Андрэй Федарэнка - Вёска. Новыя прыгоды Несцеркі. Страсці па Аўдзею

У горадзе, калі ездзіў атрымліваць першую палучку, заскочыў да брата Сцяпана. Той якраз збіраўся на працу ў другую змену, і не пагаварылі добра — так, перакінуліся парай слоў, пакуль Антон праводзіў яго да прыпынку і пакуль чакалі рабочы аўтобус. Сцяпан быў не ў гуморы. Такім Антон яго рэдка бачыў і не любіў такога. На пытанне, што новага, крутнуў галавою — нічога.

Антон загаварыў пра блізкі рэферэндум, сказаў, што апошнім часам раптоўна перастаў усяму верыць і, відаць, зусім не пойдзе галасаваць.

— А я пайду, — сказаў Сцяпан. — За саюз. Дастаў бардак гэты за шэсць гадоў... Шэсць гадоў бардаку, а дабіліся таго, што гарэлка была па пяць, а стала па дзесяць. І тую купі паспрабуй!..

— Ну чаму — у нацыянальным плане... — пачаў быў Антон — трэба ж было яму нешта гаварыць.

— Што ў нацыянальным? Зараз, глядзі, я табе пакажу ўсе перамены...

Ён выцягнуў з торбачкі газетны скрутак («А там сала, хлеб, салёны агурок...» — падумаў Антон, адгарнуў край газеціны:

— Вось, наша «брахалаўка», — помніш, была ўся па-беларуску? А цяпер, глядзі — уся, акрамя «шапкі», па-руску... Вось гэта адзіныя перамены ў нацыянальным плане!..

Прыязджаў у бібліятэку старшыня сельсавета Лобан, на «Масквічы» з будачкай, наказаў нікому больш не даваць ключы ад «клуба», бо тут будзе ўчастак для галасавання, а ён, Васкевіч, прызначаецца сакратаром гэтай «галасавальнай» камісіі. Усе бібліятэкары ў час выбараў заўсёды былі сакратарамі. Васкевіч вымушаны быў прымацаваць на дзвярах бібліятэкі і магазіна плакаты такога зместу:

БЮЛЛЕТЕНЬ

для голосования на референдуме СССР 17 марта 1991 года

Считаете ли Вы необходимым сохранить Союз?

ДА НЕТ

Если Вы за мир и согласие, зачеркните НЕТ!

І сорамна, прыкра было чапляць гэтыя хітрыя і разам з тым падлізлівыя да людзей плакаты; Васкевіч разумеў, што лепшай, большай прапаганды і не трэба, і дзе-дзе, а тут, на яго радзіме, пагалоўна будуць крэсліць «НЕТ» (напісалі б закрэсліць «ДА» — было б закрэслена «ДА»), а ён, «шчыры незалежнік», беларус Антон Васкевіч, сваімі ўласнымі рукамі памагае праводзіць гэтую агітацыю...

Перад 8-ым сакавіка стала асабліва адзінока. Каго павіншаваць? Лену? І гэтае віншаванне не дойдзе, як здарылася, хутчэй за ўсё, з тым яго вялікім лістом... Васкевіч плюнуў на ўсё і замест бібліятэкі паехаў ранішнім аўтобусам у горад. Дзень урэшце выпаў сонечны, па-веснавому свежы, малады. Лёгкі ветрык цягнуў з Прыпяці, рабацініў ваду, шоргаў аб бераг слабымі хвалямі. Васкевіч палюбаваўся на раку, пазайздросціў дзядзьку, што з лодкі каля самага берага цягаў адну за адной чырвоных тоўстых плотак... Вось у чалавека выхадны, выбраўся на рыбалку, дома жонка, дзеці, прынясе сетку рыбы, дзеці бегаюць вакол, тармусяць, распытваюць, як клявала гэтая, як сарвалася тая, самая большая, просяць і іх узяць другі раз — хоць з берага паглядзець... Жонка бурчыць, што «зноў усю ванну засмярдзеў сваёй рыбаю!», а сама, нябось, радая, што чалавек дома, а не таўчэцца, як другія, каля магазіна... Вось юшка гатовая, чарку вып'е, тэлевізар паглядзяць ці пойдуць гуляць у гэты ж парк...

Трэба было хоць матку павіншаваць. Нічога не прыдумаў, як купіць ёй новыя галёшы. Заглянуў у кнігарню на плошчы, выбраў святочную адкрытку (?) — самую прыгожую, дарагую, з пазалочаным абадком... Каля кнігарні бабкі продаюць цюльпаны — цэлыя вёдры якіх хочаш: чорныя, чырвоныя, пярэстыя, жоўтыя... «Маладой хлопец, купіце!» — «Няма мне каму дарыць». — «То што ж ву тады за маладой хлопец?»

Да аўтобуса яшчэ было часу, і Васкевіч патуляўся па прывакзальных магазінчыках, купіў яблык, цукерак, у буфеце — пляшку шампанскага з сабою. Вось і цудоўна, што больш трэба? — «паеду зараз у бібліятэку і вып’ю адзін. Шкада, што гарэлкі няма!» У душным аўтобусе прыдрамаў і не заўважыў, як на павароце ад мястэчка да іхніх вёсак села ў аўтобус яго знаёмая. Калі кранулі за плячо, падняў галаву — а, Наташа? Як яе... Данілава.

— Чаму ты не заходзіш? — ён пасунуўся, дзяўчынка прысела побач, абцягнула на каленях пярэднічак сваёй школьнай формы. — Я даўно ўзяў твайго Думбадзе...

— Цяпер магу заехаць.

І зноў, як і тады, у бібліятэцы, на міг у ім адбылося «змяшэнне часоў»; здалося раптам, што і ён школьнік, і вось вяртаецца са сваёй аднакласніцай дамоў... Гэта было здорава, але хутка гэтае адчуванне прайшло.

Трэба было нешта гаварыць. Але пра што? Відаць, пра тое, пра што могуць гаварыць дарослы з дзіцям — паблажліва, паказваючы, што хоць я і даю табе ўвагу, але ў мяне поўна сваіх, дарослых клопатаў.