Кузьма Черный - Вераснёвыя ночы (на белорусском языке)

- Певень гэта ў яго завецца.

Фэлька паставiў квас на лаўку каля дзвярэй, падышоў да Стасюка з свежым тварам пасля святочнага дзённага сну, у новых галiфэ, босы яшчэ. Прыгарнуў Стасюка да сябе, смеючыся сказаў:

- Эх ты, сынку... Байбас ты свавольны.

Пагладзiў па галаве, пайшоў у хату адзявацца, радасны i спакойны. Агата падхапiла Стасюка на рукi, жартаўлiва панесла ў сад, цалуючы яго ў бялявыя валасы. Стасюк трапятаў нагамi, вырываўся, весела рагатаў.

- Ах ты, свавольнiк. Буслянё ты цыбатае. Малы, смешны ты, Стасюк.... свавольнiк.

Выцалавала яго ў твар, у галаву. Пасадзiла на траву, гладзячы па галаве.

- Цёця Агата, яшчэ.

- Чаго?

- На рукi.

- Бачыш ты, пястун. Цяжкi ты.

- А-ай!

Зноў песцiла яго, аж пакуль яму надакучыла. Тады пусцiла яго гуляць на вулiцу. Перасадзiла цераз нiзкi паркан i глядзела, як пабег ён на той бок вулiцы i пылiў па зямлi босымi пятамi. Доўга глядзела на яго. I пайшла па садзе, сумуючы па сваiм, няведаным, дзiцяцi. Здавалася - усе думкi былi б аб iм i апраўданы сталi б усе трывогi i буры яе нездаволеных шуканняў. Жаданнi сталi б выразнымi i даўгавечнымi.

I зноў патрэбна стала песцiць Стасюка.

- Стасюк, сюды бяжы.

- Не.

- Бяжы, сыночак... Хадзi.

Выйшла на вулiцу, узяла на рукi. Там жа ў садзе гладзiла яго па галаве, цалавала ўсяго. Трохi здзiўлены Стасюк заплюшчыў вочы, пакiнуў смяяцца. Маўчала i яна, тулячы да сябе малога. Пасля павяла ў камору, кармiла павiдлам i ўсё думала, чым бы яго, малога, узрадаваць.

Фэлька глядзеў з сянец у камору i рад быў гэткай ласкавасцi сястры да яго сына:

- Нашто ты яго распешчваеш гэтак?

- А хто ж яго, сiрату, папесцiць.

Фэлька аб нечым думаў пасля, гледзячы цераз паркан у сад. Потым увайшоў у хату, выправiў Стасюка гуляць i нясмела пачаў гаварыць. Смуглявы твар яго быў нервовым, як нiколi раней, голас - цiхiм, немагушчым нейкiм. Гаворачы, глядзеў ён на каляровую, вытканую Агатаю посцiлку, што паслана была каля стала на падлозе. У вочы ж Агаце ён нi разу не глянуў.

- ...Што ж, Стасюк, добра ты кажаш, сiрата... Памерлага з магiлы не паднiмеш... Як я яе нi кахаў, а нiчога парадзiць нiхто не можа... Як гляну на Стасюка, дык i стаiць яна ўваччу ў мяне, дагэтуль забыць не магу... Астаўся малы, небарак, сiратою.

Патроху дагаворваўся да самага важнага:

- Ты ж ведаеш... дагадваешся даўно... Алiмпа за мяне замуж iдзе.

Тады Агата крыўду цi знявагу да брата пачула ў яго ж словах:

- А чаму ёй не iсцi за цябе? Ты гаворыш гэтак, як бы яна робiць табе ласку, што iдзе за цябе.

- Не, не.

- Што ж ты... Няхай дзе лепшага знойдзе. Якi з цябе ўдавец! Ты сам не ведаеш сябе...

Радасны Фэлька разгаварыўся, але быў вельмi далiкатным з сястрою, нават сказаў, што з Алiмпаю яны павiнны ладзiць, бо Алiмпа надзвычайна ласкавая i добрая; што ўся сям'я ў iх вельмi паважная, i Алiмпа iнакшаю быць не можа...

Доўга гаварыў узбуджаны Фэлька, а яна стаяла каля акна, напроцi печы, за няшчыльнаю перагародкаю з пабеленых цалёвак i думала, што брат нечага не выказвае цi не можа выказаць. Можа i сапраўды гэта будзе лепш i для яе, i для яго - што нiбыта такi намерылася яна iсцi за Зыгмуся Чухрэвiча. I яна будзе мець дзiцё, i яе будзе кахаць i шкадаваць... Зыгмусь Чухрэвiч.

На момант нешта кальнула сэрца. Пасля ўспомнiла, як вельмi шмат сваталася да яе, вельмi шмат уздыхалi па ёй, але нiхто не падабаўся, а без кахання замуж iсцi не хацела. Так i прайшла першая дзявочая маладосць. I другая на сконе... цяпер жа яна ўсiм падабаецца, але ўсе на шмат маладзейшыя за яе хлопцы: старэйшыя ж усе пажанiлiся.

Старалася яна перамагчы ўсе вялiкiя трывогi свае i заспакоiць неспакойнае сзрца.

Неўспадзеўкi думка адна зноў кальнула яе: "Дзiцянё можна мець i не iдучы за Зыгмуся Чухрэвiча. Я ж сама сабе тут у брата гаспадар. Палавiна ўсяго - маё ж тут. Дый Фэлька - слаўны брат, наўздзiў добры i памяркоўны"...

Але ўсё сплывала пад цвёрдым поступам жыццёвых устанаўленняў. I замест бунтоўных думак прыйшоў спакой душы i сэрца.

Фэлька зваў прайсцi разам па вулiцы. Падхарошыўшыся перад люстэркам, пакiнулi яны Стасюка гуляць з дзецьмi ў зачыненым садзе i пайшлi цiхаю i люднаю па-святочнаму вулiцаю. Пайшлi да Алiмпы i з ёю, каля яе хаты, на вулiцы, селi ўтраiх.

VI

Уночы быў вецер i дождж i шмат атраслося недаспелых антонавак, вiнёвак i бэраў. А назаўтра, у нядзелю, з самага ранку расчысцiлася неба i сонца пачало прасушваць зямлю. Атрэсеныя яблыкi i грушы насыпаны былi ў сенцах каля сцен i пахлi на ўсе сенцы i хату. У хаце ад гэтага здавалася яшчэ шумней i цясней. Гасцей было цэлае застолле. Фэлька пазваў Алiмпу з бацькам i маткаю i Зыгмуся з братам i яго жонкаю. Было падобна на заручыны дзвюх пар. Гаспадарыла каля стала Агата, радасная Алiмпа, смеючыся i паглядаючы Фэльку ў вочы, расставiла талеркi i яшчэ нешта памагла Агаце. Агата села за стол пазней за ўсiх. Алiмпа сядзела каля Фэлькi. Агата каля Зыгмуся. Пiлi вiшнёўку, i Зыгмусь паважна расказваў, што гэты год у яго шмат вiшань, i дрэнна, што нiхто не здагадаўся паставiць настойкi.