Илья Ильф: Unuetaĝa Usono

Iuj teknikaj difektoj, ekzemple poŭpa troa vibrado, nefunkciinta duonhore lifto kaj ceteraj domaĝaj bagateloj ne estis kulpo de inĝenieroj konstruintaj tiun ĉi perfektan ŝipon, sed ĉefe kulpo de malpaciencaj mendintoj, kiuj urĝigis komencon de ekspluatado kaj deziris ĉielmaniere ricevi lazuran rubandon pro rekorda rendimento.

Antaŭ alveno en Nov-Jorkon okazis parada bankedo kaj prezentado de amatora arto de pasaĝeroj. La tagmanĝo estis tute ordinara, nur rusa kaviaro estis aldonita, kiun en menuo oni mise nomis “Okra” (NB. ruse “Ikra”) . Krome al pasaĝeroj oni disdonis paperajn ĉapelojn kvazaŭ korsarajn, petardojn, insignojn similajn al lazura rubando kun vorto “Normandio” kaj monujojn fabrikitajn el artefarita ledo same kun marko de GTK. Disdonadon de memoraĵoj oni faras pleje por gardi ŝipajn akcesoraĵojn kontraŭ ŝtelo, ĉar pluraj pasaĝeroj ŝatas ion kunpreni por rememoro.

Dum la unua vojaĝo de “Normandio” malaperis multaj tranĉiloj, forkoj, kuleroj kaj eĉ teleroj, cindrujoj kaj karafoj. Tial estas pli oportune donaci insignon ol perdi necesan kuleron. Pasaĝeroj estis tre kontentaj. Korpulenta sinjorino separe sidinta en manĝejo dum kvin tagoj de l' vojaĝo tuj metis sur la kapon korsaran ĉapelon, uzis petardon kaj alpinglis insignon. Probable la virino volis plene utiligi ĉiujn avantaĝojn de sia bileto.

Vespere komenciĝis etburĝa amatora spektaklo. Pasaĝeroj grupiĝis en la salono. Oni ĉesigis lumigadon kaj per projekciilo lumigis malgrandan podion, sur kiun supreniĝis maldika junulino vestita je arĝentkolora robo. Profesia orkestro rigardis ŝin kun kompato. Publiko entuziasmigis ŝin per aplaŭdo. La fraŭlino subite malfermis buŝon kaj tuj ĝin fermis. La orkestro tolereme ripetis preludon. Aŭskultantoj supozis ion teruran kaj do penis ne rigardi unu la alian. Finfine la fraŭlino ektremis kaj ekkantis popularan kanzonon “Diru al mi pri amo” tiel mallaŭte kaj fuŝe, ke ŝian teneran alvokon neniu aŭdis. Ŝi ne finis kantadon kaj forkuris de l' estrado kovrinte la vizaĝon per manoj. Poste tien venis pli maldika junulino en nigra robo nudpiede. Ŝia mieno esprimis timon. Al ŝi plaĉis nudpiede paŝi.

Spektantoj komencis kiel ŝtelistoj forlasi la salonon. Ĉio ĉi estis tute malsama ol nia vivoplena amatora arto.

Dum la kvina vojaĝa tago ferdekoj de l' ŝipo kovriĝis per valizoj kaj pakaĵoj lasintaj kajutojn. Pasaĝeroj de tribordo tenis ĉapelojn kaj fikse rigardis horizonton. La bordo ne estis ankoraŭ videbla, sed ĉielskrapantoj similaj al senmoviĝantaj fumkolonoj aperis kvazaŭ el marsupraĵo.

Tio ĉi estis surpriza kontrasto — post malpleno de oceano subite montriĝis plej granda urbo en la mondo. En la suna fumvualo brilis ŝtalaj eĝoj de la centduetaĝa konstruaĵo — “Impajr Stejt Bildin” (Empire State Building).

Malantaŭ de l' poŭpo de “Normandio” flugis mevoj. Kvar etaj, fortegaj trenŝipoj ekmovis korpegon de l' ŝipo tirante kaj antaŭenpuŝante ĝin al haveno. Maldekstre ekaperis ne tro granda verdkolora statuo de Libereco (Statue of Liberty). Iom poste ĝi montriĝis dekstre. Nin oni turnis, sekve la urbo prezentis al ni diversajn siajn flankojn. Finfine ĝi haltis, plena de bruo kaj tute nekonata.

Pasaĝeroj foriris laŭ kovritaj descendiloj en doganejon, faris ĉiujn formalaĵojn kaj eliris al urbaj stratoj nevidinte eksteraĵon de l' ŝipo, kiu ilin alveturigis.

La dua ĉapitro. La unua vespero en Nov-Jorko

Doganejo de varfo “Franca Linio” (French Line) estas vasta. De sur plafono malsuprenpendas grandaj feraj literoj de la latina aboco. Ĉiu pasaĝero ekstaras sub la unua litero de lia familia nomo. Ĉi tien oni liveros de la ŝipo lian pakaĵon kaj ĉi tie ĝi estos ekzamenata.

Voĉoj de alvenintoj kaj renkontantoj, ridoj kaj kisoj faris obtuzan bruon en la halego, kies konstruaj elementoj similis samajn de iu fabriko produktanta turbinojn.

