Язэп Палубятка - Прыгоды Мармулка

- Дзе?

- А вось тут, непадалёк. У падземным пераходзе ля ГУМа. Як уверх падымацца да універсама.

- А мяне адтуль ніхто не пагоніць? - гэта была не лішняя перасцярога.

- Дап’ем піва, і я табе усё накажу на месцы ды яшчэ пазнаёмлю з людзьмі, якія там працуюць. Не хвалюйся, усё будзе нармалёва. Калі жабрак жабраку не дапаможа, дык нам тут няма болей на каго спадзявацца.

Незнаёмец, які так і не назваў сваё імя, паказаў тое месца, дзе ён здабываў сабе хлеб з маслам, пазнаёміў з суседзямі ды папярэдзіў на ўсялякі выпадак, каб не крыўдзілі ягонага брата. Потым яны выпілі яшчэ па піву ды на тым развіталіся, каб болей ніколі не сустрэцца.

Хоць у жабрацкім бізнэсе і шанцавала Пятру Матылю, але вялікага прыбытку тое не прыносіла. Хацелася яшчэ болей. I ён не губляў надзеі, што такое рана ці позна здарыцца.

ДЗЕЛАВАЯ ПРАПАНОВА

Падземны пераход ля ГУМа - сапраўды бойкае месца. Туды-сюды праносіліся цыбатыя дзяўчаты, і іх каленкі мільгалі якраз на ўзроўні Матылёвага носа. Іншы раз надыходзіў момант, калі нельга было стрымаць свае памкненні. Прабягалі навучэнцы гуманітарнага ліцэя ды студэнты з філфака, гістфака і філасофскага фака. Важна шпацыравалі мажныя пані. Шаркалі нагамі старыя кабеты ды малыя дзеткі. Людзі справы нават не глядзелі ў яго бок, і толькі кожны дзесяты выцягваў з кішэні тоўстае партманэ ды даставаў адтуль адну-дзве "вавёркі". Аднаго разу ля яго мільгануў Генадзь Патоніч, у скураной куртцы, з чорным кейсам у руках. Адразу відаць: стаў крутым камерсантам. Мармулка ён не пазнаў ці проста не захацеў пазнаваць.

Ужо некалькі дзён ля яго круціўся нейкі малы. Хлопцу было не болей як дзесяць гадоў, а нахабства, відаць, на усе сто. У той дзень ен паклаў у шапку зайца ды пастаяў хвіліну, заціснуўшы ў кулаку "бабра".

- Дзядзечка, а дзядзечка. У вас, пэўна, нага зацерпла, варта перамяніць...

- Кыш, надаядала, - прагнаў яго прэч Мармулак і замахнуўся гамараю.

Хлопец хуценька знік, але з’явіўся апоўдні і тут жа забраў свайго зайца назад.

Ад крыўды з крыкам "Рабуюць інвалідаў" Мармулак ускочыў, але тут жа ўспомніу, што ён аднаногі калека, i ўпаў назад ды заплакаў.

Нейкі падарожны ўспрыняў тое за страшэнныя пакуты небаракі ад збытку нявыхаванага падлетка ды расшчодрыўся на "ваўка".

Вечарам гэты малы сустрэў Матыля ля ўваходу ў інтэрнат. У той дзень зоркі да жабракоў былі неласкавыя, і мінакі выдаткавалі толькі адну мінімальную плату ў памерах, нядаўна прынятых Вярхоўным Саветам. Мармулак не меў настрою. Дзеля паразумення хлопец выцягнуў з цэлафанавага пакета пляшку гарэлкі і запытаў:

- Можа, у госці запросіш?

- Калі так, то праходзь.

Цяперашняе прыстанішча Пятра Іванавіча месцілася ў падвале інтэрната, якраз ля самых трубаў усіх відаў каналізацыі. Цёплае, утульнае месца, і плошчы дастаткова для пражывання. Камендант, як старому сябру, дазволіў жыць тут за пляшку "Рускай" у тыдзень. Замінала адна толькі непрыемнасць: гулка лілася вада ў начной цішыні, калі нехта з пастаяльцаў па пільнай патрэбе хадзіў у гэты час.

Хлопец з выглядам боса сіцылійскай мафіі агледзеў памяшканне і прысвіснуў.

- Ты ўсё ж не дзяржаўны служачы. 3 тваім заробкам можна прыдбаць што-небудзь лепшае, - потым павярнуўся тварам да Мармулка і працягнуў руку.

- Паколькі твае імя і мянушку я ведаю, то будзем знаёмы. Геракл, - худы, быццам тая былінка ў бязводнай пустыні Сахара, падлетак без усялякай усмешкі назваў сваю школьную дражнілку.

- Засушаны, - іранічна дадаў здаровы інвалід.

- Так жартаваць з будучым кампаньёнам нельга, - ціха ды самаўпэўнена зазначыў хлопец і тут жа папярэдзіў: - Наступным разам такі жарт абыдзецца табе ў сто баксаў.Пасля першай чаркі Геракл стаў яшчэ болей сур'ёзны.

- Прапаную супрацоўніцтва. Ствараем з табою невялікі канцэрн.

- Картэль інвалідаў-падлеткаў. I я так мяркую, што пасаду галоўнага калекі хочаш заняць сам.

- Быў час, калі такіх вясёлых, як ты, аб’ядноўвалі ў лесанарыхтоўчыя брыгады ды ў Сібір пасылалі, будаваць светлую будучыню.

- Я таксама чалавек справы, - нечакана для сябе цвёрда прамовіў Мармулак. - I ў першую чаргу хацеў бы ведаць сутнасць гэтай прапановы.

- Нарэшце пачуу сур’ёзную гутарку, - Геракл паволі наліў у рыжыя ад вады з-пад крана малянкоўскія гарэлкі. - А сутнасць справы ў тым. Паколькі вас, жабракоў-калекаў, сапраўдных і манюкаў, распладзілася што камароў увесну, і адзін у аднаго вы адбіраеце кавалак хлеба, чыніце розныя звады, высвятляеце гамарамі адносіны, берацеся за чубы, неабходна проста стварыць аб'яднанне жабракоў, каб навесці ў вашым асяроддзі хоць нейкі парадак. Слушна я кажу ці не? - запытаў малы ды выпіў.