Jane Austen: Rozważna i Romantyczna

– To tylko mały domeczek – ciągnęła – mam jednak nadzieję, że ujrzę w nim wielu moich przyjaciół. Bez trudu będzie można tam dobudować jeden czy dwa pokoje. A jeśli tak daleka podróż nie okaże się ponad siły moich przyjaciół, ja na pewno znajdę sposób, by ich ulokować pod moim dachem.

Zakończyła uprzejmym zaproszeniem państwa Dashwood do złożenia jej wizyty w Barton, a jeszcze serdeczniej zwróciła się osobno z takim samym zaproszeniem do Edwarda. Choć ostatnia rozmowa z synową kazała wdowie podjąć decyzję, że nie zostanie w Norland dłużej niż to nieuniknione, nie wpłynęła w żadnym stopniu na sprawę, o którą w rozmowie chodziło. Matce nawet w głowie nie postało. rozdzielać Eleonorę i Edwarda, a zwracając się do niego z wyraźnym zaproszeniem, pragnęła pokazać synowej, że jej dezaprobata dla tego związku nie ma najmniejszego znaczenia.

Pan John Dashwood kilkakrotnie powtórzył, jak bardzo mu przykro, że wynajęła sobie dom w odległości, która uniemożliwi mu pomoc w przewiezieniu rzeczy. W istocie sprawiło mu to prawdziwą przykrość; decyzja macochy bowiem nie pozwalała mu zrobić nawet tej drobnej uprzejmości, do jakiej sprowadził daną ojcu obietnicę. Rzeczy zostały wysłane drogą morską. Składały się na nie: bielizna stołowa i pościelowa, zastawa, porcelana, książki i zgrabne pianino Marianny. Pani Fanny Dashwood żegnała odjeżdżające skrzynie z westchnieniem – boleśnie odczuwała fakt, że macocha męża, choć ma w porównaniu z nimi tak skromne przychody, będzie w posiadaniu takich ładnych rzeczy.

Pani Dashwood wynajęła dom na rok; był już umeblowany, mogła się więc natychmiast wprowadzić. Ponieważ z umową nie było najmniejszych kłopotów, wdowa musiała jedynie pozbyć się resztek ruchomości z Norland i ustalić liczbę przyszłej służby, nim wyruszy na zachód, a że wszystko, czym się interesowała, robiła bardzo szybko, i teraz więc uwinęła się z tymi sprawami. Konie, które zostawił jej mąż, sprzedała wkrótce po jego śmierci, a że nadarzyła się teraz sposobność sprzedania powozu, zgodziła się i na to pod silną presją starszej córki. Gdyby uległa własnym chęciom, zachowałaby powóz dla wygody córek, ale rozsądek Eleonory zwyciężył. Również dzięki jej roztropności ograniczono liczbę służby do trzech osób, dwóch pokojowych i służącego, którzy zostali szybko wybrani spośród dawnej służby dworskiej.

Służący i jedna z pokojowych natychmiast pojechali przodem do hrabstwa Devon, by przygotować wszystko na przyjazd dam, pani Dashwood bowiem, która nie znała lady Middleton, wolała osiąść od razu w nowym domu, zamiast mieszkać z początku jako gość we dworze. Tak całkowicie zaufała opisowi domu, jaki przesłał jej sir John, że nie była ciekawa oglądać go wcześniej, nim wejdzie tam pod swój dach. Wyraźne ukontentowanie synowej ze zbliżającego się wyjazdu pań kazało jej niecierpliwie wyglądać tej daty, zwłaszcza że pani Fanny Dashwood próbowała niezręcznie ukryć swe zadowolenie, prosząc chłodno o odsunięcie rozstania. Nadeszła chwila, kiedy pasierb mógł spełnić daną ojcu obietnicę. Ponieważ zaniedbał to w chwili wejścia w posiadanie majątku, wydawało się, że następnym odpowiednim momentem będzie wyjazd macochy z Norland. Pani Dashwood jednak dawno już straciła wszelkie na to nadzieje i wyciągnęła z ogólnego tonu jego wypowiedzi wniosek, że pomoc ta nie wykroczy poza półroczne żywienie ich w Norland. Tak często mówił o wzrastających kosztach utrzymania i o ludziach, co nieustannie sięgają do jego sakiewki, na co wciąż narażony jest człowiek o pewnej pozycji w świecie, że wydawało się, iż to nie on powinien dawać, tylko jemu należałoby raczej coś dać.

W kilka tygodni po otrzymaniu listu od sir Johna Middletona wszystko było już na tyle przygotowane w ich nowym domu, by panie mogły ruszyć w drogę.

