Olga Tokarczuk - Podróż ludzi Księgi

– Ja też cię kocham – rzucił w przestrzeń, tak żeby nie natknąć się na jej wzrok. Weronika płakała. Nie z żalu, lecz z poczucia, że dzieje się coś ważnego, a ona nie jest w stanie, zupełnie nie potrafi tego zrozumieć.

Gauche przestraszony zmienionym nagle głosem Markiza pobiegł w dół, gdzie płynący strumyk tworzył małe wodospady, błyszczące od odbić stalowego nieba. Był niespokojny. Czuł przykry zapach, jakieś ciężkie, stojące powietrze. Wciągał je do płuc pełen wstrętu, ale nie chciał wracać na górę, gdzie przecież działo się coś niedobrego. Powietrze bulgotało mu w gardle, próbując wydostać się na zewnątrz w inny niż zwykle sposób. Gauche nie przeczuwał, że tak właśnie rodzi się głos. Chrząkał, kaszlał i pochlipywał. Kucnął nad potokiem i spryskał sobie twarz lodowato zimną wodą. Wtedy usłyszał piski. Zamarł bez ruchu, zły na siebie, że mógł być tak nieostrożny. Głosy dochodziły go z tyłu i z wysoka. Domyślił się, że nad nim, ukryte w jakimś skalnym zagłębieniu, mieści się gniazdo drapieżnika. Plecy Gauche’a zadrżały w oczekiwaniu ataku. Tutaj, w tej małej kotlince, był zupełnie bezbronny. Gorączkowo szukał wzrokiem drogi ucieczki. Woda wyglądała na zbyt płytką, żeby się w niej ukryć, podejście zbyt strome, żeby szybko wbiec na górę. Strach zaostrzył mu zmysły i Gauche nagle zidentyfikował ten cierpki zapach: to zwierzęce ścierwo, stara śmierć, gnicie, zniszczenie. Chłopiec pragnął się skulić, osłonić głowę dłońmi, wcisnąć ją między kolana i czekać, ale instynkt kazał mu się wyprostować i odskoczyć pod ścianę. Dopiero teraz podniósł głowę i zobaczył nad sobą skalny występ, z którego zwisało duże skrzydło martwego ptaka. Serce dudniło mu w piersi, ale ciało nabrało raptem zwierzęcej sprawności i pewności siebie. Gauche zrozumiał, że może jedynie obejść gniazdo górą. To zapewni mu też przewagę. Ruszył więc ukosem wzwyż, powoli przestawiając stopy wzdłuż krawędzi wystających ścian. Po kilkunastu metrach wspinaczki znalazł się prawie dokładnie nad miejscem, skąd dochodziły piski. Było to stare, zniszczone gniazdo dużego ptaka, w którym kręciły się nieporadnie małe kotki. Wydawały się może nieco większe niż te, które Gauche znał z ludzkich siedzib, miały ognistorudą sierść i puszyste ogony. Chłopiec ucieszył się i odetchnął z ulgą. Zaraz pomyślał o Weronice – jakby się ucieszyła, widząc takiego małego kotka. Podjął decyzję. Obraz siebie samego, ofiarowującego Weronice zwierzątko, jej uśmiech, jej wzrok, ten obraz rozkwitł w wyobraźni chłopca i na chwilę go oślepił. Gauche zaczął zsuwać się do gniazda, raniąc sobie ręce o skałę. Kiedy był tuż, tuż, zamarł wisząc na skale z ręką uniesioną nad gniazdem. Rude koty miały na płaskim czole nieruchomy, błyszczący klejnot: jeszcze jedno oko. Gauche zamrugał powiekami, nie mogąc uwierzyć w to, co widzi. Wrażenie, że jest obserwowany przez ten nieruchomy, pozbawiony powiek wybryk natury, sprawiło, iż zaczął drżeć. Spojrzał przelotnie w dół i skoczył w kamienisty potok. Nie czuł bólu potłuczonych kolan, chłodu wody, kamieni. Posapując z przerażenia, piął się do góry, do obozu, do swoich mułów, psa, Weroniki i Markiza.

– Co ci jest, co się stało? – tuliła go Weronika.

Wyrwał jej się i chwycił Markiza za połę zielonego surduta.

– On coś znalazł! – krzyknął Markiz i pobiegł za Gauche’em w stronę potoku. Obeszli teraz gniazdo dookoła i patrzyli na nie z góry. Koty podniosły na nich swoje niesamowite pyski.

– To znak, że Księga jest już blisko.

