Кузьма Черный - Лiст Якуба Малькевiча (на белорусском языке)

Што, мы не ведаем, як ты жывеш, цi што? Мы будзем, васпане, лiчыць, што гэта ты нас сабе ў госцi паклiкаў. А раз мы, васпане, будзем сваякамi, дык мы з дарагою душою прыйшлi. Дык я ж кажу. Як нябожчык брат памёр, вечны пакой, дык мы ж не былi падзелены, ты ж сам ведаеш. Мы сабе жылi гэтак, як з табою, васпане, будзем жыць. Дык я яму i гавару, калi ён канаў: я, кажу, васпане, твае Зосi не скрыўджу. Яе частка заўсёды будзе пры ёй. I я ад яе не адбiраю нiчога i не хачу што-небудзь скруцiць. У нас гаспадарка адна. Дам я за ёю, васпане, кабылу, цялушку i два, васпане, падсвiнакi. А там якое драбязы - збожжа цi што сабе яна трохi захоча, дык я цанавацца не буду. Мы памяркуемся.

Хведар зусiм ужо адцягнуў яго ад стала.

- Не, браце, ты мне дай не кабылу, а жаробку.

- Што табе гэтая жаробка, яна не лiшне складзiстая. А кабыла добрых жарабят, васпане, водзiць. Гэта завод!

- Дык i жаробка ад гэтай самай кабылы. А ты кажаш, што вельмi добрыя жарабяты.

- Н-ну, жаробка не ўдалася. Як цявiна. Бывае. Што меў ты, васпане, гэтую жаробку (яна ж як дошка, паглядзi, якi ў яе зад!) меў ты браць, дык я табе як добра - гатовую кабылу i... Што табе гэтая жаробка ў вока ўпала!

- Кабыла ўжо ў гадах.

- Ты, васпане...

Але тут сваха падцягнула яго да стала:

- Цераз вас, Варывоне, людзi не п'юць. Пускайце чарку.

Хведар падсунуўся следам за Варывонам i ўсё шаптаў сам сабе разважлiва:

- Такi, мусiць, жаробкi не дасць. От як упяўся. Тады няхай хiба яшчэ колькi авечак накiне...

- Накiнь авечак, - сказаў ён, падсунуўшыся да Варывона.

- З авечкамi нешта, браце, нядобра. Сам жа ведаеш, пазводзiлiся.

Раптам сваха ўстрапянулася:

- А дзе ж гэта паненкi?

- Матыльда, васпане, тут.

I, глянуўшы сабе пад локаць, Варывон не ўбачыў Матыльды.

- Нясу гарбату, - сказала Матыльда, з'яўляючыся ў дзвярах з кухенькi.

- А я бо, васпане, гляджу, у брата, можна сказаць, гэтакi дзень сёння, а сястра ўцякае. А дзе ж Анэта?

- От гэта мне не падабаецца, - устрывожыўся раптам Хведар. - Калi яна маладзейшая сястра ды калi яна за нашымi галовамi была ў хаце за паненку, дык чаго яна яшчэ цяпер тут свае камэды паказвае. Дзе яна дзяецца! Я не пасаромеюся i перад людзьмi скажу.

У Матыльды жоўты i злосны ад прыроды твар яшчэ пажаўцеў:

- Надулася, як смоўж, i сядзiць у бакоўцы.

- Чаго яшчэ ёй трэба? Анэта!

- Ат, можа, яна нездарова, пускайце, мае родныя, чарку, - падагнала Аўгiння.

Хведар раптам зноў сеў i прыгнуўся да Варывона:

- Ну то давай нечага будзем канчаць гаворку, трэба ж рабiць якi-небудзь лад.

- Я, васпане, не адказен хоць цяпер лад зрабiць... Што ж, Зося засталася бяздзетнаю, малое яе як памерла...

- Гэта то ўсё нiчога. Што ты мне пра гэта гаворыш... Пра дзецi ўспамiнаеш? Дык што, калi ў мяне на руках iх двое - майму чацвёрты год i яе, нябожчыцы, - восьмы год. Што ж з таго! Большы ўжо гатовы пастух. А ў мяне гаспадарка!

- А як, васпане?

- А так што, я ж кажу, мы лiшне спрачацца з табою не будзем...

- Не, не, васпане, што не - то не, спрачацца не будзем...

Аўгiння зноў устрапянулася:

- А дзе ж гэта дзецi? Хай бы яны па паўчарачкi выпiлi. Шмат не можна, а трошкi - няхай паспытаюць.

Зося адразу выявiла клапатлiвасць новай мацi:

- Але дзе ж гэта малыя?

Агледзела трохi санлiвымi ад гарэлкi вачыма хату i, кiўнуўшы галавою Матыльдзе, вылезла з-за стала. Яна ўжо назвала Матыльду братаваю:

- Хадзем, братавенькая, да малых.

I ўзяла Матыльду пад руку.

У маленькай бакоўцы стаялi два ложкi i памаляваны столiк. Скрозь на сцяне вiсела адзежа, i вельмi было тут цесна.

На ложку сядзела заплаканая Анэта i трымала на каленях малога хлопчыка. Большы сядзеў на другiм ложку, як стары, успёршыся локцямi на каленi i падпёршы iмi твар. Ён наморшчыў лоб, падняў вочы i глянуў на Зосю i Матыльду. Зося пагладзiла яго па галаве.

- Няхай бы ты, сынок, туды, да таты, падышоў.

I Матыльда падышла да яго:

- Можа, ты з'еў бы чаго?

У Анэты зморшчыўся твар. Зося села поплеч з ёю. Матыльда, глянуўшы на яе, сцiснула губы.

- Нешта, мусiць, нездарова, Анэта, што сядзiш тут адна?

Зося прыхiнулася блiжэй да яе i пастаралася паказаць ласкавай усмешкай шчырае спачуванне. Анэта блiжэй прыгарнула да сябе малога. Тады ўскочыла вёрткая Аўгiння:

- Дайце ж сюды сыночка, няхай жа ён да стала падыдзе. Хадзем жа да таткi.

Яна папрабавала сцягнуць з ложка большага.

- Не хачу!

- Чаму? Чаму ж ты не хочаш?

- Не чапайце яго! - жорстка сказала Анэта.

- Чаму? - шчыра здзiвiлася Аўгiння.

- Таму...

Матыльда пастаралася ўлагодзiць усiх, каб спынiць гэтакiя непаразуменнi:

- Няхай бы ты, Анэта, гасцям гарбату падала.

Читать дальше