Ni neniun informis pri nia alveno kaj sekve nin neniu renkontis. Ni senpacience staris sub siaj literoj atendante doganiston. Baldaŭ li venis. Li estis pacema kaj malhastema viro. Lin tute ne maltrankviligis tio, ke ni transnavigis la oceanon por demonstri al li niajn valizojn. Li ĝentile tuŝis nur supraĵon de enhavo de niaj pakaĵoj kaj tuj finis la ekzamenon. Poste li eligis sian langon, tute ordinaran, malsekan, nehavantan iujn teknikajn aldonaĵojn, malsekigis per ĝi grandajn etikedojn kaj algluis ilin sur niajn valizojn.

Kiam ni liberiĝis, tiam jam venis vespero. Blanka taksio kun tri lumantaj lanternetoj sur kovrilo, simila al malmoderna kaleŝo, veturigis nin al hotelo. Komence ni estis maltrankvilaj pro nia decido preni tian arkaikan aŭton, sed rigardinte straton ni ekvidis samajn aŭtojn kun tri lanternetoj moviĝantajn diversflanken. Post tio ni ekkvietiĝis kaj komprenis, ke lumoj sur kovriloj de taksioj helpas distingi ilin inter ceteraj aŭtoj. Same por tio en Usono taksioj havas plej efektajn kolorojn: oranĝan, flavan, blankan.

Ni ne sukcesis pli detale pririgardi Nov-Jorkon el la aŭto, ĉar ni veturis laŭ sufiĉe malhelaj kaj mallumaj stratoj. Iufoje io infere bruis sube kaj tondris supre. Kiam ni haltis apud semaforoj, nin ĉirkaŭigis pluraj aŭtoj kaj ŝirmis observon. La ŝoforo kelkfoje redemandis necesan adreson. Probable li ne tute komprenis nian anglan lingvon. Iufoje li returniĝis kaj rigardis nin kun espero kaj lia vizaĝo kvazaŭ anoncis: ”Nenio grava! En Nov-Jorko ankoraŭ neniu perdiĝis”.

La brika hotelo havis tridekdu etaĝojn kaj ĝia silueto estis preskaŭ nevidebla surfone de la nokta, flavruĝkolora ĉielo.

Dume ni registris sin, du servistoj ĝentile atendis nin apud niaj pakaĵoj. Unu havis surkole ŝlosilon de ĉambro, kiun ni preferis. Lifto levis nin sur la dudeksepan etaĝon. Ĝi estis komforta lifto de ordinara hotelo, nek tre nova kaj tre malnova, nek tre kara kaj, bedaŭrinde, nek tre malkara.

La ĉambro plaĉis al ni, sed ĝin ni ne ekzamenis. Ni rapidis elhoteliĝi en la urbon, en ĝian etoson. Fenestraj kurtenoj ŝanceliĝis pro freŝa mara vento. Ni ĵetis niajn mantelojn sur divanon, elkuris en mallarĝan koridoron kun mozaika tapiŝo, kaj lifto mole mallevis nin. Ni signifoplene ekrigardis unu la alian. Do, tio estas grava evento! Unuafoje en nia vivo ni ekpromenadas tra Nov-Jorko!

Fajna, preskaŭ diafana standardo de Usono kun stelaro kaj ruĝblankaj strioj pendis super porĉo de l' hotelo. Sur alia flanko de l' strato videblis polurita kuba konstruaĵo de hotelo “Ŭoldorf-Astorio” (Waldorf-Astoria). Oni reklamas ĝin kiel plej luksa hotelo en la mondo. Lumo en ĝiaj fenestroj estis okulblindiga kaj super ĝia porĉo pendis eĉ du naciaj flagoj. Sur trotuaro kuŝis morgaŭaj ĵurnaloj. Iuj preterirantoj kliniĝis, prenis ekzemplerojn de “Nova Novjorka Tempo”(The New York Times), “Tribuno de Heroldo” (Herald Tribune) kaj metis du cendojn apude. Vendisto forestis. La ĵurnaloj estis premitaj per brika fragmento samkiel en Moskvo.

Cilindraj rubujoj staris en anguloj de vojkruciĝo. En unu vidiĝis fajro, kiun okazigis cigareda stumpo bruliginta ĵurnalojn, kiuj plej ofte plenigas novjorkajn rubujojn. Poluritaj muroj de l' hotelo “Ŭoldorf-Astorio” respegulis alarman ruĝan lumon. Pasantoj ridetis kaj ion replikis. Tien jam paŝis policano kun decidema vizaĝo. Ni konkludis, ke nia hotelo evitis danĝeron kaj do reiris plu.

Tuj ni eksentis ian maloportunecon. Ĝis tiam ni supozis, ke malrapide promenos laŭ stratoj atente observante la urbon. Sed Nov-Jorko estas tute malsama urbego kaj ne similas urbojn, en kiuj oni marŝas malrapide. Preter ni homoj ne iris, sed fakte kuris. Sekve ni estis devigitaj preni tian rapidan ritmon kaj jam ne sukcesis halti. En Nov-Jorko ni travivis tutan monaton kaj ĉiam hastis ien laŭbezone. Tial ni aspektis kiel efektivaj aferistoj kaj sekve eĉ milionulo Morgan povis envii nin pro nia aktiveco.