Paweł Huelle - Weiser Dawidek

Popołudniem upał zelżał trochę, a przez otwarte okna mieszkań dobiegały odgłosy domowych awantur. Wracali ostatni niedopici, którzy w drodze powrotnej zahaczyli jeszcze o bar „Liliput", położony naprzeciwko ewangelickiej kaplicy, w której miało być urządzone nowe kino. Gmina ewangelicka w naszej części miasta miała wprawdzie czynnych wyznawców, ale ich liczba topniała z roku na rok do tego stopnia, że nie mogli utrzymać swojej świątyni. Przeważnie byli to starzy gdańszczanie, nazywani przez ludność napływową Niemcami, co nie zawsze pokrywało się z prawdą. Pani Korotkowa krzyczała na swojego męża – ty łachudro, ty draniu skończony, z radia dobiegały dźwięki skocznego oberka, a wszyscy chłopcy wiedzieli już od Szymka, że Weiser chodzi z Elką na lotnisko, żeby ją macać, chociaż nie wszyscy zapewne umieliby określić, co oznacza to słowo. I kiedy Elka szła przez podwórko, któryś z nich zawołał, żeby się dała pomacać także nam, a nie tylko temu Żydkowi z pierwszego piętra. Elka podeszła do ławki, na której siedzieliśmy i jej oczy ciskały błyskawice.

– Jesteście głupi – wycedziła przez zaciśnięte zęby. – Głupi smarkacze i śmierdzące gnojki, wy, wy, umiecie tylko kopać piłkę i wybijać sobie zęby, nic więcej!

– Bo co – zabrzmiało zaczepnie.

– Bo nic – odparowała. – On potrafi wszystko, rozumiecie szczeniaki głupie? Wszystko, co zechce, może zrobić. Jego nawet zwierzęta słuchają!

– Ehe hę – wyśmiał ją Szymek. – To może on potrafi zatrzymać rozpędzony samochód albo samolot w powietrzu?

Ta ostatnia uwaga zabolała Elkę najbardziej, bo przyskoczyła do Szymka z pazurami i mielibyśmy nową bójkę, mielibyśmy, gdyby nie głos z pierwszego piętra. Przez otwarte okno całą scenę obserwował Weiser i gdy paznokcie Elki miały się już zatopić w twarzy i we włosach Szymka, usłyszeliśmy nagle: – Dobrze, powiedz im, żeby jutro przyszli do zoo o dziesiątej obok głównego wejścia. – Weiser zwrócił się do niej, pamiętam doskonale to – powiedz im, choć miał nas wszystkich jak na dłoni i równie dobrze mógł powiedzieć po prostu – bądźcie jutro przy wejściu do zoo o dziesiątej. Ale on wołał zwrócić się do niej i tak było także później, kiedy zapraszał nas na swoje spektakle w dolince za strzelnicą.

– Słyszeliście – powtórzyła Elka – macie być o dziesiątej przed bramą zoo, to zobaczycie – ale nie powiedziała, co zobaczymy, tylko poszła dalej, a my słuchaliśmy teraz, jak pan Korotek bije swoją żonę pasem zdjętym ze spodni i jak ona wzywa pomocy wszystkich świętych, słabo widać i bez prawdziwej wiary, bo przez otwarte okno co rusz dobiegały nas sążniste plaśnięcia i rozpaczliwe jęki. Wieczorem starzy ludzie wylegli na ławki i spoglądali w niebo, szukając zapowiadanej komety, a my graliśmy w piłkę na zeschłej trawie obok pruskich koszar. Piotr, który tego dnia był w Jelitkowie, donosił, że zupa rybna nabrała teraz fioletowego koloru i cuchnie jeszcze mocniej niż przedtem, a wstępu na plażę bronią wielkie tablice z podpisami władz wszystkich trzech miast położonych nad zatoką.

– Koniec, raz wreszcie należy z tym skończyć. Dlaczego ci chłopcy nie byli na żadnym obozie, na kolonii, hufcu pracy, dlaczego nikt nie pomyślał, żeby zająć ich czas, żeby nie pałętali się po wertepach, gdzie ciągle znajdują niewypały i amunicję. Pan za to w części jest również odpowiedzialny – głos prokuratora brzmiał teraz wysokim tembrem, a dyrektor nie poluźniał już krawata, bo był całkiem rozwiązany. – Dlaczego chłopcy nie wyjechali na wakacje, przecież pan wie – kontynuował prokurator – równie dobrze jak ja, że w tych środowiskach (akcent był na tych) rodzice z braku czasu i umiejętności pedagogicznych tracą wpływ na dorastające dzieci, i tu w tym miejscu jest wasza rola, szkoły, kolektywu, zresztą, czy ja mam was uczyć? Tylko w ubiegłym roku mieliśmy w całej Polsce kilkanaście podobnych wypadków i jestem przekonany, że do wielu z nich nie doszłoby w ogóle, gdyby istniał odpowiedni dozór również (akcent na również) w czasie wakacji!

