб'ем яму пысу! Я ведаю як ісьці, праз Курасоўшчыну. Толькі трэба трымацца, хоць бы адной рукой. Інакш ён нас піша, разумееш? А калі трымаемся, дык мы яго бачым, а ён нас не.

Лявон нахмурыўся, але Рыгор ня даў яму пярэчыць, пацягнуў за руку, падняў. Трымаючыся за рукі, яны перасеклі разнатраўе, пералезьлі праз падзяляльны шчыт на кальцавой дарозе і паглыбіліся ў горад. Было ціха, толькі са сквэрыка чуўся стукат шашкаў і памяркоўны старэчы сьмех.

– Рыла расплюшчым! Мурло расьпярдолім! Мардасы расхярачым! – практыкаваўся Рыгор на розныя лады, а калі яму надакучыла, прапанаваў: – Даўно мы не сьпявалі разам, га?

І яны засьпявалі Heldenroslein.

– А калі ён усё гэта прадугледзеў? Што мы па яго пойдзем? Што, калі ён піша кожны наш крок? І пра рукі напісаў? І зараз піша? – з сумам запытваў Лявон, усхвалявана водзячы трубачкай ад соку па ніжняй вусьне. Яны зрабілі прывал ля гастранома на Ўманскай, крыху збочыўшы з курсу, і прыселі на сталёвыя парэнчы, нязручна падагнуўшы ногі.

– Не… не такі ўжо ён і разумнік! Гэта нават на вочы відаць, цяміць чалавек ці не. Ты ж таксама зь ім знаёмы быў? Ён, вядома, не суцэльны дэбіл, але мазгоў на ўсё адразу ў яго ня стане, гэта я табе гарантую. Бачыш, як ён з рукамі ўкляпаўся, –Рыгор раўнамерна хрумкаў чыпсамі і запіваў з бляшанкі. У змроку абрыс ягонага твару патанчэў, падалікатнеў, вочы і рот цямнелі таямнічымі западзінамі.

Лявон ня бачыў, ня слухаў, нудзіўся, скакаў думкамі.

– Навошта ўсе гэтыя складанасьці? Навошта застуды і празарэньні? Што робіцца з прасторай і часам? Бессэнсоўныя выпадковасьці альбо сістэма, недаступная нашаму разуменьню?

– Ну, ня ведаю, – Рыгор пшыкнуў наступнай бляшанкай, – Запытаеш яго, калі захочаш. Але па-мойму, – буль-буль, – па-мойму, калі добра разважыць, тут ня так ужо і блага! Слухай анэкдот. Спытаў аднойчы адзін мужык у Бога: навошта на небе сонца і зоркі? А Бог яму ў адказ: магу пагасіць, калі не падабаецца! Ха-ха-ха!

«Здаецца, у яго выдатны настрой! Што за чалавек? Няўжо ён нагэтулькі чэрствы, што не адчувае роспачы?.. Не, мы чужыя, чужыя», – злаваўся Лявон, але тут запаліліся ліхтары, пусьцілі залатыя праменьчыкі, і празь сьвятло паляцелі жукі. Пахі раптам зрабіліся выразьнейшыя: пахла дрэвамі, травою, асфальтам, апэльсінам, далоні пахлі стальлю. Дужа хацелася спаць.

– Ёсьць пытаньні, вядома, – сказаў Рыгор ужо сур’ёзна. – Але галоўнае ў мяне да яго пытаньне – чаму ён зь сябрамі па-сьвінску? Мы ж зь ім парыліся разам, пілі, елі, а ён ані слоўца не сказаў! – Рыгор саскочыў з парэнчаў і атросься. – Вось пачакай, мы яму зараз увесь лыч... Давай руку! Пойдзем!

У цемры яны абмінулі радзільню і адшукалі асьветленае вакно на першым паверсе. Зазірнулі на дыбачках: я схіліўся над сшыткам і грыз аловак. «Сука шчэнная», – шапнуў Рыгор. Яны адыйшлі далей, каб параіцца, і Рыгор вылаяўся: нага патрапіла ў нешта мяккае і мокрае.

– Калі гэта гной, дык я яму наогул шыю скручу! Але здаецца не сьмярдзіць... Селянін хрэнавы! Карацей, зробім так: я абагну радзільню ды ўвайду праз пад'езд. Там на дзьвярох паветраны арганец. Піліп чуе арганец, ідзе да мяне насустрач, і я яго цоп! А ты стаіш тутака, і калі бачыш, што ён пайшоў з пакою, разьбіваеш вакно, залазіш і хапаеш сшытак. Галоўнае – хутка, каб ён не пасьпеў заўважыць, што мы рукі растулілі.

– Дык чаму б нам разам праз параднае не ўвайсьці?