Wiele łez wylały, żegnając się po raz ostatni z miejscem tak bardzo przez nie kochanym. – Drogie, drogie Norland! – łkała Marianna, błąkając się samotnie przed dworem ostatniego wieczora. – Kiedyż przestanę żałować, żem cię utraciła… Kiedyż to będę mogła gdzie indziej poczuć się jak w domu! O, szczęśliwy ty dworze, żebyś wiedział, co cierpię, patrząc teraz na ciebie, z tego miejsca, z którego pewno już nigdy cię oglądać nie będę. I wy, znajome drzewa! Lecz wy pozostaniecie zawsze takie same! Żaden wasz liść nie zwiędnie przez to, że nas tu zabraknie, żadna gałąź nie znieruchomieje, choć nam nie będzie już dany wasz widok! Tak, wy się nigdy nie zmienicie. Nieświadome radości czy smutku, jakich jesteście przyczyną, nieświadome zmiany w tych, co spacerują w waszym cieniu. Lecz któż tu pozostanie, kto by się wami radował?

Pierwsza część podróży upłynęła w zbyt melancholijnym nastroju, by mogła się nie dłużyć i nie uprzykrzyć. Gdy jednak zaczęły się zbliżać do kresu drogi, ciekawość, jak też wygląda okolica, w której zamieszkają, przemogła przygnębienie, widok zaś rozwierającej się przed nimi doliny Barton nastroił panie pogodnie. Była to żyzna, ładna dolina, pokryta lasem i łąkami. Krętą drogą ujechały przeszło milę i wreszcie stanęły przed własnym domem. Od frontu przylegał do niego jedynie mały zielony trawnik, na który prowadziła zgrabna furteczka.

Barton Cottage, jako dom, wygodny i pojemny, choć mały, nie przypominał typowej farmerskiej chaty, gdyż był symetryczny, kryty dachówką, okiennic nie miał pomalowanych na zielono ani ścian oplecionych kapryfolium. Wąski korytarz prowadził przez środek domu prosto do drzwi wiodących do ogródka od tyłu. Od frontu, na prawo i na lewo z korytarza, wchodziło się do niewielkich kwadratowych pokoi bawialnych, dalej leżały pomieszczenia gospodarcze i schody. Na piętrze były cztery sypialnie, a na mansardzie dwa pokoiki. Dom nie był stary i znajdował się w dobrym stanie. W porównaniu z dworem Norland wydawał się istotnie ubogi i mały, lecz łzy, jakie napłynęły damom do oczu na wspomnienie rodzinnego gniazda, szybko wyschły po wejściu do środka. Radość służby na ich widok przyniosła im pocieszenie i każda z pań postanowiła robić dobrą minę ze względu na pozostałe. Był początek września, piękna jesień, dom oglądały po raz pierwszy przy korzystnej, ładnej pogodzie, toteż odniosły miłe wrażenie, które było podwaliną przyszłego przywiązania.

Dom był dobrze usytuowany. Wysokie wzgórza osłaniały go bezpośrednio z tyłu oraz w niewielkiej odległości po obu bokach. Niektóre wzgórza były nagie, niczym nie porosłe, inne uprawne lub pokryte lasem. Wioska Barton leżała na jednym z nich; roztaczał się na nią piękny widok z okien domu. Od frontu otwierała się rozleglejsza perspektywa na całą dolinę i hen, daleko. Otaczające domek wzgórza zamykały dolinę; tu się ona kończyła, a odgałęzienie jej prowadziło między dwoma najbardziej stromymi zboczami, w innym kierunku, i miało inną nazwę.

Wszystko razem wziąwszy, pani Dashwood była zadowolona z wielkości i umeblowania domu. Choć dotychczasowy styl życia wymagał, by dokupiła sprzętów, znajdowała przyjemność w ulepszaniu i uzupełnianiu, a miała dość gotówki, by kupić wszystko, co niezbędne dla podniesienia elegancji wnętrza. – Jeśli idzie o sam dom – stwierdziła – cóż, oczywista, za mały jest na naszą rodzinę, ale tymczasem urządzimy się jakoś całkiem znośnie, bo za późno już w tym roku zaczynać przebudowę. Może na wiosnę, jeśli, jak się spodziewam, będę miała dużo pieniędzy, pomyślimy o tym. Obie bawialnie są za małe, by pomieścić naszych przyjaciół, których mam nadzieję często tutaj widywać, i tak sobie myślę, żeby połączyć korytarz z jedną i może jeszcze zabrać kawałek drugiej, a z reszty tej drugiej zrobić wejście, no i łatwo będzie dobudować nowy salonik, a nad nim sypialnię i mansardę i już będziemy miały bardzo przytulną chatynkę. Jakżebym chciała, żeby schody były ładniejsze. Ale nie można chcieć wszystkiego, chociaż, tak mi się zdaje, wcale nie byłoby trudno je poszerzyć. Zobaczymy na wiosnę, jakie zrobię oszczędności, i od tego uzależnimy nasze projekty przebudowy.