Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Расказаў ён Шармадзіну, дзе пабыў і што пабачыў,
Як сустрэў ён Тарыэля, як ён другам стаў яму,
І, стрымаць не ў сілах слёзы, Аўтандзіл з тугой зазначыў:
«Без яго й палац раскошны мне нагадвае турму!»

Шармадзін пад час бяседы расказаў пра ўсе навіны;
«Твой ад'езд застаўся ў тайне — ўсё было, як загадаў».
Аўтандзіл, ахвяраваўшы дзень бяседзе і спачыну,
Рушыў конна ў дарогу, толькі золак залунаў.

Ехаў ён без адпачынку ўдзень і поўначчу бяссоннай,
Шармадзін—вястун нястомны — сам паперадзе ляцеў.
За тры дні адолеў віцязь доўгі шлях дзесяцідзённы,
Каб хутчэй спаткаўся з сонцам акрылёны марай леў.

Ён паслаў ганца з пасланнем: «Цар вялікі і магутны!
Зноў убачыцца з табою з ласкі бога зычыць лёс!
Дакладаю, повен шчасця: знойдзен віцязь той славутны,—
Вестку гэтую, як радасць, я табе ў дар прывёз!»

Перад мудрым Растэванам Шармадзін ступіў два крокі
І, схіліўшыся ў пашане, так цару ён дакладаў:
«Аўтандзіл гатоў з'явіцца, доўг ён выканаў высокі!»
Цар сказаў: «Я ўсё ад бога атрымаў, чаго жадаў!»

Цінацін, пачуўшы гэта, пунсавей світанку стала:
Шармадзін сказаў ёй: «Віцязь паспяшаецца да вас!»
І смялей, чым сонца ў небе, тая радасцю заззяла
І багата адарыла пасланца ў той жа час.

Верхам цар насустрач рушыў, каб як след сустрэць героя,
Той пашанаю крануты быў юнак да глыбіні.
Асыпаў адзін другога шчырай ласкаю сваёю,
Некаторых момант гэты нібы хмелем ап'яніў.

Аўтандзіл з каня саскочыў, пакланіўся Растэвану,
Той жа ў радасці вялікай Аўтандзіла цалаваў;
І вясёлыя абодва ў палац пайшлі прыбраны,
І натоўп людскі на плошчы гучна віцязя вітаў.

Пакланіўся сонцу сонцаў леў найпершы над ільвамі.
Ружы шчок, агаты зрэнак асвятліў пяшчот крышталь;
І ярчэй, чым сонца промні, дзева бляск ліла вачамі,
Стаў палац ім вельмі цесны, небасхіл ім дахам стаў.

Цэлы дзень банкетавалі, баль вясёлы йшоў гарою,
Цар, нібы ласкавы бацька, ўсё на віцязя глядзеў;
Ззялі: руж расой — юнацтва, старасць — снегам-сівізною.
Нібы драхмаў, жменю перлаў у гасцінец кожны меў.

Баль закончыўся нарэшце, госці рушылі дадому,
Пасадзіў з сабою побач цар героя і вяльмож.
Слухаў ён, як ездзіў віцязь па краінах невядомых,
Як сустрэў ён незнаёмца, што сабою быў прыгож.

Ён сказаў: «Сумую слёзна, як згадаю Тарыэля!
Дабраты ў ім — як у сонца невычэрпнага святла;
З незямной красой яго я параўнаю сёння смела,—
Толькі стаў ён нібы ружа, што пад восень адцвіла!

Калі блізкага няшчасця мы адчуем раптам крокі,
Дык крышталь шафранам стане, цвет красы з галін спадзе».
Аўтандзіл, згадаўшы друга, арасіў слязамі шчокі,
Як жыве той, расказаў ён, і ў якой цяпер бядзе:

«Ён пабіў пачвараў-дэваў і жыве ў іх пячоры,
З ім — прыслужніца каханай — верны сябра абаіх;
Ходзіць ён у шкуры тыгра, сам згараючы ад гора,
Ні парчы яму не трэба, ні адзенняў дарагіх».

Скончыў ён сваю аповесць пра нягоды Тарыэля,
Як спаткаў ён тое сонца, што чаруе ўсіх красой.
Слухачы яго ўсхвалялі, што знайшоў ён ружу смела:
«Найвышэйшаю адвагай ты пакрыў сябе, герой!»

Цінацін ад той размовы ўся была ў захапленні,
Аўтандзіл, адчуўшы гэта, яшчэ больш вясёлы стаў;
А калі прыйшоў дадому, раб з'явіўся з запрашэннем
Да яе прыйсці — такога шчасця віцязь не чакаў!

Ён пайшоў лагодны, ціхі, гнеў былы змяніўшы ласкай,
Часам так між зграі львінай ціхамірны крочыць леў.
Быў прыгожы ён, нібыта ззяў рубін дзівосным бляскам:
Сэрцу любай сваё сэрца ён аддаць хутчэй хацеў.

Быццам тая кветка рая з берагоў святых Еўфрата,
На раскошным царскім троне ззяла сонца-Цінацін.
Вуснаў лал, узоры броваў, шчок крышталь і кос агаты
Ухваліць пад сілу толькі мудрацам сівым Афін.

Дзева віцязю з сабою сесці побач загадала —
Гэтай радаснай хвіліны кожны з іх даўно чакаў,—
І лагодная гаворка паміж імі загучала;
«Ці знайшоў,— спытала дзева,— ты таго, каго шукаў?»

Адказаў ён: «Калі людзі дасягаюць пэўнай мэты,
Дык ці варта ўваскрошваць цень мінулае бяды?
Адшукаў я кіпарыс той, сонцам поўдня абагрэты,
Што на ружу быў падобны, а цяпер, як снег, бляды.

Ён пазбаўлены надзеі, марна вяне на чужыне,
Памутнеў крышталь аблічча, воч памеркла біруза.
З ім адным агнём палаю па адной і той прычыне».
І пра ўсё, што сам уведаў, віцязь дзеве расказаў.