Таврус - Банкет (на белорусском языке)

Гэтыя паны-госцi варты таго, каб аб iх сказаць хоць колькi слоў.

Пiсар быў мужчына гадоў за трыццаць. Ён лiчыў сябе чалавекам, цэлай галавой большым ад усiх i самым патрэбным у гасударстве. Бо i праўда, чаго нi кранiся - усюды пiсар. Хто галоўная труба ў валасным судзе? - пiсар. Хто робiць раскладкi? - зноў пiсар. А хто выдае пашпарты? - пiсар жа. Адным словам, куды нi павернешся - пiсар i пiсар. Дык i не дзiва, што гэты пiсар так многа забраў сабе ў галаву. Ураднiк жа часам казаў яму за чаркай:

- Што пiсары валасныя? - затыклы, папiхачы.

Але пiсар на гэта адказваў:

- Ну, гэтага не скажы! А вось з цябе, то карысць невялiкая: кожны валасны стораж патрапiць споўнiць ураднiкаву "хункцыю".

Сядзелец больш маўчаў, i ажыў толькi тады, як на стале станавiлася добрая закуска i выпiўка. Тады яго вочы блiшчалi, i ён пачынаў што-небудзь хлусiць. Дзяк быў вядомы ў сяле тым, што раз, прабiраючы мужыкоў, што нiхто з iх не ўмее гаварыць пацеры, узяўся сам паказаць, як трэба гаварыць пацеры, i збiўся, а ўсе паднялi яго на смех, бо дзяк часта любiў умешвацца не ў сваё. А пра ўсiх разам можна было сказаць, што гэта былi людзi, якiя ад доўгай сваёй практыкi прывыклi пры спатканнi з чалавекам перш паглядзець на яго рукi i кiшэнi, а потым ужо пазiраць яму ў вочы.

Спачатку гаворка не так-то клеiлася. Пiсар дымiў папяросай i, трымаючы яе ў зубах, гаварыў з фельчарам, як з самым вучоным тут. Дзяк расказваў старшынi i сядзельцу, як ён у маладосцi быў у архiрэйскiм хоры i дзёр баса.

Тады толькi госцi ажывiлiся, як гаспадар i гаспадыня пасадзiлi iх за стол, загружаны закускамi i выпiўкай. А як чарка зрабiла колькi кругоў, то гаворка так палiлася, што некаму было i слухаць. Сядзелец пачаў расказваць, як ён у хвоi знайшоў гняздо кунiц i голай рукой выцягнуў з дупла цэлых шэсць штук. А што гэта была праўда, то ён паднёс да самага носа старшынi руку, на якой яшчэ i цяпер быў знак, як укусiла яго кунiца.

Цяпер толькi госцi заўважылi Петруся i зiрнулi на яго вокам ласкi.

- Дзякуй богу! перайшоў у чацвёртую клясу, - гаварыў бацька. - Не мне будзе раўня. Даўней не так спрытна вучылi, як цяпер, хоць пападалiся i добрыя дарэктары. Я вот памятую, як сам хадзiў вучыцца. Бывала, калi залепiць табе гэты самы дарэктар па патылiцы, скарэй плюшч вочы, каб не павыскаквалi з лобу; а ўсё ж такi вучнi не так-то добра зналi, хоць па зiм пяць вучылiся. А цяпер, бачыш, i не б'юць, а вучацца.

- А ты думаеш, гэта лепш, што не б'юць? - спытаў дзяк. - Калi, бывала, давалi лупцоўку, то i людзi былi. А цяпер што? Глядзiш, чуць вiдзен ад зямлi, а ўжо нос задзiрае, нiякага паважання к старшым. А ў школах што вытвараюць? Забастоўкi робяць. Вот бы гэтакага забастоўшчыка разлажыць на столак, ды закасаць кашулю, ды ўсыпаць - i бунт бы ўвесь прайшоў. От узяць бы к прыкладу хоць мяне: бiлi i ў людзi вывелi.

- Якi ты ў чорта людзi? - спытаў яго пiсар. - Ты - чвэрць чалавека.

Усе зарагаталi.

- Ну, а ты - цэлы чалавек! А вот давай паспорым: "Жэзл во образ тайны прыемлецца, празябенiем бо прэдразсуждает свяшчэннiка..." Што гэта азначае?

- Жэзл - гэта палка, - пачаў тлумачыць пiсар i спынiўся.

- Гэта i дурань ведае, што жэзл - палка, але далей што? - насядаў дзяк на пiсара.

Сядзеўшыя тут сяляне прыслухоўвалiся да споркi i пыталiся адзiн другога, якую гэта задачу загадаў дзяк, што i пiсар не разгадае.

Адзiн з мужыкоў, Пiлiп Гладыш, прыйшоў на падмогу пiсару:

- А гэта мо тая палка, што б'юць, як на папоў вывучваюць.

- Добра ты кажаш, - падхапiў пiсар. - Не шкодзiла б ёю высвенцiць i нашага дзяка.

- Нiчога вы не знаеце, - абвёў дзяк усiх поглядам чалавека, атрымаўшага верх: - жэзл - гэта той шост, на каторым...

Пры гэтым Пятрусь моцна зарагатаў.

Усе зiрнулi на Петруся.

- Што, не праўду мо кажу? - спытаў дзяк, зiрнуўшы ў яго бок.

- Вы змылiлiся, - сказаў нясмела Пятрусь. - Гэта той жэзл, каторы быў паложаны разам з другiмi ў каўчэг завета i прарос. Гэта быў жэзл Арона, i ўсе патомкi яго i лiчылiся выбранымi богам свяшчэннiкамi.

Тут дзяк схамянуўся.

- Ну, а я як кажу? I я хацеў сказаць тое самае.

- Эй, дзяк! - гукнуў пiсар. - Лепш бы ты вучыў мужыкоў, як гаварыць пацеры.

Пятрусь пасля гэтага здарэння адразу вырас у вачах гасцей, асаблiва ў сялян. А мацi, хоць i не ўсё сцямiла тут, але чула, што Пятрусь сказаў нешта разумнае, i твар яе разгарнуўся ў шырокую ўсмешку задавальнення.

Сядзелец, седзячы каля пiсара, шаргануў туды i сюды пальцам нос (гэта азначала, што ён нешта надумаў i зараз штось скажа).

- А вот, Пятрусь, скажы: колькi гэта будзе каштаваць дваццаць кварт, дваццаць паўкварт i дваццаць кручкоў гарэлкi разам з пасудай.