Пилип Пестрак - Лясная песня (на белорусском языке)

Пiлiп Пестрак

Лясная песня

Партызан Сцяпан Хомчык, iдучы з вёскi ў лагер, сеў ля дарогi пераабуцца. Дарога вiлася праз густы выносны лес. Сосны перамешвалiся з дубамi i бярозамi, а ўнiзе - арэшнiк, шыпшына i, урэшце, ягаднiк ростам па каленi. Пераабуўшыся, Хомчык прылёг, закурыў, i яму прыемна было адчуваць велiч, дрымучасць лесу.

Быў познi ранак, але ў лесе яшчэ стаяла свежасць - туманы сплылi нядаўна.

Недалёка, па той бок дарогi, нехта заспяваў. Пачуўся жаночы пералiўны голас. Хомчыку здалося, што ён ужо слухаў падобныя напевы недзе ў далёкiм мiнулым. Цяпер гэты напеў стаў выклiкаць у яго памяцi знаёмыя вобразы з жыцця ў роднай вёсцы.

"Як гэта ўсё здаецца даўнiм..." - падумаў ён, ловячы мелодыю.

А песня наблiжалася. I, урэшце, з гушчынi лесу на ягадную паляну пры дарозе выйшла маладзiца з пляцёнкай за плячыма i прывязаным да хвартуха збанком. Яна павесiла пляцёнку, засланую лiстамi папарацi, на галiну невялiкай бярозкi i сама нагнулася да ягад.

Хомчык ляжаў, не варушыўся. Маладзiца, збiраючы ягады, спявала ўпаўголаса.

Хомчык прыглядаўся да яе i слухаў. Слухаў не толькi мелодыю, але i словы. Нейкая дзiўная песня - i ласкавая i разам страшная.

Не шумi ты, лес, цё-ёмнай но-очкаю...

Не завi мяне-е-е, муж, сваёй жонкаю-ю-ю...

"Фу, гэта дык песня", - падумаў Хомчык.

Я й прыгожая, я й удалая,

Як бярозанька, маладжавая...

Хомчык змерыў вокам маладзiцу з галавы да ног i ўсмiхнуўся: "Так, яна, як бярозанька".

А ты б'еш мяне, колькi хочацца,

I з вачэй маiх слёзы коцяцца...

"Гэта ўжо нi к чаму, - думаў Хомчык... - Якi дурань можа бiць такую?" - Як бы нешта вострае кальнула ў сэрца Хомчыку. Ён хацеў падняцца, але яна спявала далей:

Ой, пайду я ў лес, там загiнуся,

Ад цябе навек я адкiнуся.

- I правiльна... - амаль не ўголас сказаў Хомчык. Маладзiца выпрасталася i спявала ўжо на ўвесь голас - вось зусiм блiзка ля Хомчыка:

Не шукай мяне ты з расiцаю,

Не гукай мяне над крынiцаю...

- Аб кiм жа так спяваеш? - раптам спытаўся Хомчык.

Маладзiца крутнулася ўбок, крыкнуўшы "ой", i збялела:

- Хто вы? Ой, як жа я спалохалася... Сэрца калоцiцца... Хто вы, пытаюся?

У Хомчыка ад усмешкi прыгнуўся яго крыху дзюбаты нос, шэрыя вялiкiя вочы жыва забегалi.

- Не бойся, не бойся, - нiбы разважаючы, сказаў Хомчык. - Я свой, свой. Сама ведаеш, што тут нi палiцыi, нi немцаў няма, а толькi партызаны.

Маладзiца паглядзела на тую чорную мецiнку на выцвiлай шапцы Хомчыка, дзе была некалi пяцiкутка-зорачка.

- А хто ж вас адразу разбярэ? Але ж i спалохалася... Проста, як у зямлю ўрасла...

Яна паправiла хустку, абцягнула кофтачку. З-пад хусткi вiдаць былi цёмныя валасы. Даўгаваты твар з выпуклым iлбом, а пад тонкiмi доўгiмi брывамi вялiкiя вочы невыразнага колеру. Яны, здаецца, мянялi свой колер то цямнелi, то рабiлiся шэрымi. Моцны румянец на шчоках, змешаны з загарам, нагадваў лясную прыроду, поўную паху траў i дрэў. Сакавiтыя вусны пры ўсмешпы пад крыху задзёртым носам паказвалi радок белых зубоў.

Гэта была сiла i краса ад зямлi i лесу.

- Прысядзь, - сказаў Хомчык.

- Няма часу. Трэба спяшацца дадому. Позна ўжо, хату адну пакiнула.

- А што, хiба ў цябе нiкога няма?

- Няма. Жыву адна, як ведзьма, у лесе.

- Як у лесе? А не ў вёсцы?

- Мая хата ў самым лесе, крыху ў баку ад вёскi.

- Ты замужняя?

- Была. А цяпер - не.

- А дзе муж?

- Памёр... - сказала i нахмурылася, - туды яму i дарога.

- Што так?

- Дрэнны быў... Не любiла я яго. Шалёны быў, брыдкi. Бiў мяне часта... Маладосць папсавала праз яго.

- Ага, вось чаму ты i песню такую спяваеш.

- Песня не мною зложана... Старая гэта песня... Яшчэ мая мацi яе спявала... Трэба iсцi дахаты... - сказала i пайшла да бярозкi па пляцёнку, амаль што поўную ягад. Затым вярнулася да Хомчыка, якi ўвесь час назiраў за ёй. I дзiўнае рабiлася ў душы Хомчыка. Уварвалася нейкая цеплыня i прыцiхла там, стаiлася. Былi такiя хвiлiны, што яму хацелася ўзяць гэтую лясную жанчыну на рукi i панесцi невядома куды, але Хомчык зараз жа засаромеўся такiх думак.

- А чаму не выходзiш замуж? - спытаўся ён.

- Не хачу. Астрашылася аднаго замужжа i больш не хачу. Мусiць, мая доля такая. Ну, бывайце. Наце вам ягад на дарогу!

Хомчык устаў. Па салдацкай звычцы працягнуў пальцамi па поясу i паправiў гiмнасцёрку. Ускiнуў на плечы аўтамат i ўзяў ягады з рук маладзiцы.

- Э-э-х, ты... - уздыхнуў, - марнуеш сваю маладосць...

- Не я вiнавата... Скаламуцiлi жыццё бацькi, радня... Ну, бывайце, шчаслiвай вам дарогi... Баюся, каб хто ў хату не ўлез. Пабягу...