Васіль Петручук - Клавуня, гэта я, твой Вася

На другі дзень раніцай устаў не адчуваючы болю галавы. Ад чаго яна перастала? 1984 г.

Мода, як вядома, прыходзіць аднекуль, адыходзіць некуды — невядома куды, мо да сметніка гісторыі. Пасля вырастае ў чыіхсьці галовах. Падпертая грашовымі аргументамі новая мода, або, нібы Фенікс з попелу, адраджаецца старая мода, якую народы ўспрымаюць са слёзкай у вачах. Не гавару аб модзе вопраткі, абутку, а агульна пра моду, якая можа народы прыемна здзіўляць, выклікаць усмешку, наводзіць сум. А яшчэ іншыя задумоўваюцца над чужым горам; ну, бо не кожнаму падыходзіць нямытая, доўгая барада і не кожнай спадніца-міні. Але з гэтым бяда папалам, бо ёсць спосаб на паляпшэнне настрою жанчыны, якая хацела б насіць якраз нагавіцы, а ведае, што яны на ёй вісяць як на калку, а мужчыны гэтага не пераварваюць або сто дваццаць кілаграм хоча ўтаптацца ў нагавічкі падлетка. Зрэшты, як ужо вышэй сказана, мода вопраткі, абутку і Валос змяняецца. Калі нават і не змянялася б, яшчэ дадам, то і так людзям у масавым маштабе ад гэтага не было б аніякага гора. Гора людзей заключаецца ў тым, што выдумоўваюць новыя моды на розныя тыпы ўзбраення, на розныя метады знішчэння адзін аднаго.

Але я хачу заняцца маленькім адрэзкам гэтага ўсяго — небяспечнай модай нішчэння нашай маёмасці, а часта і чалавечага жыцця.

Менавіта ў пасляваенны перыяд была мода знішчаць тое, што вырастала з руінаў мінуўшай вайны, — шляхам сабатажу. Варожае падполле рабіла ўсё, каб толькі ўзарваць нейкую фабрыку, якая давала прадукцыю для паляпшэння, калі ўжо не дабрабыту, то хаця б жыцця, арганізавала цуды, каб сялян адарваць ад палявых прац, а гэта вядома, збожжа асыплецца, сена згніе ды яшчэ шмат іншага, што панізіць узровень жыцця народу і выкліча абурэнне на ўладу ды яшчэ і сацыялістычную ўладу. Ой, хацелі ворагі, хацелі выкарыстаць моду дзеля звяржэння сацыялістычнае ўлады ў Польшчы.

Цяпер настала новая мода, але аж ў двух кірунках: турыстыка і замыканні (электрыка!).

Турыстыка імкнецца да таго, каб вывезці з краіны чым больш дзяржаўнага багацця за граніцу, а з-за граніцы прывезці як найбольш прыватнага багацця. Адным словам, турыстыка імкнецца, а дзяржава ёй памагае колькі можа, каб зрабіць народ багатым, а дзяржаву... ой, не ведаю, ці гаварыць, бо могуць скрэсліць, але скажу: дзяржаву беднаю. А чаму і як — гэта ўжо не мая справа, каб разбіраць па костачках

Замыканне зроблена, каб хутчэй паглыбіць крызіс, у якім апынулася краіна ў апошнія гады. І як прыстоіць замыканню — дзейнічае маланкай. Гараць бальніцы ад замыкання, гараць заводы ад замыкання, вёскі гараць ад замыкання, лясы гараць таксама ад замыкання. Цяпер сабатажу няма, усе здарэнні выкліканы дрэнным лёсам або замыканнямі, бо на іх мода. З гэтага ўсяго вынікае, што дрэнных маем электрыкаў, якіх трэба судзіць, як сабатажнікаў або сабатажнікаў няма чаго хаваць за спіну электрыкаў, якія павінны абразіцца за абгавор.

Я асабіста думаю, што хутка прыйдзе мода на яблыкі, якія растуць на вярбе.

1984 г.

Я ведаю, што чытачы вельмі ахвотна чытаюць мае званічныя фельетоны, нават тады, калі яны доўгія. А сённяшні якраз будзе кароткі, бо няма цярплівасці.

А цярплівасці няма таму, што ў зубах поўна пяску. Наглытаўся я яго яшчэ ўчора, вячэраўшы. Ды толькі сёння ўразумеў, адкуль ён узяўся. Сам я, вядома, не здагадаўся, але паслухайце, як вылезла шыла з мяшка.

Аднойчы прачытаў я жонцы апавяданне пра дасканалае злачынства (як пазбыцца нявыгаднага чалавека — мужа ці жонкі). Аўтар прыводзіў шмат спосабаў, адзін з іх добра запамятала мая жонка і, калі я даўно забыў пра гэтую кніжку, пачала яго (гэты спосаб) ажыццяўляць.

Калі прыходзіла пара сілкавання, я баяўся за стол сядаць. Але сядаў і, ледзь не плачучы сёрбаў боршч. Хлеба не мог сціскаць зубамі, бо трашчаў у ім пясок. У талерцы з баршчом таксама заўсёды поўна было пяску. Каб не пералічваць, што я ем, скажу, што жонка ва ўсё сыпала пясок. А той памалу запаскуджваў паасобныя органы і выводзіў арганізм са строю. Ныркі да таго забіліся пяском, што перасталі нават фільтраваць піва і кожны трэці дзень трэба было выклікаць хуткую дапамогу. З жоўцевым пузыром была горшая справа хуткая дапамога патрэбна была кожны дзень. Шчасце, што яна ў суседнім двары, ахвотна з'яўлялася і ратавала мяне спосабам вусны-вусны. Была яшчэ нічога сабе, стагналі абое да абеду.

Але ныркі і жоўцевы пузыр — малако з мёдам у параўнанні са страўнікам. Гэты гад, у выніку жончыных захадаў, зусім перастаў дзейнічаць. Замест страўніка стварыўся ў маім арганізме нейкі дзіўны механізм: бурчыць, калі я галодны, на від ласункаў не рэагуе і нават у шэсць гадзін раніцы просіцца ў прыбіральню. Усё, як у гадзінніку. Клопат, што я ў сем гадзін раніцы толькі вочы пралупліваю. Але гэтым хай хвалюецца мая жонка, па яе прычыне ўсё гэта са мною дзеецца.