Szli teraz rozległym płaskowyżem, który niespodziewanie rozpostarł się przed nimi, równy jak stół. Nie było go na mapie de Chevillon’a i Markiz rozglądał się niespokojnie. Patrzył na słońce, badał kierunek wiatru i odchodził gdzieś na bok, często znikając z oczu Weronice i Gauche’owi.

Już trzeci dzień nie spotkali żywej duszy. Gdyby błądzili, nie miałby kto wskazać im drogi. Tylko raz dostrzegli maleńką figurkę człowieka, tak daleko, że wyglądał jak mrówka.

Kolejny wieczór spędzili w milczeniu, grzejąc się na zapas przy ognisku i przygotowując sobie ciepłe legowiska do spania. Temperatura spadła tutaj tak bardzo, że nocą ścinała powierzchnię wody w przezroczystą tafelkę. Worki do spania od de Chevillon’a były zbyt ciasne, żeby można w nich było spać wygodnie, ale za to nie pozwalały przymarznąć do ziemi.

Weronika męczyła się przez ostatnie trzy dni. Próbowała ułożyć jakąś rozsądną i przekonującą przemowę do Markiza, żeby mu udowodnić, że nie ma racji. Wyszukiwała argumenty, polemizowała z nim w myślach, ale przez całą drogę, kiedy maszerowali obok siebie, nie potrafiła odezwać się pierwsza.

Markiz szedł pół kroku przed nią. Osłonił sobie usta i nos kawałkiem wełny i widać było tylko jego oczy: przekrwione, załzawione, zmęczone, jakby nie spał przez kilka nocy. Nie odzywał się. Od czasu do czasu spoglądał na mapę, mimo że znał ją już na pamięć.

Gauche nadal rozkładał przed zaśnięciem wokół obozu kępki ziół. Słyszał w nocy, jak zwierzęta podchodziły do tej pachnącej granicy, depcząc z szelestem wysuszone trawy, odchodziły zawiedzione. W ich alfabecie zapachów zioła Gauche’a jednoznacznie mówiły, że oto na jedną noc w ich górach wyrosła twierdza, którą zbudował sobie w nocy.

Tego ranka Markiz obudził się pierwszy. Słońce jeszcze nie wzeszło i Markizowi wydawało się, że powietrze nadające się do wzięcia głębokiego oddechu pojawi się dopiero wraz ze słońcem. Powoli, z wysiłkiem odwrócił się na bok, zobaczył śpiącego z otwartymi ustami Gauche’a i ciężko oddychającą Weronikę. Poczuł się nagle odpowiedzialny za te dwa młode ciała. To z jego powodu oboje dotarli aż tutaj i dla niego ryzykowali zdrowie i życie. Jakże byli zależni od niego; teraz najmniejszy jego błąd mógł ich zabić. Przemagając niechęć i zesztywnienie ciała, wstał i zabrał się do rozpalania ognia. Rozwiązał wiązkę drewna, które nieśli ze sobą, i ostrożnie położył dwa polana na tlącą się trawę i gałązki. Potem z bukłaka nalał wody do żelaznego naczynia i wrzucił do niej garść ziół – mieszankę od Delabranche’a. Wyjął także suchy chleb i wędzony ser. Rozłożył to na płóciennej serwetce. Dopiero teraz była pora na modlitwę. Stanął twarzą do wschodzącego słońca i ostrożnie kilka razy nabrał powietrza w płuca. Było tak czyste i ostre, jakby nigdy nie skaził go ludzki oddech, i nawet jakby nie było w nim oczywistej, nigdy nie kwestionowanej obecności Boga. To było dziwne powietrze. Kręciło się od niego w głowie jak po mocnym winie.

W skupieniu, opanowując drżenie ciała, Markiz modlił się o siłę, opiekę, o pomoc. Prosił o wskazówki, gdyby zdolność rozróżniania między tym, co dobre i złe, została mu odebrana. Czuł jednak, że modlitwa nie niesie tego spokoju i ufności co zwykle. Gdzieś z boku, spoza granicy wzroku, płynął do niego niepokój i burzył porządek wypowiadanych szeptem słów.

Wracając do ogniska, kucnął przy śpiącej Weronice i zobaczył, że dziewczyna ma spieczone wargi i oddycha szybko i płytko. Oczy pod zamkniętymi powiekami poruszały się niespokojnie, oglądając jakieś wewnętrzne obrazy. Markiz przez chwilę zapragnął ujrzeć te niezwykłe widoki, które sen rozpościerał na szklistych powierzchniach uśpionych oczu. Pochylił się już, żeby wargami dotknąć jej czoła, i z daleka poczuł bijące od niego gorąco. Kołysał się bezmyślnie na piętach, nie wiedząc, co zrobić. Ogarnęła go fala strachu.