Słuchaliśmy słów prokuratora, a potem tego, co mówił dyrektor i M-ski z zapartym tchem. Nie wszystko przez uchylone drzwi gabinetu docierało, ma się rozumieć, dokładnie, ale i tak mogliśmy się zorientować, że oni wciąż są na fałszywym tropie. Bo M-ski, dyrektor, mężczyzna w mundurze i prokurator, który zjawił się w sekretariacie szkoły o godzinie siódmej, wszyscy oni myśleli, że Weiser i Elka polecieli prosto do nieba w setkach albo tysiącach kawałeczków po wybuchu w dolince za strzelnicą. Myśleli, że to był niewypał. Jedno tylko nie mogło im się zgodzić – w czasie poszukiwań nie znaleziono żadnego strzępka ubrania ani ciała i dlatego wściekali się na nas, krzyczeli i grozili, jakby to była nasza wina. Nie wierzyli, że tam, w dolince widzieliśmy ich odchodzących pod górę. Nie podejrzewali, że nasze ostatnie spotkanie odbyło się rzeczywiście następnego dnia pod Strzyżą, obok zerwanego mostu, gdzie Brzeczka przepływa pod kolejowym nasypem wąskim tunelem. Gubili się w naszych zeznaniach sądząc, że ze strachu ukryliśmy gdzieś strzępy ciał, a teraz kłamiemy, plącząc się w wyjaśnieniach. Nie przyszło im nawet do głowy, że gdyby tak było w istocie, to przecież powiedzielibyśmy w końcu, gdzie zakopany został strzęp koszuli Weisera albo skrawek czerwonej sukienki Elki.

– Niemcy zostawili po sobie niejeden zakopany arsenał – mówił znów prokurator – i to jest najtragiczniejsze żniwo wojny (akcent na najtragiczniejsze) w dzisiejszych czasach! Tymczasem ani jedna lekcja nie była poświęcona w waszej szkole temu zagadnieniu (akcent na waszej). Powiedzcie dyrektorze, co zrobiliście, żeby przestrzec młodzież przed niebezpieczeństwem tego rodzaju? Wiecie już, ile tego było w cegielni? Mamy dokładne dane – starczyłoby na wysadzenie w powietrze nie tylko tego budynku, ale i wszystkich okolicznych domów.

Dyrektor tłumaczył coś zawile, a później M-ski opowiadał o rosnącej niechęci do masowych organizacji, upadku ducha czujności i tak dalej, aż skończył na polityce Watykanu i nieprzejednanej postawie kleru, z którym on sam miewa – i owszem – zatargi. I opowiedział prokuratorowi o naszym spotkaniu przy brętowskim cmentarzu na dowód, że mówi prawdę.

– Mnie interesują fakty – nie dał się zbyć prokurator – a nie ogólniki. Ja chcę mieć dokładny opis sytuacji tamtego krytycznego dnia. Wy, sierżancie (zwrócił się pewnie do tego w mundurze), do raportu załączycie szkic sytuacyjny i chyba nie muszę was instruować, jak się to robi. Pracujcie, jak chcecie, do poniedziałku rano raport ma być gotowy, bez żadnych niedomówień i niejasności! A swoją drogą – dodał na zakończenie – jeszcze rok temu ci chłopcy (to było o nas) siedzieliby na Okopowej jako grupa dywersyjna nawet Matka Boska by im nie pomogła! Tak, tak – dodał, wychodząc z gabinetu. -Zmieniają się czasy i obyczaje – i przeszedł przez sekretariat, pozostawiając za sobą mocny zapach słodkawej wody kolońskiej.

– No to mamy zagwozdkę – w chwilę później powiedział M-ski (i pewnie pokazał swoim paluchem papiery, którymi zarzucone było biurko dyrektora) – bo tu w tych zeznaniach nic się ze sobą nie zgadza i nie trzyma kupy!

– Oni (to znów o nas) wszyscy bezczelnie kłamią – dodał sierżant – boją się, ale kłamią.

– Kłamią, bo się boją – nie zauważył pan, sierżancie? – podjął kwestię dyrektor i tak przez dłuższą chwilę odbijali słowną piłeczkę, a ja zastanawiałem się w tym czasie, dlaczego stary dziadek Weisera, który był krawcem i bardzo rzadko wychodził z domu, umarł, kiedy rozpoczęły się poszukiwania. Pukano do jego drzwi i nikt nie otwierał, więc je wyważono i okazało się, że pan Weiser umarł na atak serca. Podobno znaleźli go siedzącego na krześle, z głową opartą na starej maszynie do szycia marki Singer, nad nie wykończoną robotą. Była to, jak dowiedziałem się już dużo później, kamizelka od garnituru, zamówionego przez wdowę po kapitanie, dlaczego akurat przez wdowę, tego nie wiem. Pana Weisera przypomniałem sobie z odrobiną lęku; jego śmierć, tak nagła, nie mogła być przypadkowa, teraz rozumiałem to jasno. Bo przecież milczący zawsze dziadek Weisera był jedyną osobą, której moglibyśmy powiedzieć, w jaki sposób Elka i Weiser odeszli od nas tamtego słonecznego dnia i jak to się stało, że nie mogliśmy sami zrozumieć tego do końca.