Васіль Петручук - Клавуня, гэта я, твой Вася

Сыйшоў я ў склеп... загарнуў качку ў газету і занёс у сметнік, а жонцы сказаў, што ўкралі.

Паверыла, бо мужу верыць трэба, а як жэ.

1988 г.

Калісьці мне давялося быць у гасцях, але без гарэлкі і пачастунку, бо гэта быў сход збавідоўцаў. Адзін збавідовец з Дубіцкай гміны забраў голас і расказаў прысутным (збавідоўцам), як ён у трыццаць дзевятым годзе ваяваў у Варшаве:

— Браткі, — гаварыў ён, — каб вы ведалі, што рабілася ў Варшаве, то яшчэ сёння пускалі б у ганавіцы са страху. Там немцы так бамбардавалі, такі быў гук і рык, што хоць прайшло сорак пяць год ад таго часу, а я ўсё яшчэ лекочу. 1

Збавідоўцы слухалі і ніхто не смяяўся, а гэта значыць, што яму спачувалі, або мне, прадстаўніку Ваяводскага праўлення Саюза барацьбітоў за свабоду і дэмакратыю, хацелі паказаць, якія то героі ёсць сярод нас, а ўлады пра іх не дбаюць!

Пасля я даведаўся, што наш "герой" быў у Варшаве ўсяго тры дні. Вядома, што хапіла б часу, каб паспець пакласці галавой або быць параненым. Але каб пасля трох дзён дрыжэць сорак пяць год, а мо ён дрыжыць яшчэ да сёння, гэта звычайная мука. Я ўзяў ды й хуценька падлічыў: калі чалавек дрыжыць сорак пяць год па трох днях страху, то яму выпадае пятнаццаць гадоў на дзень, І, калі б абаронцы Варшавы былі такімі "героямі", як наш, то дрыжэлі б чатырыста дваццаць гадоў, а ленінградцы — трынаццаць тысяч пяцьсот. Гэта значыць, што дрыжэла б дзвесце дваццаць пяць пакаленняў рускіх. Радзіліся б пакаленні, дрыжэлі б і ніхто не ведаў бы, чаму...

1983 г.

(Рэфлексія)

Навошта крычаць на дурнога, што ён дурань, ці ж ён гэтага хацеў?

Вінаваты бацькі і прырода, што дурань дурнем астаецца. Ён напэўна хацеў бы быць разумным, але прырода дала яму замала шэрых клетак, або з часам і тое, чым скупа надзяліла, калі пускала такога на свет адабрала. А што зрабілі бацькі, каб увесці ў рух хаця б тыя шэрыя клеткі, якія яшчэ асталіся? Нічога! — і дурань дурнем астаецца.

Але што б аб дурнях разумныя не гаварылі, то і так добры дурань з'яўляецца лепшым чалавекам ад дрэннага разумнага, бо:

— не ведае, як кагосьці абдурыць;

— не ведае, як камусьці "свінню" падлажыць (калі ведае, гэта ўжо не дурань);

— не ведае, які на каго пусціць паклёп, каб яго жыццё зрабіць нязносным;

— не выдумаў ніякіх сродкаў дзеля няшчасця сваіх блізкіх і дезля прыгажосці свайго жыцця, якое атрымаў ад Прыроды.

Гэта ўсё выдумалі і зрабілі людзі разумныя. Гэта разумныя, але дрэнныя людзі наводзяць на іншых людзей жах сваімі" "абяцанкамі" знішчэння ўсяго жывога на працягу паўгадзіны.

Вывад: лайце, ненавідзьце і праклінайце дрэнных разумнікаў, а не дурняў, якія нічога нікому кепскага не зрабілі!

Невядома, колькі аддаў бы нават жыцця бедны дурань, каб быць карысным, разумным чалавекам, але ж нічога не можа зрабіць, бо не мае такога розуму, як іншыя.

Суцяшае адно свет не загіне па волі дурняў, ён загіне "дзякуючы" разумным.

1988 г.

Цяпер такі час настаў, што народ зрабіўся чагосьці злосны, неабачлівы. У вачах замест дружалюбнай усмешкі бачыш агонь нянавісці. А як трэба падбіраць словы і гладка ілгаць каб, напрыклад, даведацца ў магазіне, ці заўтра будзе ўчарашні хлеб. А найгорш з інтэлігентамі. Яны ніколі іншых не любілі, а цяпер то і гаварыць няма аб чым. Калі так на іх глядзіш і на іх паводзіны, то бачыш маленькіх чалавечкаў, хаця і адукаваных. Бяда толькі, што ім гэтага ніхто не вытыкае, бо самі яны сябе бачаць прыстойнымі і разумнымі.

Чым жа тут цешыцца? А вось чым. Калі я такім поглядам падзяліўся з сябрам, той адказаў: "Цешся, што яшчэ не б'юць". Ну, то і цешуся. Хаця раз ужо далі.

У гэты момант прыпомнілася мне яшчэ іншыя здарэнні, якія павінны мяне радаваць.

Рыхтаваў я сваё 50-годдзе. Жонка купіла 30 кг адборнага вінаграду і паставіла на віно, а я паехаў у Грабавец купіць вепрука. Коля Масальскі мне яго закалоў, а яго жонка Валя (я таксама памагаў) нарабіла каўбас і ўсялякіх ласункаў. Смажанае, варанае і вэнджанае запакавалі ў чамаданы, а Грыша Беразняк завёз мяне на чыгуначну станцыю ў Кляшчэлі. Прывёз мяса дамоў і схаваў у склеп, бо кватэру канчалі аднаўляць.

На другі дзень я не знайшоў у склепе не толькі мяса і віна, але зладзеі не пакінулі афіцэрскага кажуха, доўгіх рыбацкіх ботаў, карнізаў, шмат іншага дабра і нават сякеры. Міліцыянеры сказалі: "Цешцеся, што жывеце". Ну, то я цешыўся. Яшчэ больш меў радасці тады, калі атрымаў тры тысячы адшкадавання. Калі другі раз зладзеі залезлі ў склеп і абчысцілі яго са слоікаў, турыстычнай газавай печкі і віна, то міліцыя ўжо не паявілася. Цешыўся я адзін з жонкай.