Іван Пташнікаў - Тартак

— Сцяпан, а ты не маніш? Ты і прыходзіў учора, каб везці мяне ў горад?

Сцяпан зноў уздрыгнуў. Памаўчаў, як і Валерка.

— Не, брат, не. Не маню.

— А я хачу. Хачу ў горад і да мамы хачу...

На Сцяпана тады нахлынула нешта зусім незнаёмае... Яму захацелася выпусціць з рук руль к чортавай мацеры і падхапіць у ахапак гэта ўмурзанае хлапчаня... Ён памкнуўся быў увесь наперад, затармазіў пасля адпусціў тормаз, зірнуў на спалоханага Валерку — таго штурхнула было — і, паклаўшы яму руку на плечы, доўга ехаў, кіруючы адной рукой. Тады прыняў руку ў яго з плячэй і асцярожна пагладзіў па галаве. Пачуў, што валасы ў яго пасля машынкі шорсткія і што спацела рука.

«Якая сёння цяжкая дарога», — падумаў ён. Яму захацелася курыць, але ён не стаў.

— Ну вось і парадак... — нарэшце сказаў ён і падумаў:

«Да горада яно, брат, мусіць, для цябе далекавата... Я цябе — яшчэ трошачкі... Ну, вось сюды, да школы, ну... да могілак. Ну, скажам, да магазіна ў Сушкаве. Тут ты быў, ведаеш дарогу, вернешся сваімі малымі ножкамі назад, прыйдзеш дамоў да мамы, дабяжыш. А то цябе хопяцца дома... Хопяцца — і няма. — Ён доўга думаў: хопяцца. — Хаця мы, брат, з табою не малыя дзеці. Дадзім тэлеграму. З дарогі, калі ўжо на тое пайшло-паехала. Так і так. Сын у бацькі ў горадзе. Жывы-здаровы, таго і вам жадае...» Сцяпан доўга глядзеў на дарогу.

— Толькі ты, брат, нешта сцішыўся. Не спі. А так у мяне з табой хірым будзе кароткі. Станцыя Беразай...

Валерка зарагатаў...

— А я знаю, што гэта. А я знаю...

— Ну вось. Не спі. Угавор.

«Хлапчаня, — думаў ён. — Намарылася за раніцу, набегалася, надыхалася — засне як піць даць. Што птушка сцюцюрыцца. Вось табе і маеш. Вось табе і будзе горад. Сланы-мядзведзі. Горад... — Ён уздыхнуў. — А ў мяне, у горадзе, брат, дом. Ты, брат, не знаеш. Вялікі дом. На Сельгаспасёлку... Туды з Камароўкі два аўтобусы ходзяць. Дом сам строіў, тры гады. Ён у мяне на дзве палавіны, у адной тры пакоі, у другой... Кухня асобна. Веранды дзве. Я яго на нямецкі вугал... Вокны, брат, з аканіцамі. Аканіцы зялёныя, і веранда зялёная. Сёлета вясной у новую фарбу перашарсціў. Падмурак высокі, з цэменту. Яго я, брат, у белую фарбу ўзяў. У мяне, брат, дом, — ваўкоў ганяй. У мяне, брат, дом... Але ў ім пуста. У ім, брат, і не спяць, і не смяюцца дзеці. Не плачуць. Не б'юць талерак і акон. У мяне, брат, каторы год цэлыя вокны ў верандах. А каб ты быў... Ты б, я знаю... За табой шыбін не налатаўся б... А так, брат, яны цэлыя. Цэлыя, брат...»

Сушкава праехалі толькі краем: дарога вёскай не ішла. Па вуліцы гналі скаціну, і давялося пастаяць, каб размінуцца.

Калі зноў у вокнах закруцілася поле — пабегла назад, Сцяпан сказаў зноў:

— Не спі...

Валерка расчырванеўся ад духаты, на носіку ў яго выступіў пот. Вочы пасалавелі: закалыхала.

— Не спі, брат... — ціха сказаў Сцяпан і падумаў:

«Маё ты хлапчанё... Мы з табой, брат, паедзем проста да мяне, на Сельгаспасёлак. Мы з табой, брат, пачнём жыць па-мужчынску. Я, брат, і шмат не п'ю, а то і зусім кіну. Я табе і тэлевізар куплю, і рыбак... Я табе, брат... Я табе ўвесь дом аддам. Я строіў яго, бо думаў, што ў мяне пойдуць такія, як ты... Ажно... Але ў мяне ёсць ты. Ты ёсць у мяне. Табе нялёгка будзе ступіць да мяне на парог, не думай надта. Не думай, што гэта проста. Верка — яна як і ўсякая жонка. Што ты... Тут, брат, не скандал будзе, а нешта большае. Верка — то яшчэ Верка, а цешча... Але мы з табой — мужчыны. Мы, брат... А Верка... Верку я люблю... Каб не любіў — не жаніўся б. Праз Верку я, брат, згубіў быў цябе. Было. Але я яе люблю і не кіну. Яна разумная... Толькі... Толькі ці палюбіць цябе яна так, як я... Яна, брат, і мяне не ведаю ўжо, ці любіць. Хто скажа? Ды я ў яе пра гэта не пытаюся ўжо, ды і ні ў кога. Я, брат, яе люблю, колькі хочаш і каму хочаш пра гэта скажу. А яна? А яна і з другой змены пазней прыходзіць, і ў грыбы часта з «падругамі» ездзіць. І раз ноччу позна з'явілася — у «падругі» імяніны былі. Яно, брат, так. Не будзеш жа сачыць. Можа, брат, я і лішняе думаю пра яе... А Волька... Ты, брат, малы, ты нічога ў гэтым не разбярэшся, хоць і мужчына. Так, брат, выйшла. Толькі я цябе нікому не дам. Ніякаму экскаватаршчыку. Каб ён над табой... Ты, брат, мне сын. Ты сын мне... Вось так...»

Машына імчала палявой дарогай, уздрыгваючы на каменні. Калі Сцяпан, высунуўшыся з кабіны, азіраўся назад, згледзеў, як падымаецца ўслед за імі пыл і стаіць над дарогай. Недзе над лесам за Сцешыцамі вісеў дым, і далёка-далёка за ім жаўцелася поле — маленькая палоска. Калі ўгледзецца, — там былі відаць белыя будынкі, але на сядзенні страшэнна зыбала. Сцяпан падумаў, што ў пачатку дарогі заўсёды азіраешся назад, як нечага забыўся...